İşler iyi gittiği sürece kur düşer

Dolar pariteden de kaynaklanan düşüşünde önceki gün 1.4 milyon liranın altına indi. AB'ye verilen taahhüt çerçevesinde açıklanan üç yıllık Katılım Öncesi Ekonomik Program'da 2003'te yüzde 18.6 ve 2004'te yüzde 12 kur düşüşünün ardından 2005'te ilk kez reel kur artışı hedeflendi. TL reel olarak 2.7 değer kaybedecek veya kur artacak.
Ekonomi yönetiminin böyle bir tercihi var. Cari açığı veya ithalatı kontrol altına almanın, ihracatı artırmanın bir yolu olarak görülmüş bu. Ancak evdeki hesap çarşıya uyar mı? En azından son üç yılda kur hesaplarının tutmadığı ortada.

* Kur 3 yıldır düşüyor
- Bitişikteki küçük tablo Yıllık Programlar'daki ortalama dolar kuru tahminlerinden oluşturuldu. 2001 krizinden sonra geçilen serbest dalgalı kur sisteminde ilk dolar tahmini 2002'de yapıldı.
- 2002'de 1.670 bin liralık tahmine karşılık 1.505 binlik gerçekleşme oldu ve yüzde 9.8 aşağı yönde sapma var.
- 2003'te ortalama dolar kuru 1.752 bin tahmin edildi ve sapma yüzde 14.7'ye vardı, gerçekleşme 1.495 bin oldu.
- 2004 için 1.604 bin liralık ortalama dolar kuruna karşılık 10 aylık sonuçlara göre gerçekleşmenin 1.446 bin lira olması bekleniyor. Sapma yüz de 9.9. Yani dalgalı kur düzeninde tahminler hiçbir zaman tutmamış.

* İşler de iyi gitti
- Dikkati çeken başka bir gelişme de, bu dönemde Türkiye'nin işleri siyasi ve ekonomik yönden iyi gitti.
- Üç ortaklı koalisyon hükümetinden tek partili ve Anayasa'yı değiştirecek bir çoğunluk hükümetine geçildi.
- 30 yıllık kronik yüksek enflasyon tek haneli rakamlara düşürüldü.
- Dış konjonktürün de yardımıyla enflasyon düşürülürken büyüme çift haneli rakamalara kadar çıkarıldı.
- Cumhuriyet tarihinin en önemli olaylarından biri olarak AB ile müzakerelerin 2005'te başlayacağı beklentisi, 2004'te siyasi ve ekonomik tüm gelişmeleri olumlu etkiledi.

* Tek etkili araç faiz ama
- Yine bitişikte ekonomik programın yürürlüğe konulduğu 2001 Mayıs ayından bu yana kurun iniş çıkış nedenleri Merkez Bankası'nın hazırladığı grafik üzerinde görülüyor.

Bunlardan çıkan sonuç şu: Kurun düzeyi için faiz bir silah olarak elbette kullanılabilir. Fakat işler iyi giderken kuru artırabilmek için reel faizlerin dramatik şekilde düşürülmesi gerekir. Bu da, işin kur boyutunu aşıp işlerin kötüye gitmesine yol açabilir.
Dalgalı kurda, kur hedefi olmaz. Ortaya konan da hedef değil. Ama tahminler de hiç tutmamış. İşler iyi gittiği sürece yerli para değerlenir. Kötü gitmeye başladığı zaman kur artmaya başlar. Yani kurun yönünü belirleyecek asıl unsur Türkiye'de işlerin nasıl gittiği, belirlenecek yer de piyasanın kendisi olacak.

* Sonuç
"Yaşamak, bir yanardağın üstünde dans etmektir"
Comte de Salvandy