|
 |
|
  Bütçe 22 yıldan sonra fazla verdi
Merkezi Yönetim Bütçesi, yılın ilk yarısı itibarıyle 1984'den bu yana ilk defa fazla verdi.
Maliye Bakanlığı, Kamu mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu uyarınca, Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklentiler Raporu'nun ilkini açıkladı. Raporun giriş bölümünde Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın değerlendirmelerine de yer verildi. Unakıtan bu bölümde, Maliye Bakanlığının ''kamuoyunun denetim fonksiyonunun gereği şekilde yerine getirilmesi, kaynak kullanımında etkinlik, ekonomiklik ve verimlilik ilkelerinin gerçekleştirilmesinde önemli rol oynayacağı bilinci içinde'', bütçe uygulamalarında saydamlık ve hesap verilebilirlik ilkelerinin güçlendirilmesi çalışmalarına devam edeceğini belirtti.
İLK
ALTI AYDA BÜTÇE
Raporda daha sonra 2006 yılının Ocak-Haziran dönemindeki bütçe gerçekleşmeleri ele alındı.
Rapora göre, 2006 yılının ilk yarısı, bütçe dengesi ve faiz dışı fazla performansın açısından, son yıllarda kaydedilen başarının artarak devam ettiği bir dönem oldu.
İlk 6 aylık dönem itibarıyle Türkiye, 1984 yılından bu yana ilk defa bütçe fazlası verirken, faiz dışı fazla açısından da geçen yıla göre daha iyi bir performans sergilendi. Haziran sonu itibarıyle, 32 milyar 264 milyon YTL olarak belirlenen 2006 yılı faiz dışı fazla hedefinin yüzde 78,4'üne ulaşıldı.
BÜTÇE GİDERLERİNDE DURUM
Ocak-Haziran döneminde, merkezi yönetim bütçe giderleri, geçen yıla göre yüzde 14,8 , faiz hariç giderler ise yüzde 23,2 oranında artış gösterdi.
Bu süreçte bütçe ödeneklerinin yüzde 46,8'i, faiz hariç ödeneklerin ise yüzde 45,9'u kullanıldı. Bütçe giderlerinin gerçekleşme oranındaki artış, büyük ölçüde tedavi ve yeşil kart giderleri ile SSK'ya yapılan transferlerden kaynaklandı.
Faiz giderlerinde, son yıllarda görülen düşüş, bu yılın ilk 6 aylık döneminde de devam etti. Bu dönemde, geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 2,3'lük gerilemeyle 22 milyar 876 milyon YTL tutarında faiz ödemesi yapıldı. Böylece bu yıl için öngörülen faiz ödeneklerinin yüzde 49,5'u, bu dönemde kullanılmış oldu.
2002 yılının Ocak-Haziran döneminde 28 milyar 465 milyon YTL faiz ödendiğine dikkat çekilen raporda, ''Son 3 yıl içinde faiz giderlerinin bütçe üzerindeki baskısının hafifletilmesi konusunda ne derece önemli bir mesafe alındığı ortaya çıkmaktadır.
Faiz giderlerindeki düşüş eğiliminin devam etmesi, mali disiplin ortamının ve kararlılıkla uygulanan ekonomik programın ve hedeflerle uyumlu şekilde gerçekleştirilen faiz dışı fazlanın bir sonucudur'' denildi.
SOSYAL GÜVENLİK VE TARIMSAL DESTEKLEME
Raporda, sosyal güvenlik kurumlarına yapılan transferler ve tarımsal destekleme de büyüteç altına alındı.
Buna göre sosyal güvenlik kurumlarına transferler, geçen yıla göre yüzde 12,9 oranında artış göstererek, 12 milyar 931 milyon YTL olarak gerçekleşti ve Sosyal güvenlik kurumları için bütçeye konulan ödeneklerin yüzde 55,5'lik bölümü bu dönem kullanıldı.
Ancak Mayıs ve Haziran aylarında, bütçeden Bağ-Kur'a herhangi bir transfer yapılmadığı da dikkati çekti. Yılın ilk yarısında, tarım kesimine de 2 milyar 504 milyon YTL destekleme ödemesi yapıldı. Tarımsal destekleme ödemelerinde geçen yılın aynı dönemine oıranla yüzde 7'lik bir artış sağlanırken, sözkonusu ödemenin 1 milyar YTL'sini doğrudan gelir desteği oluşturdu.
