ABD ve Japonya'da finansal piyasalar 4 günlük tatil rehavetinden kurtuldu. Ama her ikiside haftaya kötü başladı. Bizde ise Papa'nın ziyareti ile birlikte, Kıbrıs konusundaki açıklamalar piyasaları yeniden geriyor. Meşhur yazarlarımız kısa bir süre için erteledikleri karamsar düşüncelerini yeniden gündeme getirirler. Bu çalkantılı günler bana da erken yanlış anlamalara yol açmadan dünya ve Türkiye için her zaman önemli olacak bir konuyu sizlerle paylaşma imkanı veriyor. Konumuz;denetlemeotoriteleriveMerkezBankalarıbirBankacılıkkrizisırasındaneyapmalı? En doğru yol doğaldır ki krize yol açacak koşulların gelişmesine hiç izin vermemekte. Bunun biraz genişletilmişi ise bankaların tamamını kapatıp alışverişinizi deniz kabukları ile yaptırma düşüncesi ile sonuçlanabilir. Bu kadar nüfusa o kadar deniz kabuğu bulamayacağımıza göre bari gerçek hayata geri dönelim. Finansal sistemdeki krizlerin en önemli nedeni alınan riskin doğru fiyatlanamamasıdır. Risk fiyatlamasının içine riskin gerçekleşmesi halinde bankayı çalıştırmaya devam ettirebilmek için sermayeden ayrılan karşılıklarda dahildir. Denetim işte bu noktada devreye girer. Bir bankanın aldığı riski doğru fiyatlayıp fiyatlamadığını, aldığı riskler için yeterli karşılığı ayırıp ayımadığını sürekli izler ve raporlar. Bazı gelişmiş ülkelerde raporların önemli bir kısmı kamu oyunun bilgisine bile sunulur.
Kurriski Gelişmekte olan ve daha hızlı büyüyebilmek için yurtdışından borçlanma ihtiyacı duyan ülkelerde bankacılıkta kur riski başat rolündedir. Hele serbetçe salınan bir kur rejimi tercihi varsa bankaların dövizpozisyonuaçığı özellikle izlenir. Bazen bankanın açık pozisyonunu izlemek bile yetersiz kalabilir. Bankalara borçlu olan kesim aynı zamanda yurtdışından da borçlanıyorsa kurun yukarı bir hareketinde şirketlerin zor durumda kalması kaçınılmazdır. Yurtdışınaborcunuödeyemeyenşirketiçeridekibankayaödemeyapabilirmi? Sıkıntı böylece bankalarada sıçrar. Eğer dövizde pozisyon açığını kapatmak için veya karşılık olarak yurtdışında geliştirilmiş türev araçlar yoğun kullanılıyorsa türev araçların gelişimini ve teminat olabilme yeterliliklerini izleyemeyen bir denetleme otoritesinin tekçaresibankalarısermayeartırmayazorlamaktır . Türev araçları piyasası dünyada en hızlı gelişen bu nedenlede kuralları tam oluşmamış, ciddi denetim zafiyeti olan piyasalardır. Hangidenetlemeotoritesihangitürevinpeşindenyetişsin,hangitürevcişirketinsermayedeğerinihesaplayabilsin?BunedenleDenetlemeveDüzenlemeKurumlarıkestirmedengiderler.Bankalarınsermayeyeterlilikoranlarınıyükseltirler.İyideyaparlar.
Faizriski Bankacılık sisteminde Denetleme Kurulları'nın yakından takip ettiği ikinci önemli risk ise piyasa riskidir. Buna faiz riskide denir. Özellikle finansal piyasalar derinleşememişse, bankaların borçları kısa vadeli, alacakları çok daha uzun vadeye yayılmışsa piyasada faizlerin artış eğilimine girmesi bankalara önemli zararlar yazdırabilir. Zararın miktarı koyduğun sermayeyi geçiyorsa bunun fiziki anlamı iflastır. Faizler konusunda kısa sürelide olsa dönem dönem Denetleme Düzenleme Kurulları ile Merkez Bankası'nın görüşleri çelişebilir. Biri "artsınenflasyonhızlanıyor'' derken diğeri "amanbankalarımzararediyor'' diye inleyebilir. Her iki kurumunda kontrolü dışındaki koşullar nedeni ile faizlerin yükselmeğe devam etmesi kaçınılmazsa sistemi korumanın acil çaresi sermaye yeterlilik rasyosunu artırmaktır. Dünyanın pek çok ülkesinde bazen Merkez Bankası ve Denetleme Düzenleme Kurumları'nın bağımsızlığı Hükümetlerin de politikalarını onlardan bağımsız bir şekilde icra etmeleri sonucunu doğurmaktadır. O zamanda Hükümet, Merkez Bankası ve Bankacılık Düzenleme otoritesi için dışsal koşul olur.
Tanımlar Şimdiyazınınbaşlığındakihoşgörüneredebizeşefkatikimgösterecekdiyorsunuz? Saydığım risklerin gerçekleşmesinin sistemik krize dönüşebilmesi aşamasında Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulları kendi koyduğu kuralları görmezden gelir, kuralların uygulanmasını erteler, kuralları yumuşatırsa bu hoşgörü oluyor. Merkez Bankalarının faizleri indirip zor durumda olanı fonlaması, piyasayı likiditeye boğması ise şefkat. Cuma'yahoşgörüşefkatilişkisineyenidendöneceğiz.
