Yaşar Özel: Devlet dizileri denetlesin

Yaşar Özel'in o kalın ama bir o kadar da yumuşak sesi hepimizin hatırındadır. 'Gözlerimden Yüzün, Kulaklarımdan Sesin', 'Madem ki Gidiyorsun Bırakıp Burda Beni', 'Avuçlarımda Hâlâ Sıcaklığın' gibi onlarca şarkıyı ilk kez okuyup bize sevdiren kişidir. Bir Türk Sanat Müziği icracısı olarak yarım yüzyılı aşan sanat hayatında pek çok ilki gerçekleştirdi. TRT ilk kapalı devre yayınını onunla yaptı. Kendi saz heyetini arkasına takıp Anadolu'da ve yurt dışında 'turne'ye çıkan ilk Klasik Türk Müziği şarkıcısı o oldu. Halen birinci sınıf gazinolarda, assolist olarak çalışmış tek erkek sestir. Teknoloji değişti ama onun müziğimizdeki yeri değişmedi. Eski 45'liklerden yeni CD'lere, bugüne kadar 300'den fazla şarkıyı albümlere okudu. Özel, ile Emirgan'da buluşup eskiden yeniden konuştuk. İlerlemiş yaşına rağmen halen çok dinç görünüyordu. Bir dokunduk, bin 'ah' işittik.
- Müzik konusundaki yeteneğinizi ne zaman keşfettiniz?
- Diyarbakır'da doğdum. Bizim sülalemiz dericidir. Dedem, Diyarbakır'daki tabakhaneyi kuranlar arasında. O zamanlar Diyarbakır iki sinema salonu var. Biri Sümer, diğeri de Şehir Sineması. Çocukluk yıllarımda yaz tatillerinde Şehir Sineması'nda çalıştım. Kapıda durdum, bilet sattım. Sinema benim sanatkarlığımı çok etkiledi. Muazzam bir ezberleme kabiliyetim vardı. Tekrar tekrar izlediğim için filmleri baştan sona ezberliyorum.
- Müzikal niteliği olan filmler çok yaygındı sanırım o dönemde.
- Evet. O zamanlar Arap filmleri filan var. O filmleri Türkçe sözlü, şarkılı hale getiriyorlar. Sadettin Kaynak ve Vecdi Bingöl besteyle güfteyi yapıyor. Munir Nurettin, Müzeyyen Senar gibi isimler şarkıları okuyor. O güzelim eserleri ben çocukluk yıllarımda öğrendim. İlk müzik feyzimi bu sanatçılardan aldım.
- Sonra siz de onlar gibi şarkı söylemeye mi karar verdiniz?
- O zamanlar Leyla ile Mecnun filmi vardı mesela. Ben bu filmi baştan sona ezberlemiştim. Ders boş olduğunda ya da tenefüslerde sınıfta filmi baştan sona canlandırıyordum. Tiyatro yapıyorum bir bakıma. Filmdeki sesleri takip ediyorum. Ferdi Tayfur vardı, Türk filimciliğinde dublaj kralıydı. Muazzam kalın bir sesi var. 'Leylaa' diyor. Ben de onun gibi söylemeye çalışıyorum.
- Sizin sesiniz de onunkine benziyor.
- Biliyor musun; o zamanlar bana Ferdi Tayfur diyorlardı? Ben diksiyonumu ve tarzımı ondan esinlenerek oluşturdum. Demek istediğim çocukluk yıllarımda benim bu sesim ve özelliğim belirginleşmişti zaten. Diyarbakır'da yedi tane ilkokul vardı. Hangisinin müsameresi olsa sahneye ben çıkardım.

İKİ GECE ÜSTÜSTE SES KRALI OLDUM
- Ortaokul ve liseyi Diyarbakır'da bitirdikten sonra Ankara'ya geldiniz. Profesyonelliğe geçişiniz de orada oldu.
- Ankara'ya gelince zemin değişti, imkanlar çoğaldı. Etrafıma baktım ve kendi farkımı hissetmeye başladım. Dönemin önemli hocalarından ders aldım.