EN BÜYÜK PAY KAMU HİZMETLERİNE
Fonksiyonel sınıflandırmaya göre de, bütçe giderlerinde en büyük kalemi genel kamu hizmetleri meydana getirdi.
Haziran sonu itibarıyle bu hizmetler için öngörülen 72 milyar 614 milyon YTL'nin yüzde 45,2'si kullanılırken, sosyal güvenlik ve sosyal yardım hizmetlerindeki gerçekleşme oranı yüzde 56,3 , eğitim hizmetlerinde yüzde 46,3 , ekonomik işler ve hizmetlerde yüzde 45,8 , savunma hizmetlerinde yüzde 32,8 , kamu düzeni ve güvenlik hizmetlerinde yüzde 43,7 , sağlık hizmetlerinde yüzde 58,9 , iskan ve toplum refahı hizmetlerinde de yüzde 54,9 olarak belirlendi. Söz konusu oran, kültür ve din hizmetlerinde yüzde 44,3 çevre koruma hizmetlerinde ise yüzde 37 olarak hesaplandı.
BÜTÇE GELİRLERİNDE DURUM
Rapora göre merkezi yönetim bütçe gelirleri de, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 22,8 oranında artış göstererek, 84 milyar 21 milyon YTL oldu. Böylece bütçe gelirlerinde de yıl sonu hedefinin yüzde 52,4'üne, 6 aylık dönemde ulaşıldı.
Haziran sonu itibarıyle, gelir gerçekleşmeleri içinde 2005 yılında yüzde 79,5 olan vergi gelirlerinin payı bu dönemde yüzde 78,6 olarak tespit edilirken, vergi dışı gelirlerin payı yüzde 18,4'den yüzde 20,4'e yükseldi.
Gelir vergisinde ilk 6 ayda, yıllık hedefin yüzde 48,5'una ulaşılırken, bu oran kurumlar vergisinde yüzde 50,1, özel tüketim vergisinde yüzde 47,5, katma değer vergsiinde ise yüzde 49,6 olarak saptandı.
Bu dönemde vergi gelirlerinin faiz giderlerini karşılama oranındaki iyileşme de devam etti. Aylık gerçekleşme oranları açısından, Mart ve Mayıs aylarında geçen yılın aynı aylarına göre daha düşük, diğer aylarda ise daha yüksek gerçekleşmeler elde edildi.
Sözkonusu dönemde, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirlerinde de yüzde 3,1'lik bir artış meydana geldi ve kurum gelirleri 791 milyon YTL olarak gerçekleşti.
İLLER İTİBARIYLE GELİR VE GİDERLER
Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklentiler Raporu'nda il bazındaki bütçe gelir ve giderleri de irdelendi. Rapora göre, yılın ilk yarısında gelirlerin giderleri karşılama oranı açısından Kocaeli yüzde 1,626 ile ilk sırada yer aldı. Bu ilimizi yüzde 1,045 ile İstanbul, yüzde 441 ile İzmir, yüzde 300 ile Tekirdağ ve yüzde 239 ile Bursa izledi.
Gelirlerinin, giderlerini karşılama oranı en düşük il yüzde 7,5 ile Hakkari olurken, Tunceli yüzde 12,8 , Bingöl yüzde 13,2 , Bitlis yüzde 14,5 , Mus da yüzde 17,1'lik oranlar ile bütçeleri en fazla açık veren iller olarak sıralandı.
İlk 6 ayda, Adıyaman, Aksaray, Amasya, Edirne, Kocaeli, Kütahya ve Zonguldak'da gelirlerin, giderleri karşılama oranının azaldığı görüldü. Ocak-Haziran döneminde, en çok gelir tahsilatı 31 milyar 502 milyon YTL ile İstanbul'da yapıldı. Ankara 11 milyar 170 milyon YTL, Kocaeli 9 milyar 167 milyon YTL, İzmir 6 milyar 925 milyon YTL, Bursa ise 1 milyar 735 milyon YTL ile İstanbul'un ardında sıralandı.
Bayburt da, 9,1 milyon YTL ile ilk yarının en az gelir tahsilatı yapılan ili oldu. Ardahan, Kilis, Tunceli ve Hakkari de, gelir tahsilatı düşük iller olarak belirlendi. Bu dönemde en az gider de 39,4 milyon YTL ile Bayburt'a yapıldı.
(AA)
|
