Basel II karşısında KOBİ'ler ne yapmalı?
Önümüzdeki 4-5 yıl içinde Türkiye'de de uygulamaya geçmesi beklenen Basel II kuralları, küçük ve orta ölçekli işletmelere (KOBİ'lere) birçok yükümlülükler getirecek. KOBİ'lerin küreselleşme sürecine uyumu sağlanmaya çalışılacak. Önümüzdeki dönemlerde Türk bankacılık sisteminde yabancı bankaların ağırlığının artacağını ve Halk Bankası gibi KOBİ kredilerinde ağırlığı olan bir bankanın özelleşme aşamasının sonuna geleceğini düşündüğümüzde, kredi almak isteyen firmaların bu kurallara uyum sağlamaları daha da önem kazanıyor. Yapılan araştırmalar, AB ve sanayileşmiş diğer ülkelerde Basel II kurallarından KOBİ'lerin yarar sağlayacağına işaret ediyor. Nedeni, bu ülkelerde, riskleri daha az olan KOBİ kredileri, büyük firma kredilerinden fazla. Riske önem veren ve KOBİ kredilerinde daha düşük sermaye yükümlülüğü isteyen Basel II'ye uygun yapıları var. Avrupa'nın birçok ülkesinde bankaların sermaye yeterlilik oranının, KOBİ kredileri nedeniyle azalacağı hesaplanmış. Dolayısıyla, KOBİ kredilerinde bir düşüş veya maliyetlerinde bir artış beklenmiyor.
KOBİ kredileri az Bizde ise, banka kredilerinden sadece yüzde 10'u küçük ve orta ölçekli firmalara ait. Sistemdeki ağırlıkları az. Uluslararası düzeyde kredi kullanmaya alışkın değiller. Bunun şartlarını bilmiyorlar. Değişmeleri ve uyum sağlamaları zaman alacak. Örneğin, bırakın KOBİ'leri, birçok firmanın kredi derecesi (reytingi) yok. Bankalar Basel II'den sonra bunları talep edecekler, yoksa kendileri yapacaklar. Kredi derecelemesi yapmak çok profesyonel bir iştir. Yoğun bilgi ve veri ister. Çalışma sonunda düşük bir dereceleme notu alan firmaya kredi vermek, bir banka için ek sermaye artırmak zorunluluğu doğuracak. Bu nedenle, bankalar notu düşük firmalara kredi vermeyecekler ya da nakde yakın teminatlar isteyecekler. Basel II'ye göre, gayrimenkul ipoteği değerli bir teminat sayılmayacağı için, bizim KOBİ'ler bu konuda da oldukça zorlanacaklar.
Yönetim önemli Bankalar hem kredi kullananların, hem de kredi işlemlerinin risklerine bakacakları için KOBİ'lerin yönetim biçimleri de devreye girecek. Bu konuda aile şirketlerinin işi zor. Profesyonel yönetime sahip olmayan aile şirketlerinin kredi maliyetleri artacak. Bu durumda KOBİ'ler ve yöneticileri şimdiden başlayarak önlemlerini almak durumundalar. Hesaplarını, yönetimlerini ve teminatlarını yeni şartlara uydurmak zorundalar. Bunu gerçekleştirenler birkaç adım önde gidecekler. Gerçekleştiremeyenlerin ise, sistemde yaşamaları ve büyümeleri güç. Bu konuda T.Bankalar Birliği ve BDDK çalışmalar yapıyor ve sistemin fotoğrafını çekiyor. Ancak yük KOBİ'lerin sırtında. Kanımca, kayıt dışılığı fazla olan sistemimizde, uyum süreci zaman alacak ve Basel II, bizi başlangıçta olumsuz biçimde etkileyecek. Uyum sağlandıkça da etkiler olumluya dönecek. KOBİ'leri zor günler bekliyor.
|