- Kimlerdi o hocalar?
- İlk hocam Fahri Kopuz'du. Çok değerli bir insandı, nur içinde yatsın. O zaman nota falan bilmiyorum. Onunla bir buçuk yıl kadar birlikte çalıştık. Sonra beni kemençe üstadı Vedia Tunççekiç'e teslim etti. 'Ben artık seninle uğraşamıyorum evladım; seni Vedia'ya verelim' dedi. Tunççekiç'in Ankara'da konserler veren bir topluluğu vardı. Onların konserlerinde solist olarak çalıştım.
- Yıl kaç?
- 1956-57. O yıllarda Ankara daha küçük bir yer. Gençlik Parkı var. Orada gazinolar var. Hemen belirginleşiyorsunuz. 1957 yılında iki farklı gazinoda ses yarışması yapıldı. İkisine de girdim ve finale kaldım. Atpazarı'ndaki Hacının Yeri'nde kral oldum önce. Ertesi gece de diğer yarışmanın finali var. Hocam, 'Artık öbür tarafa girme, krallığın gider, dedi. 'Yok hocam gireceğim,' dedim. Girdim. 16 kişi finale kalmıştık. En son ben çıktım. Çok romantik bir gece böyle... Mehtap... Orada bin kişiden fazla adam var; gazeteciler toplanmışlar önde, ellerinde flaşlar var.
- Mehtabı bile hatırlıyorsunuz.
- O geceyi hiç unutamam. Çıktım. Saadettin Kaynak'ın 'Mehtaba Bürünmüş Gece' şarkısını okudum. Orada sesi uzattığım bir 'Ah' yeri var. Mehtap diye bir 'aaah' çektim. Orada bütün halk ayaklandı; 'Kral sensin' diye bağırmaya başladı. Gazeteciler flaşlarını patlattı.
- Jüriye de yapılacak bir şey kalmadı.
- Evet. Kimseye nasip olmamış böyle iki gece üstüste kral olmak. İkisinden de teklif aldım. Çamlık Gazinosu'nu tercih ettim. Orada iki ay çalıştım. Beni böyle parmakla göstermeye başladılar, 'Bak kral geliyor, kral gidiyor' diye. Askere gittiğimde bile bunun çok faydasını gördüm.
- Askerdeyken de mi sanatınızı icra ettiniz?
- Hiç unutmam; kurmay başkanının önünde 18 asteğmen dizilmişiz. Herkes kendi özelliklerini, işini gücünü filan anlatıyor. Ben üçüncü ya da dördüncü sıradayım. Kurmay Başkanı beni görünce 'Sen kral değil misin?' dedi. 'Evet komutanım' dedim. Ondan sonra yaverini çağırdı: "İlhami! Gel bak burada kral var' dedi. Paşa da keman çalıyor. Tam yerine düşmüşüz. Beni kendi evladı gibi bağrına bastı. Biz, paşa, yaver ve ben bütün alayları dolaşıyoruz. Kuzular kesiliyor, eğleniyoruz. Uzun bir masa donatılıyor 50 kişilik. Paşa hemen başta oturuyor. Onun yanında gittiğimiz alayın kumandanı. Onun da yanında yaver ve ben. Böyle geçti askerliğim.

AĞZIM KAPALI 10 KİLOMETRE KOŞARDIM
- Genellikle sanatla uğraşan insanların bedenen narin oldukları söylenir ama siz aynı zamanda iyi bir atlettiniz o yıllarda.
