Yükseldik ama sığamadık
Hiç bitmeyen konut ihtiyacımızı, 1980'lerde başlayan kooperatif rüzgarıyla karşılamaya çalıştık. Son 20 yılda kooperatifler,1 milyon konutun yapımına başladı, ancak konut ihtiyacına cevap veremedi.
Her ne kadar Türkiye'de konut kooperatifçiliğinin temeli 1930'larda atılmış olsa da, toplu konut üretiminin hız kazanması 1950'li yıllarda yaşanan sanayileşme ve kentleşme süreciyle başladı. Konut kooperatifçiliğinin hayatımıza yoğun olarak nüfuz etmesi ve neredeyse her ailenin bir kooperatifle 'ev sahibi' olma planı yapması ise 1980'li yıllara denk geliyor. Özellikle 1984 wifleri ve kooperatiflerin oluşturduğu birliklerin sayısında büyük artışlar yaşanmasına neden oldu.
1O KONUTTAN 3'ÜNÜ YAPTILAR
1983 yılında kurulan konut kooperatifi sayısı 279 iken, bu sayı 1984 yılında 1219, 1985 yılında 2 bin 397, 1986 yılında 3 bin 822, 1987 yılında ise zirve yaparak 5 bin 201 oldu. Böylelikle, kooperatifler profesyonelleşti, neredeyse her mahallede kooperatif projeleri ortaya çıktı. Öyle ki, Toplu Konut Fonu desteğiyle konut kooperatiflerince üretilen konutların ruhsatlı konutlardaki payı 1984-1989 yılları arasında yüzde 25-30'lar düzeyine yükseldi. Bir başka deyişle, bu dönemde üretilen her 10 konuttan 3'ünü kooperatifler tarafından yapılıyordu.
FON KÜÇÜLDÜ, SAYI DÜŞTÜ
1990'lı yıllara gelindiğinde, Toplu Konut Fonu kaynaklarının azalması konut kooperatiflerini de etkiledi. 1980'li yılların sonunda toplam sayısı 160 binlere ulaşan kooperatiflerce ruhsat alınan konut birimi sayısı 1990-1991'lerde 70 binli sayılara indi, daha sonra da 100 bin civarında seyretti. Kooperatiflerce alınan konut ruhsatı sayısı 2000'li yıllarda iyice azaldı ve 1999'da 12 bin 979 olan sayı 2000'de 10 bin 993'e, 2001'de 7 bin 559'a, 2002'de 4 bin 627'ye, 2003'de ise 3 bin 989'a düştü. Öte yandan, teknik ve mali denetimsizlik yüzünden maliyetlerin yükselmesi ve yolsuzluk şikayetleri giderek daha çok gündeme gelir oldu. Zaman zaman uzun yıllar aidat ödendiği halde kooperatif projelerinin sonlandığını görülemedi.
TOPLU KONUTUN KAPTANI
1984 yılında yürürlüğe giren Toplu Konut Kanunu ile kurulan Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ), başta kooperatif kredileri ve idare arsaları üzerindeki toplu konut üretimiyle kredili satış alanlarında çalıştı. Ancak TOKİ, son dönemde Acil Eylem Planı kapsamında ortaya konan 150 bin konut hedefinin baş oyuncusu haline geldi. TOKİ, Türkiye genelinde 75 kentte 330 noktada 220 bin konut inşaatını 2007'ye kadar bitirmeyi planlıyor. TOKİ, özellikle dar ve orta gelirli vatandaşların konut ihtiyacını karşılamaya yönelik projeler üretiyor.
|
