Faiz düşüşü yoluyla kuru artırmanın bedeli yüksek

İhracatın lokomotifi ve istihdam yoğun iş kollarının başında gelen tekstil ve konfeksiyon sektöründeki kan kaybını bu haftaki yazılarımızda işledik. 2001 krizinin yükü yanında Çin'in rekabeti, yatırım ortamının düzeltilmeyişi ve belki en önemlisi kurun gerilemesi sektörün zor duruma düşmesinde etkili olmuş. Rekabet gücünün korunması için özel sektörden gelen öneriler arasında kurun artırılması seçeneği de var. Bunun için izlenebilecek yöntemlerden biri Merkez Bankası'nın faiz indirimine giderek yerli paranın değerini düşürmesi ve kuru yükseltmesi. Merkez Bankası'nın döviz satın alımıyla kurun artabileceğini savunan görüş de, hükümette taraftar buluyor. Kurun artırılması sorunu çözer ama yan etkileri var ve bu nedenle astarı yüzünden pahalıya gelir.

Fark üçte bire indi
Bunun bir kaç nedeni var. Birinci neden yandaki tabloda ortaya konulan dünyadaki faizlerin yönü. Dünyada faizler artma eğilimindeyken Türkiye faiz düşüşünü daha ne kadar devam ettirebilir? Tabloya bakılınca Türkiye ile ABD arasındaki kısa vadeli faiz farkı 25 puandan 9 puana kadar düştüğü görülüyor. ABD faizleri 2004 yılının ilk yarısında yüzde 1 düzeyindeyken Türkiye'de yüzde 26 idi. Son aşamada Türkiye'de faizler yüzde 13.5'e düşerken ABD'de yüzde 4.5'e çıkarıldı. Bundan sonra ABD'de en az iki, en çok dört kez daha faiz artırımı bekleniyor. Yani ABD'deki faizler yüzde 5 ile 5.5 bandında bir yerde bekleniyor. Böylece iki ülke arasındaki faiz farkı, FED beklenen artırımları yaparsa 8'e doğru inecek. Üzerine bir de Türkiye'deki faiz indirimleri eklenirse fark daha daralacak.

Faizin ince ayarı
Dünyada faiz oranları yükselirken Türkiye nereye kadar düşürebilir? Burada hedef yerli paranın faizini düşürerek dışarıdan kaynak girişinin azaltılması veya kesilmesi. Dışarıdan kaynak gelmesini teşvik etmeyen bir faiz oranı aynı zamanda Türkiye'deki yabancı sermayeyi de çıkışa zorlayabilir. Dışarıdan gelecek olanlar cazip düzeyde kâr edemeyecekse, yabancı portföy yatırımlarının Türkiye'de kalmaya devam etmesinin gerekçesi ortadan kalkar. Yüksek cari açığı bol bol fonlarken bir anda zorluklarla karşı karşıya kalabiliriz. Bu açıdan faizde ince ayarı iyi çekmek ve altın bir oranı bulmak çok önemli.

Enflasyon ne olacak?
Türkiye'de faiz düşüşü gerçekleşirken tüketici fiyatları Nisan 2004'ten bu yana yüzde 8 civarında seyrediyor. Aslında enflasyon düşmüyor, yatay gidiyor. Dolayısıyla faiz düşüşünün alt sınırı da, enflasyon tarafından belirlenmiş oluyor.
İşte bu aşamada Merkez Bankası'nın döviz alımı yoluyla kuru yükseltmesinin önüne enflasyon da dikiliyor. Çünkü döviz alımı karşılığında piyasa çıkan likidite aynı zamanda toplam talebi genişletici, enflasyonu artırıcı etki yapabiliyor. Zaten enflasyonda yüzde 5 hedefini tutturmakta zorluk var. Ancak mevcut faiz oranları hiç değişmezse yıl sonu hedef yüzde 5 olabiliyor.
Faiz dışında tek başına kurların artması bile, enflasyon hedefini tehlikeye düşürebilir. Enflasyon, faiz düşüşünün önündeki ikinci engeli oluşturuyor.
Yüksek cari açık ve enflasyonun düşürülmesi gereği, kuru yukarı yönde oynatma seçeneğini devre dışı bırakıyor. Böyle bir seçenek olsa bile maliyeti yüksek.

Sonuç
"Kolay çıkış yolu genellikle tekrar içeriye girmeye yol açar" Senge