Büyük temizlik muhasebesi (Big Bath Accounting)

Büyük temizlik muhasebesi, uygulamada aynen olduğu gibi, bir şirketin üst yönetimi ve genel müdürü değiştiğinde yeni yönetim, gelecekte kârın istikrarlı hale getirilmesi yada yükseltilmesi için kullanılabilecek kalemleri finansal tablolardan temizlemek suretiyle geçmiş yönetimin aslında kamuya açıklanandan daha kötü sonuçlar devrettiği izlenimi yaratmaya, ayrıca kendileri için kârı ileriki dönemlerde artırma imkânı sağlamaya çalışmaktadır. (Stolowy ve Breton, 2000)
Healy'e (1985) göre büyük temizlik muhasebesi; bazı gelirleri ertelemek suretiyle cari dönem gelirini azaltmak ya da bazı kalemleri zarar yazmak suretiyle finansal tablolardan çıkarmak olarak bilinen bir stratejidir...

Yönetimi değişirse...
Yeni yöneticiler tarafından gerçekleştirilen ekstrem kâr yönetimi uygulamalarına, büyük temizlik muhasebesi olarak bakılabilir. Bu konuda en eski çalışmayı yapan Moore'a (1973) göre, şirketlerde iş başına gelen yeni yöneticiler, geçmişte değeri çok sık olarak düzeltilen bazı aktif unsurların değerleri hakkında çok karamsardırlar. Bu nedenle yönetim değişiminin gerçekleştiği dönemde bu tür aktifleri gider yazmak suretiyle aktiften çıkarmak eğilimindedirler. Bu tür bir davranış genel olarak bir nefes almak olarak bilinmektedir.
Moore (1973) çalışmasında, bir şirkette yönetim değiştiğinde yeni yönetimin ihtiyari olarak gelir azaltıcı muhasebe kararları uygulayıp uygulamadığı hususunu araştırmıştır... Yeni yönetim, en az iki şekilde geliri azaltıcı muhasebe politikası değişikliklerinden menfaat sağlamaktadır. Bunlardan ilki, daha düşük kâr açıklamak suretiyle bir taraftan kendisinden önceki yönetimi suçlamakta, diğer taraftan gelecekteki kârların karşılaştırılacağı cari dönem kâr bazını düşürmektedir. İkinci olarak, yapılan gelir azaltıcı uygulamalarla yükselen bir kâr trendi açıklamak mümkün olabilmektedir. Sonuç olarak Moore bu çalışmasında, şirket yönetimlerinin değiştiği dönemlerde gelir azaltıcı muhasebe politikaları değişikliklerinin, yönetim değişikliği olmayan dönemlere göre önemli ölçüde yüksek olduğu bulgusuna ulaşmıştır.

Dönem kârı azalır
Pourciau (1993), yönetimin değişmesi halinde yeni gelen yönetimin, gelecek yıllarda daha yüksek kâr açıklamak üzere, değişimin gerçekleştiği dönem kârını azaltıcı muhasebe politikaları uyguladığını ortaya koymaktadır.
Büyük temizlik muhasebesi uygulanması sonrasında ortaya çıkan finansal sonuçlar, normal dönemlerdeki sonuçlardan büyük bir farklılık arz etmektedir. Büyük temizlik muhasebesi politikasının izleyen dönemlerde istikrarlı şekilde artan bir kâr trendi için önemli bir imkan yarattığı kabul edilmektedir.

Bilanço temizliği
...Şirket bugün (zaten zararlı yıl) bazı aktiflerini tamamen gider yazarak (taking a big bath) diğer bir ifade ile bilançosunu temizleyerek daha muhafazakâr bir politika uygulamakta ve gelecek yıllardaki kârı bu işlemle artırma imkânına kavuşmaktadır. (Mulford ve Comiskey, 2002)
Bu kapsamda Sears (ABD) şirketi 1992'de yüksek ücret alan bazı çalışanlarına gönüllü emekli olma hakkı vermiş, bazı bölümlerini kapatmış, verimsiz aktiflerini gider yazmak suretiyle bilançodan çıkarmış, böylece 2,65 milyar dolar tutarında bir yeniden yapılanma harcamasını gider kaydetmek suretiyle 4,3 milyar dolar zarar açıklamıştır. Bu işlemler sonrasında şirket, izleyen yıllarda daha kârlı bir faaliyet sonucunu kamuya açıklamıştır (Mulford ve Comiskey, 2002).
Büyük temizlik muhasebesi, şirketlerde yönetimin değiştiği dönemlerde, yeni yönetimin bazı verimsiz aktifleri gider yazmak suretiyle bilançosundan çıkarması, böylece bir taraftan geçmiş yönetimin görevde olduğu dönemlerin olduğundan daha zararlı, diğer taraftan gelecek dönemlerin daha kârlı olduğu izlenimi yaratılmasına yönelik bir finansal bilgi manipülasyonu olarak ortaya çıkmaktadır."

Yorumsuz
Yukarıdaki yazı Cemal Küçüksözen'in SPK Yayınları'ndan çıkan "Finansal Bilgi Manipülasyonu" adlı doktora tezi çalışmasından alındı. Tarafımızdan da yorumsuz bir şekilde aktarılıyor. Sadece ara başlıklar bize ait. Kitabın içinde Enron, Parmalat gibi dünya örnekleri yanında Çukurova Elektrik gibi yerli örnekler de yer alıyor. Alıntıyı da, bugünlerde tartışılmakta olan bir olayla eşdeğer tutmak için değil, tartışmanın daha sağlıklı bir zemine oturması yaptım.