Küçüklerin yokluğu handikap mı fırsat mı?

Aracı Kuruluşlar Birliği 2004 yılı "Türkiye Sermaye Piyasası" yıllığını yayımladı. Takasbank'ın verilerinden yapılan yatırımcı analizi, 2000 sonrasında yerli bireysel yatırımcı sayısının giderek azalmakta olduğunu ortaya koydu. Takasbank kayıtlarına göre halen dolaşımdaki hisse senetlerinin yüzde 60'ı yabancıların elinde. Bu oran yılbaşı itibariyle yüzde 54.1, 2003 sonunda da yüzde 50.7 idi.

* Bitişikteki tabloda görüldüğü gibi, bakiyeli yani hesabı canlı olan yerli bireysel yatırımcı sayısı 2004'te 19 bin azalmayla 885 bine geriledi. Bu rakam 2001'de 1 milyon 30 bin idi. Bakiyesiz yani hesabı sıfırlanmış yatırımcı sayısı ise her yıl giderek artıyor. Geçen yıl 192 bin artışla bakiyeli yatırımcı sayısını ilk kez geride bıraktı ve 955 bine yükseldi.

* Yerliler genelde bireysel, yabancılar da yatırım fonları ve kurumsal yatırımcılardan oluştuğu için, 2004'te bireysel yatırımcıların payı 5.5 puanlık gerilemeyle yüzde 38.8'den yüzde 33.3'e düştü. Borsanın yüzde 37.5'ini tüzel yatırımcılar, yüzde 26'sını da yatırım fonları hakim. Borsada yabancıların ağırlıklarıyla birlikte kurumsal yatırımcıların oranı artıyor, kişisel yatırımcıların etkinliği ise azalıyor.

* Borsadaki gerçek kişi yatırımcılarda yoğunlaşma, yani büyükler lehine gelişmeler dikkati çekiyor. İlk 10 büyük yatırımcının bireysel portföy içindeki payı üç yılda yüzde 4.6'dan yüzde 8'e çıkarken, ilk 100 bin yatırımcının portföyü kişisel yatırımcıların toplam portföyünün yüzde 78.5'inden yüzde 85.8'ine çıktı. 100 binden sonraki yatırımcılara (2001'de 930 bin, 2004'te 785 bin) kalan pay yüzde 21.5'ten yüzde 14.2'ye geriledi. Büyük yatırımcıların portföyü ve pazardan aldıkları pay daha arttı.

* En çok yatırımcıya sahip 10 il içinde son dört yılda değişme yok. Bu iller içinde Ankara-Adana hattının doğusundan şehir de yok. Bu 10 il pazarın yüzde 82'sine hakim. Yatırımcı büyüklüğü bakımında Kayseri ve Rize öne çıkıyor. Karabük'te ise Kardemir'in etkisi var. Son dört yılda ilk 10'dan çıkanlar arasında Gaziantep geliyor. Antep aynı zamanda hesabını sıfırlayan illerin başını çekiyor.

1 milyon yatırımcıyı kazanma
İstatistikler bir zamanlar çok şikayet edilen kişisel yatırımcıların azaldığını, hatta hesabını sıfırlayanların altına indiğini gösteriyor. Bu piyasanın kaybı ve bir yönüyle handikabı olsa da, diğer yönüyle iyi bir fırsat. Kaybedilen 955 bin yatırımcı yeniden borsaya kazandırılırsa, bunun sermaye piyasasına katacağı ivmeyi bir düşünün. Reformlar en çok bunun için gerekli.

Sonuç
"Kusurun bile kendine ait kusursuz ve mükemmel bir hali olabilir" Thomas de Quincey