Ya yabancılar oyunculaştı ya da bıyıklıların oranı arttı

Global düzeyde likidite bolluğunun yaşanması ve gelişmekte olan piyasalara artan ilgiden Türkiye de payını alıyor. Bu nedenle özelleştirmede 18 yıldan daha fazla bir satış tutarına 2005 yılında ulaştık. Portföy yatırımı yoluyla Türkiye'ye gelen kısa vadeli yabancı sermaye miktarı temmuz sonu itibariyle 44.3 milyar dolara yükseldi. Devlet iç borçlanma senetlerinin yüzde 10'u yabancıların kontrolünde bulunuyor. 1989 yılından itibaren sermaye hareketlerinin serbest bırakılmasıyla hisse senedi piyasasına giren yabancıların toplam portföyleri de 22.3 milyar dolara yükseldi. Borsadaki hisse senetlerinin yüzde 63'ü yabancıların eline geçti.

Hakimiyetleri arttı
Özellikle hisse senedi piyasasındaki hakimiyetlerinin fazla olmasından dolayı son üç gündür gerçekleşmekte olan yabancı çıkışlarından da en çok İMKB etkilendi. 4 Ağustos'ta 30.124'ten kapanan İMKB Endeksi 27.866 puana kadar geriledi ve yüzde 7.5 değer kaybetti.
Son iki yıla kadar yabancıların hakimiyeti daha fazla hisse senedi stoku üzerindeyken artık bunun işlem hacmini de yansımaya başladığı dikkati çekiyor.
Böyle bir yargıya nereden vardığımız bitişikteki tabloda yer alıyor. Çünkü yabancıların İMKB işlem hacmindeki payları, hisse senedi stokundaki paylarından daha hızlı artıyor. Yabancıların alış ve satışlarının İMKB toplam işlem hacmindeki oranı bitişikteki tabloda görüldüğü gibi, yıllar itibariyle değişmesine karşılık, yüzde 10 dolayında seyrediyor. Ancak bu oranlar 2004 yılından itibaren artmaya başlamış ve 2005 yılında yüzde 20 seviyelerine yükselmiş. Yani iki yıl içinde yabancı yatırımcıların toplam işlem hacmindeki payları bir kat daha büyümüş. Halbuki aynı dönemde yabancıların stoktaki payları altıda bir oranında artmış.

Bıyıklıların etkisi
Yabancıların işlem hacmindeki paylarının artması özellikle 2005 yılında ivme kazanmış. Yabancı alışlarının işlem hacmine oranı 2004 yılında yüzde 13 düzeyinden 2005'de yüzde 20'ye, satışlardaki payı da yüzde 12'den yüzde 18'e çıkmış. Bu artışla işlem hacminin beşte biri, hisse senedi stokunun da üçte ikiye yakını yabancılara ait olmuş.
Buradan çıkardığımız sonuç ise yabancıların İstanbul Borsası'nda giderek daha kısa vadeli yatırım yaptıkları, vur kaç yöntemiyle hareket edenlerin etkisinin arttığı.
Bunun yanında yabancı şemsiyesi altında işlem yapan yerli büyük yatırımcıların da giderek arttığını tahmin ediyoruz. Yani İstanbul'da oturup işlemini Londra'da üzerinden İstanbul Borsası'na ulaştırmak ve işlem yapmak da giderek yaygınlaşmış. Türkiye'de oyuncu olarak nitelenen bu tür yatırımcıların etkisiyle yabancıların işlem hacminde patlama yaşanıyor.

Ellerini çabuk tuttular
İstanbul Borsası'nda 2001 krizi sonrasında yabancılar ellerini çabuk tuttu. Hisseleri zamanında ucuzdan topladılar. Bir hafta önceye kadar da toplamaya devam ettiler. Bunun sonucunda Türkiye hisse senedi pazarını ele geçirdiler. Fiyatları yükselttiler. Yerlilere borsaya yatırım fırsatı vermediler.
Son günlerde olduğu gibi, kâr realizasyonları da zaman zaman baskın olabiliyor. Ama bu hareketler, yabancıların piyasaya hakimiyeti gerçeğini değiştirmiyor.
Borsada yabancı hakimiyeti karşısında yerliler ne yapabilir? İdeal davranış tarzı ne olabilir? Bu da bir başka yazının konusu.

Sonuç
"Bal istedik, belalıya düştük" Türk Atasözü