- Muhafazakar bir ailenin çocuğuydum. Benim çocukluğumda dedem de sağdı. Eve geç gidemezdim. Kahveye mahveye gitmem mümkün değildi. Arkadaşlarımın çoğu domino, kağıt gibi oyunlar oynayarak vakit geçirirdi. Ben o işlere hiç yönelmedim. Belki de müzik hassasiyetimden. O yıllarda Batıdan gelen yabancılar var. Onlarla ve çocuklarıyla ahbaplık kurdum. O yıllarda futbol oynamaya başladım. Diyarbakır'da bir Gavurlar Meydanı vardı. O meydanda gavurlarla maç yapardık. Çaput toplarla oynardık bu maçların bazılarını. O zamanlar Diyarbakır'da iki spor klübü var: Ay Spor ve Yıldız Gençlik Kulübü. İlk olarak Ay Spor Kulübü'nde futbol oynamaya başladım. Bu arada başka spor dallarıyla da ilgilenmeye başladım. Halkevinin temsil kolları boks kursu açmıştı; ona katıldım. 32 kişi başlamıştık, sadece yedi kişi kaldık. kevi'nin temsil kolları vardı; orada başka spor dallarıyla ilgilenmeye başladım. Orada Astsubay Okulu vardı. Astsubaylardan biri çok iyi bir boksör. 32 kişi boks öğrenmek için Halkevi'ndeki geniş bir salonda başladık. Sadece yedi kişi kaldık.
- Siz de kalanlar arasındasınız değil mi?
- Tabi. Allah rahmet eylesin; hocamız oradaki Astsubay Okulu'ndaki astsubaylardan biriydi. Öğretirken sağ gösterip soldan çakıyordu; ağız burun kan içinde kalıyordu tabi. Yılıyorsanız bırakıyorsunuz. Yılmamak, yumruktan korkmamak lazım.
- Atletizmde de dereceleriniz var.
- Futbolda her tarafa koşuyoruz zaten. Spor hocamız Emin Bey, 'Bölgeler arası atletizm müsabakası var, ona katıl,' dedi. Katıldım ve 5 bin metrede birinci geldim. Ondan sonra atletizme de başladım. İnanır mısınız, o gençlik yıllarımda bırakın nefes nefese kalmayı, ağzım kapalı 10 kilometre koşuyordum.

BAĞIRIP ÇAĞIRARAK ŞARKI OKUNMAZ
- TRT'ye ne zaman girdiniz?
- Askerden döndükten sonra. Döner dönmez Karayolları'nda çalışmaya başladım. Orada, Etüt Proje Fen Eğitimi Müdürlüğü'nde ressamdım. Ressamlığım da var yani. Arkadaşlarım beni rahat bırakmadılar. 'Radyoya gir' diye ısrar ettiler. Terhis olduktan iki ay kadar sonra imtihan açıldı. İmtihana 420 kişi girdi. Onca kişi içinden erkek olarak bir tek beni aldılar.
- Burada da bir krallık sözkonusu sanki..
- Sekiz de kız aldılar. Toplam dokuz kişi. İki kişi de bizden altı ay evvel girmiş; biri rahmetli Yıldırım Gürses. Olduk 11 kişi. Ankara Radyosu o zaman bir akademi. Üç-dört yılımızı çalışarak öğrenerek geçirdik. Sonra sanatçı unvanı kazandık ve radyoda okumaya başladık. Meşakkatli bir zamandı. Ressamlık işinden o zamanın parasıyla 800 Lira alıyorum. İyi para. Radyoya gelince stajyer olduk ve o para 325 liraya düştü. O dönemde bir de darbe oldu; 60'lı yıllara denk geldi.
- Sahne çalışmalarınız da mı o dönemde başladı?
- O süreçte iyice tanınır olduk. Ben durmadan İstanbul'a, İzmir'e davet ediliyorum. Şarkı söylemek için İzmir Fuarı'na gidiyorum ki o zaman herkes gidemiyor Fuar'a. Ancak birinci sınıf sanatçılar gidebiliyor. Halk tarafından sevilenler gidiyor. İstanbul'a geldim ve buradaki birinci sınıf gazinolarda solistlik yaptım. Şu anda birinci sınıf gazinolarda solistlik yapmış benden başka erkek sanatçı yok. Belki benden fazla isim yaptı Ahmet Özhan'lar falan ama onlar daima solist altı olarak çalıştı. Hiçbir zaman solist olamadılar ve olamazlar da zaten.
- Niye?
