Kurdaki her yükselişte yerliler döviz satıyor

Finansal piyasalardaki geçmiş üç türbülansta olduğu gibi, son türbülansta da yerli yatırımcılar döviz sattı. Mart başında başlayan küresel kaynaklı dördüncü türbülansta gerçek ve tüzel yerli kişiler döviz tevdiat hesaplarından 1.8 milyar dolar bozdurdular.
Dört türbülansta 7 milyar 769 milyon dolar döviz hesabı çözüldü.
Yükselen kurlar bu kadar miktarın dövizden liraya geçişine fırsat yarattı.
Bu eğilimin dört türbülansta da ortaya çıkması, yerlilerin kur yükselişini satış fırsatı olarak kullandığını gösteriyor.
Bitişikte dört türbülans döneminde döviz tevdiat hesaplarındaki gelişim yer alıyor. Merkez Bankası'nın verilerinde gerçek kişilerin ve tüzel kişilerin döviz hesalarındaki değişim, türbülansın başladığı ve bittiği tarihlere en yakın tarihler olarak seçildi.

Satan kazandı
Bu türbülanslarda ortaya çıkan eğilimleri şu başlıklarda toplamak mümkün:
* 2004-2006 mart ayları arasındaki iki yılda, Türkiye finansal piyasalarında küresel kaynaklı dört türbülans gerçekleşti. Ana neden de küresel faizlerin yükseleceği korkusuydu. İki yıllık bu sürede Türkiye'de genelde dövizden kaçış ve yerli para cinsinden yatırımlara yönelme eğilimi hakimken, döviz tevdiat hesapları da 47.4 milyar dolardan 60.8 milyar dolara vardı.
* Türbülanslarda satışlara karşılık bu artış özellikle tüzel kişilerin, yani şirket, kurum ve vakıfların döviz hesaplarındaki artışından kaynaklanıyor. Gerçek kişilerin mevduatı 36.7 milyar dolardan iki yılda 42.1 milyara çıkarken tüzel kişilerin 10.7 milyardan 18.7 milyar dolara yükseldi.
Gerçek kişilerin mevduat artışına sadece faiz gelirlerinin eklenmesi bile yetebilir. Buna karşılık tüzel kişilerin döviz mevduatlarında gerçek bir artış olduğu dikkati çekiyor.
* Bir başka dikkati çeken eğilim ise gerçek kişilerin döviz satışının giderek hız kesmesine karşılık tüzel kişilerde artması. İlk türbülansta gerçek kişiler 1.237, tüzel kişiler 191 milyon dolar bozdurmuşken, son türbülansta gerçek kişiler 631, tüzel kişiler 1.210 milyon dolar döviz sattı.
* En büyük miktarlı döviz bozdurma ise en küçük türbülansta, 2005 Ekim ayında gerçekleşti. Doların sadece yüzde 2 arttığı bu türbülansta 2.373 milyon dolar dövizden YTL'ye geçti.
* Ters dolarizasyonun eğiliminin ortaya çıktığı türbülanslarda dikkat çeken özellik dolar kurundaki artış. Dip seviyesinden tepe noktasına göre dolar birinci türbülansta yüzde 19.1, ikincide yüzde 11.3, üçüncüde yüzde 2 ve dördüncüde yüzde 4.7 arttı. Artışlar yerli yatırımcıları dövizden liraya geçmesini teşvik etti.
* Bu eğilim aynı zamanda yabancı portföy yatırımlarının Türkiye'den çıkarken dövizde yarattığı talebi karşılayarak kur artışının önünü kesti. Bir yerde yüksek oynaklığın ekonomiye tahribatını sınırladı. Yüksek miktardaki döviz tevdiat hesaplarının çözülmesi, dalgalı kurun dalga boyunu küçültücü, kurun oynaklığını azaltıcı, piyasa yapıcı bir rol oynadı.
* Yerlilerin döviz satışını dördüncü türbülansta da tekrarlaması, yurtiçinde kriz beklentisinin baskın olmadığına işaret ediyor. Geçmiş üç türbülansta da satanlar ve liraya dönenler kazançlı çıktı.

Bundan sonra kazanır mı?
Bu elbette son türbülansta veya bundan sonra dövizlerini satanların kazançlı çıkacağının garantisini vermez. Ama kaybedecekleri anlamına da gelmez. Bunu daha çok global gelişmelerin belirleyeceğini düşünüyoruz. Belli bir türbülans döneminin ardından küresel piyasaların ve Türkiye'nin içinde bulunduğu gelişmekte olan piyasaların yeni bir yol ayrımına gelebileceğini tahmin ediyoruz.

Sonuç
"Yaşam bir sürprizler seridir. Öyle olmasaydı ne yaşanmaya ne de korunmaya değerdi" La Fontaine