Boru tamam, gaz yok

Geçen yıl bazı kentlerin doğalgaz dağıtım ihalesinde ortaya çıkan bedeller herkesi hayrete düşürmüştü. Ankara, İstanbul büyükşehir belediyeleri çok yüksek bir ücretle hemşerilerine doğalgaz verirken, dağıtım ihaleleri beşte bir ucuz fiyatla gerçekleşmişti.
O dönemde, ihale ile belirlenen "birim hizmet ve amortisman bedelleriyle bu işi yapmalarının olanaklı olmadığı" vurgulanmış ve şirketlerin işin yarısında kaçacağı iddiası dile getirilmişti.
Çünkü, Ankara ve İstanbul belediyeleri, vatandaşa götürdükleri doğalgaz için 25 bin lira hizmet bedeli alırken, bu bedel Kayseri'de 11 bin, Çorlu'da ise 5 bin 500 lira olarak belirlenmişti.
Sonunda korkulduğu gibi olmadı... Birçok şirket şartnamede 18 ayda işi bitirmeleri koşuluna rağmen bir yıl içinde boru döşeme işlemini bitirip, abone kaydetme noktasına kadar geldi.
Her şey de bu aşamada ortaya çıktı. Her işte olduğu gibi kurumlar arası kıskançlık ve özel sektörün başarısına köstek vurma alışkanlığı yine hortladı.
Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Özhaseki'nin de sohbetimizde söylediği gibi "özelleştirme çelmesi" yine çalıştı.
Başkan Özhaseki'nin aktardığına göre, doğalgaz dağıtım ihalesi geçen yılın haziran ayında yapılan Kayseri'de, boru döşeme işlemi bitmiş.
Hatta, bazı semtlerde abonelere yönelik çalışma da tamamlanmak üzereymiş.
Özhaseki, bu aşamaya gelmelerine kadar geçen süreci şöyle anlattı:
"Ne zaman Ankara'ya gitsem hep aynı soruyla karşılaştım; 'Başkan ihaleyi alan şirket hala orada duruyor mu, kaçmadılar mı?..' Sadece Kayseri'de değil, her ilde ihaleyi kazanan şirketlere aynı gözle baktılar..."
Özhaseki, bunları anlatırken şu ilginç örneği de verdi:
"Hatta bazı bürokratlar ellerini kelepçelenmiş gibi yapıp, 'Buradan gece vakti çok giden oldu' diye korku bile saldı..."

İbrikçibaşıları
Özhaseki, Kayseri'de konutlara doğalgaz dağıtımı ile ilgili bütün hazırlıkların tamam olduğunu belirterek ekledi:
"Şirket kaçmadı, inşaat bitti, 21 mahallede abonelik sistemine geçme aşamasına geldik ya, hemen ibrikçibaşılar ortaya çıktı, ayak diremeler başladı..."
Sadece Kayseri'de değil, Kütahya, Konya, Erzurum, Çorlu'da da durum aynı.
Dağıtım şebekesi tamamlanmış olmasına rağmen, bu illerin kış aylarında doğalgaz kullanımına başlaması öyle kolay görülmüyor.
Neden ise BOTAŞ ile EPDK arasında yaşanan gerilim ve dağıtım şirketlerine konulan şartlar.
Aktarıldığına göre, dağıtım şirketlerinin bu işi zarar etmeden yapabilmeleri için yüzde 50 konutlara, yüzde 50 de sanayiye gaz vermesi gerekiyor.
Bir ildeki doğalgaz ihalesini alan şirket BOTAŞ'ın gazının sanayiye taşınmasına aracılık ederken, diğer yandan da konutlara dağıtım yapıyor.
BOTAŞ, sanayiye doğalgazı taşıyan şirkete, "Taşıma tarifesini biz belirlemedik, EPDK belirledi. Biz bu fiyatı uygun bulmuyoruz" diyerek karşı görüş bildirmiş.
Bazı şirketlerin faturalarını "Fiyatı kabul etmiyoruz" diyerek geri çevirmiş.
Bir diğer sorun da konutlara dağıtım işinde çıkmış.
BOTAŞ, bazı koşullara ilave olarak,
"Benden alacağın üç aylık gaz karşılığı banka teminat mektubu getir" şartını koymuş.

Bu kış da gaz yok
Doğalgaz dağıtım ihalelerini alan 20 şirket de karşılaştıkları sorunları çözmek için "Doğalgaz Dağıtım Şirketleri Birliği" adı altında örgütlenmişler.
Şirketlerden birinin yöneticisi dün şöyle yakındı:
"Her üç ayda bir hangi bankadan gidip de teminat mektubu bulacağız? Hangi banka bu kadar büyük teminat mektubu verebilecek durumda. Doğalgazı sattığı elektrik santrallarına kendisi teminat veren BOTAŞ, bizden neden teminat istiyor?..."
Her ne kadar konuyla ilgili bir bürokrat, "Şirketler ihaleleri çok ucuza aldılar. Şimdi kaçacak yer arıyorlar" iddiasını gündeme getirse de, öyle görülüyor ki sorunun çözümü bugünden yarına gözükmüyor.
Devlet, "al ya da öde" anlaşması gereği tüketemediği doğalgazın parasını yurtdışına öderken, vatandaş da içeride tüketmek için gaz beklemeye devam edecek.
Özet olarak; hatlar tamamlanmış olmasına rağmen bu kış da birçok ilde doğalgaz kullanımına geçmek kolay olmayacak.