- Bir özellikleri yok. Sadece o değil, onun gibiler. Ben yurt içinde ilk defa özel sazlarıyla turne yapıp konser ve resitaller veren sanatçıyım. Bunu yurtdışında da yaptım. O günleri unutmayan insanlarla karşılaşıyorum.
- Yurtdışında da mı konserler verdiniz?
- Yurt dışında da verdim. Gezmediğim ülke kalmadı.
- Kaç ülkede konser vermişsinizdir?
- Valla çok. ABD'de verdim, Avustralya'da verdim. Almanya'da çok... Fransa'da verdim; hatta orada long playlerim çıktı.
- Fransızlar sevdi sizi yani.
- Yabancılar beni çok iyi dinlerler. Benim bir özelliğim var. Ben fonetik bilgisiyle okuyan bir sanatçıyım. Sesimi kullanırım. Bunu hiç kimsede göremezsiniz. Bir müzisyenin mutlaka ses eğitimi görmesi lazım. Ben üç yıl şan çalıştım. Şan tekniğini Türk Sanat Müziği'ne meczettim. Bugün hasta olduğum halde çıkıp iki saat sahnede kalabiliyorum. Neden? Çünkü bağırmıyorum. Sesimi kullanmasını biliyorum. Ve Türk Sanat Müziği de buna ihtiyaç var. O bağırma, o eski Hafız Burhanlar filan... Mikrofon yoktu, adamlar bağıracak tabi. Ama şimdi mikrofon devrindeyiz. Böyle imkanlar içerisinde bağırmanın bir alemi var mı? Zaten altı-yedi parçadan sonra yorulursun bağırırsan. Ses özelliğini kaybeder. Ben en pes perdeden okuyan bir sanatçıyım. Ama hiçbir zaman rahatsız edici bir tavrım yok. Yani kalın ses çıkararak Öküz Ahmet Paşa gibi böyle milleti iki üç parçadan sonra bezdirme durumum yok. Sesimi kullanıyorum. O kadar güzel bağlantılarım var ki... Bir de duygularım, hassasiyetim var. Bu en başta gelen, sanatçıda bulunması gereken bir özellik. Duygusuz, duyarlı olmayan bir insan Türk Sanat Müziği'ni asla yapamaz.
-Şimdiki sanatçıları nasıl buluyorsunuz?
-Bana onları hiç söylemeyin. Hiç yok. 'Yaşar Hoca megalomanmış,' diyeceksiniz, ama değil yani. Ben aksine yeni sanatçıların yetişmesini isteyen biriyim. Yeter ki olsun; bu beni mutlu eder. Ama karşı tarafta bir şey göremeyince hayal kırıkılığına uğruyorsun. Bir de, 'Ben oldum' diye etrafta gezip tozanlar var. 'Sen bağırıp çağırıyorsun; başka bir şey yaptığın yok,' demek lazım onlara.

ÖNÜNE GELEN DİZİ YAPIYOR
-Gelirken sorduk, Emirgan'da herkes sizi tanıyor.
- 40 yıldır Emirgan'da oturuyorum. Benim için en ideal yer burası. Buradan sonsuz zevk alıyorum ve buranın bozulmasına da her zaman direniyorum. Mesela burada dizi filan çekiyorlar, dizilere karşı geliyorum. Buranın bu otantik güzelliğini kaybediyorlar. Evden geliyorum arabayla; yolumu kesiyorlar.Geçenlerde 'yahu, gidin başka yerde yapın' dedim. Tahammül edemiyorum.
- Dizileri beğenmiyor musunuz?
