2008'de asla batmaz dedikleri Lehman Brothers'in iflasıyla küresel kriz zirve yaptığında birilerinin aklına, "dereceyi" kontrol etmek geldi. Derece dediğimiz kredi derecelendirme kuruluşları...
En meşhurları Moody's Teyze, 1994'te notumuzu 3 puan kırarak ekonomimizi alaşağı etmiş, 2 yıl süren ıstıraplı süreci başlatmıştı.
Not kartelinin ikinci ismi Standart Poor's, Malezya'yı çökertmek isteyen Batı'nın tetikçisi olmuş ve 1998'de başlayan Asya Çöküşü Dalgası, ülkemize kan kusturmuştu.
Çetenin üçüncü elemanı Fitch, şirketlerden ziyade hükümetlerin borçlarını ödeyip ödeyemeyeceği yargısıyla, 2001 krizinin tetikçileri arasında yer almıştı.
ABD not kartelinin küresel krizde "oynadığı oyun" ABD Senatosu Soruşturma Komitesi tarafından incelendiğinde anladık ki bu çete, yüksek riskli menkul kıymet yatırımlarında asılsız yere güven telkin etmiş ve yandaşlarına torpil yapmış.
Falkland Savaşı'nda Arjantin'i uçak gemilerinden önce, bu not çetesiyle bombalayan Batı, bu defa aynı çetenin "fazlaca kendine çalışması" yüzünden yüzmilyarca doları batırınca millet uyanmaya başlamış.
Bizdeki finansçıların "toz kondurmadığı" ve bunlardan aldıkları notları "iftihar vesilesi" yapması, yaygın bir tutumdu. Fakat Çin'in çıkıp bu ezberi bozması, not çetesinin artık eskisi kadar itibarlı olamayacağını gösteriyor.
Batı'nın yüzyıllardan beri oluşturup oturttuğu finansal kriterleri baz alarak, "kendilerine yakınlık ölçüsünde" not veren bu kuruluşlar, küresel krizin yarattığı kırılma ile artık "güvenilirlik sorunu" yaşıyorlar.
Çin ise derecelendirme yaklaşımını, "gelişme odaklı finansal sağlamlık" üzerine kurduğundan, 3'lü çetenin notlarıyla çelişen sonuçlara ulaşabiliyor.
3'lü çeteyi teşhis ettik. Tamam da Çinlilere neden güvenelim? Geçmiş, bunların foyasını küresel kriz olarak açığa çıkardı. Çin'in en azından böyle bir sicili yok ve söyledikleri de akla yakın görünüyor.
Yine de bugün küresel piyasalarda, kurumsal yatırımcılar hala birbirinden bağımsız iki derecelendirme kurumunun "yatırım yapılabilir" notu arasa da finans hareketlerinde artık notçuların borusu fazla ses getirmiyor.
Çünkü kendi ülkelerinde dahi soruşturma geçiriyor, siyasi söylem geliştiriyor ve Türkiye örneğindeki gibi operasyonların parçası olabiliyorlar. Hal böyle olunca itibarcıların itibarsızlaştığı bir dönem başlamış sayılabilir.