- Bir dizi manyaklığı var. Önüne gelen dizi yapıyor. Hani sanat açısından insanlığa faydası olan şeyler yapsalar ben onları takdir ederim. Vallahi hiçbirini beğenmiyorum dizilerin. Saçma sapan senaryolar... Mahalle çocuklarını getiriyorlar, topluyorlar, onlarla çekim yapıyorlar. Bu iş bu kadar kolay mı yahu? Gitsinler çok büyük tiyatroculardan da aynı şeyi duyarlar. Üstadlar bunlarla alay ediyor. Sonra birçoğu baştan aşağı laubalilikle; toplumun pisliğiyle dolu bu yapımlar. Bir genç nesil bunlarla yetişiyor. Bu hükümetin buna bir dur demesi lazım. Bir de pop müzik, rock müzik diye bizimle hiç alakası olmayan şeyler... Hiçbir özelliği olmayan adamlar, star mıtar oluyor, dünyanın parasını kazanıyor. Biz gerçek sanatçılar da ibretle onları izliyoruz. Yapılacak bir şey yok. Bunlara bir set çekmek lazım. Bir mekanizma olacak. Bunu devlet mi yapar. Mutlaka devletin yapması lazım. Bir denetim ve kontrol mekanizması olmalı. 'Sen ne yapıyorsun' diyecekler. Dizi yaptın, ahlaka aykırı bir şey gördüğün zaman hemen sıfırlayacaksın. Bir iki diziyi öyle yok etsin, ondan sonra bir daha yapamazlar öyle uyduruk şeyler.
- Bu da özgürlüklere müdahale olmuyor mu?
- Evet, özgürlükler ama, özgürlükler afedersin adam her şeyi yapacak mı? Bir de edep denilen bir şey var. Edepsizlik diz boyu. Edebimize, terbiyemize halel gelmemesi lazım. Buna çok dikkat etmeliyiz. Ahlaksız, edepsiz insanları ben sanatçı olarak görmüyorum. Kusura bakmasınlar. Ahlak başta geliyor.İnsan kendini çünkü ifade ediyor. Böyle çocuğu başıboş bıraktın mı afedersin ya bilmem ne olur ya da hırsız. Kötü bir adam olur. Çünkü etraf hep o tipte adamlarla dolu. Nereye gitseniz onlar... Eskiden var mıydı? Bir sürü homoseksüeller.... Bu asırlardan beri vardı ama çok gizliydi. Böyle cemiyetin önünde gidenler olmazdı. Cemiyetin dışında kalırlardı. Toplum onları dışlardı. Şimdi alıp baştacı yapıyor. Bunun önüne geçmek lazım. Bir yerde kontrol altına almak lazım.
- Kıyamet kopar böyle bir şey yapar ve önerirseniz...
- Olsun. Mücadele şart. Kıyamet kopar; çünkü pislikler çoğaldı. Onlar kıyameti koparır. Dalına basıyorsun onun.

ZEKİ MÜREN BENDEN ÇEKİNİRDİ
- Sanat hayatınız yarım asrı geçti. Kaç albüm yaptınız bu süre içerisinde?
- Çok. O zaman 45'likler, plaklar vardı. 45'lik yaptım, mini-long yaptım, büyük longlar yaptım, kasetler yaptım, CD'ler yaptım. Bunlar şarkı olarak aşağı yukarı 300'e yakın.
- Sizin sesinizle özdeşleşen şarkılar var.
- Evet. Benim 'lanse' ettiğim şarkılar vardır. 'Gözlerimden Yüzün, Kulaklarımdan Sesin', 'Madem ki Gidiyorsun Bırakıp Burda Beni', 'Avuçlarımda Hala Sıcaklığın' hangi birini söyleyeyim. Mesela 'Yalan, Yalan Değil' şarkısı üç yıl devamlı sattı. 'Nasıl Geçti Habersiz'... O şarkıdan ben film teklifi aldım. Bunları ilk okuyan hep benim. Ankara Radyosu'ndayken Muzaffer Hoca beste yapıyordu; alıp okuduğum zaman meşhur oluyordu.
- Zeki Müren'le anlaşır mıydınız?
- Biz Ankara'da Güneypark'ta çalışırken Zeki Müren de Ankara'ya sık sık geliyor, haftanın iki günü gelip bizi dinliyordu. Zeki Müren'in en çok korktuğu adam bendim. Bir farklılık görüyordu bende ses olarak. Hatta beni o kadar takip etmiş ki bütün ailemin isimlerini bilirdi rahmetli, karşılaştığımız zaman 'Yaşarcığım, Mert nasıl?' diye sorardı. Çok değer verip bir yerde de ürktüğü bir insandım.
- Aile kavramı sizin için önemli sanırım.
- İnsan insanlığını o kavram içinde sağlayabiliyor. Yalnız bir insan normal olamaz. Bir paylaşım olayı var. Aile çok mühim. Temel orada atılıyor. Temeli bozuk olan çocuğu ne kadar eğitirsen eğit ondan sağlam bir şey alamazsın.
- Sanatçı bir babanın oğlu olmak çocuklarınızın hayatını nasıl etkiledi?
- Çocuklarım müziği çok iyi bilir ama müzisyen olmayı seçmediler. İlginç bir anektod olarak şunu anlatayım. Benim çocuğum uyumadığı zaman annesi benim 45'liğimi koyar, onu benim sesimle uyuturdu. Demek ki ben insanları uyutabiliyorum.(Gülüyor) Çocuğa ninni gibi geliyor benim sesim. Babası olduğumdan değil.
- Eşinizle tanışmanız da mı müzik vesilesiyle oldu?
- Evet. O, ODTÜ'de talebe iken arkadaşlarıyla beraber geldiler filan. Öyle tanıştık.

TAVASSUTLA SANAT OLMAZ
- TRT'yle ilişkiniz devam ediyor mu? - Bakın TRT, onu da buradan söylemek istiyorum, bizleri bırakmış durumda. Benden şimdi en fazla istifade edilecek zaman. Orada malesef tavassutla oraya gelmiş insanlar icrayı ahenk yapıyor. Bu en nefret ettiğim şeydir. Diğer kanallar neyse ama TRT bir simgedir. TRT ilk kapalı yayınını benimle yapmıştır 67'de. O zaman Emel Sayın da benim programımın altında çalışıyordu. Hatta iki defa kapalı yayın yapıldı, biri kurum içerisinde, diğeri de parlamenterlere. Parlamenterlere Emel'le beraber gittik. TRT'ye çok emek vermiş bir sanatçıyım.
- Şu anki halini beğenmiyorsunuz sanırım.
- Beğenmiyorum. Adamın diksiyonu bozuk, hiçbir birikimi yok, sesi yok ve koro yönetiyor. Şarkıları okumaya çalışıyor. Bunları izlediğim zaman kahroluyorum. Adam güfteyi anons ederken 'Açmam, Açamam'ı, 'Açımam, açemam' diye söylüyor. Niye bu adamı orada tutuyorsunuz diye araştırdığınızda 'Efendim Başbakan'la gençlik yıllarında top oynamış,' diyorlar. Sanatta tavassut olmaz. Ben öyle tahmin ediyorum ki Başbakan'ın hiçbir zaman bundan haberi bile yok, duysa kızar. Aracı, uyduruk herifler var, 'Arkadaşıdır, şudur, budur' diye dolap çeviriyorlar.
- Gençlik Parkı'nı, İzmir Fuarı'nı özlediğiniz oluyor mu?
- Artık onlar yok. Varsa bile eski hallerinden eser yok. Güzel anılarla hatırlamak istediğim için oralara gitmiyorum artık.
- Gazino kültürünün yok olmasını neye bağlıyorsunuz?
- Dejenerasyona. Muhtelif şeylerde dejenerasyon olayı onu da etkiledi. Bir sürü özelliklerimiz, güzelliklerimiz kayboldu ve kaybolmakta. Batıya özenti var. Batı, tamam, ben de Batıya özeniyorum ama iyi, güzel, insani taraflarına. En kötü taraflarını, basit olan taraflarını alıp buraya getirmek toplumumuzu en fazla zedeleyen, yoran bir olay.
- Biz öyle mi yaptık?
- Öyle yaptık ve hâlâ da devam ediyoruz.
- Öğrenci yetiştirmeye devam ediyor musunuz?
- Caddebostan Kültür Merkezi'nde ve Emirganlılar Derneği'nde korom var. Hocalık yapıyorum. Saatlerce bende olanları onlara vermeye çalışıyorum.