"Ülkemi seviyorum, hatta ilk kez oy kullanacağım için çok heyecanlıyım. Mutlaka bir şeyler değişecek. Ancak burada iş yok, maaşlar az. Üniversiteden mezun olduktan sonra gitmek istiyorum. Tek isteğim yurt dışında çalışmak..."
Bu sözler bugün sandık başına giderek bir sonraki milletvekillerini seçmeye hazırlanan Margaret Sukasyan'a ait. 19 yaşındaki Sukasyan, her yıl Ermenistan'ı terk eden yaklaşık 30 bin Ermeni vatandaşından biri. Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla 1991'de bağımsızlığını ilan eden Ermenistan halkı, bugün (Pazar) tarihinin 5'inci parlamento seçimleri için seçime gidiyor. Yaklaşık 2.5 milyon seçmen oy kullanmaya hazırlanırken ülkenin yüzde 20'si ise ilk kez sandık başına gidecek. Ancak siyasetçilerin umudu olan gençler Ermenistan'da geri dönülemez bir umutsuzluk yaşıyor. Türkiye sınır kapısının kapalı olmasıyla büyük bir ekonomik kriz yaşayan Ermenistan'da yolsuzluk ve işsizlik en büyük sorunları oluşturuyor. Geleceğini ise diyasporada yaşayan akrabalarının yanında gören gençler, ilk fırsatta ülkeyi terk etmenin yolunu arıyor. Seçimlerde Türkiye konusu ise sınırların açılması dışında gündemin ilk sıralarını oluşturmuyor.
Türkiye'nin diplomatik ilişkisi olmayan doğu komşularından Ermenistan, yeni kurulacak yönetimle hem sınır kapılarının açılmasını hem de işsizlik sorunun çözülmesini bekliyor. Ancak seçimlerden çok büyük bir sürpriz beklenmiyor. 2008'deki olaylı seçimlerden birinci çıkan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan'ın partisi Cumhuriyetçi Parti'nin yeniden ilk sırayı alması bekleniyor. İkinci sırayı ise koalisyonun diğer ortağı ve ülkenin en zengin isimlerinden biri olan Gagik Tsarukyan önderliğindeki Müreffeh Parti alabilir. Eski bilek güreşi şampiyonu olan Tsarukyan, aynı zamanda benzin istasyonları, bira fabrikalarının yanı sıra Abovyan adlı bölgedeki binaların da neredeyse tamamına sahip.
Her iki partinin toplam yüzde 60 oy alabileceği belirtilirken ülkenin ilk cumhurbaşkanı Levon Petrosyan önderliğinde olan ve "Ermeni Ulusal Kongresi" adı altında birleşen muhalefetin de üçüncü gelmesi muhtemel.
Bugünkü seçimler özellikle 2008'de çıkan ve 10 kişinin öldüğü çatışmalardan sonra ülke için bir sınav niteliği taşıyor. Ancak hangi hükümet gelirse gelsin bu, gençlerin gelecekten umutsuzluğunu ortadan kaldırmıyor.
İstanbul Kültür Üniversitesi Küresel Araştırmalar Merkezi'nin seçimleri izlemek üzere davetli olarak geldiğim başkent Erivan'da halkın nabzını tutmak için işlek Abovyan Caddesi üzerinde sadece kadınlara hizmet veren pembe taksi durağına gidiyorum. "Sorun sınır değil ki bizimkilerin yolsuzluğu" diye sözü giriyor Artur Mateyovesyan. Şoförlerden biri olan Artur (21), bütün gün çok az işe gittiklerini ve paranın ne de işin olmadığından şikayetçi. "Yeni hükümet her şeyi değiştirmeli. Ülkeyi sil baştan kurmalı. O kadar çok yolsuzluk var ki. Ayrıca tabii ki sınırlar açılmalı. Fırsatını bulsam giderim" diyor.
Cumhuriyet Meydanı'nda ünlü bir otel zincirinde çalışan Ninel Hambartsumyan (19) da farklı düşünmüyor. Hem garsonluk yapıp hem de üniversitede dil bilimi okuyan Ninel, "Belki ben az da olsa kazanabiliyorum ama birçok aile faturalarını ödeyemiyor. Üniversiteye parasızlıktan gidemiyor" derken mezun olduktan sonra mesleğiyle ilgili bir iş bulup Avrupa'ya göç etmeyi planladığını belirtiyor.
Kuzey Caddesi üzerinde çok pahalı markaların bulunduğu bir dükkanda çalışan Gohar Mamikonyan da (21) farklı düşünmüyor. Diğer pek çok yaşıtı gibi hem çalışıp hem okuyan Gohar, "Amcam Fransa'da yaşıyor. Bu nedenle mezun olduktan sonra onun yanına gideceğim" diyor.
Ancak hepsi umutsuz değil. Amman Baghdasaryan ile Levon Mikhaleyan, "Ermenistan'ı güçlü bir ülke haline getirene kadar kalacağız" diyorlar. Levon, sınırın açılması için de "Biz güçlü olunca Türkiye açmak zorunda kalacak" diye de ekliyor.
GÖZLEMCİLERE: SAKIN İSHAL OLMAYIN
2008 yılında yaşanan çatışmalar ve muhalefetin yolsuzluk iddiaları nedeniyle bu yıl halk büyük bir "takip" başlattı. İnternette kurulan "iditord.org" adlı site, yaşanan herhangi bir seçim yolsuzluğunu harita üzerinde gösteriyor. Ayrıca sandık başında görev yapanlara da "asla verdikleri suyu içmeyin, yemeklerinizi yanınızda götürün ve de mutlaka bir el feneri alın" uyarısında bulunuluyor. Suların ve yemeklerin içine ishal haplarının koyulacağını ve böylelikle sandıktan uzaklaştırılacağını belirten muhalefet, elektrikler kesilmelerine de dikkat çekti. Bu arada yaklaşık 3.3 milyon nüfuslu Ermenistan'da 2 milyon kişinin oy kullanacak olması da dikkat çekiyor. Muhalefet hayatta olmayan en az 400 bin kişinin "hayalet seçmen" olarak kayıt edildiğini öne sürüyor.
"Protokollerde top Türkiye'de"
İktidardaki Cumhuriyetçi Parti milletvekillerinden Artak Zakaryan, Türkiye ile ilişkilere büyük önem verdiklerini dile getirdi. Protokollerin kendi meclislerinde halen beklediğini, ancak yeni hükümetle birlikte de kaldırılabileceği sinyalini veren Zakaryan, "Türkiye'yi biraz daha bekleyeceğiz" dedi. Ancak uluslararası toplumun, ABD, Rusya ve AB'nin beklemeyebileceğinin altını çizen Ermeni vekil, "Biz hazırsak Türkiye de hazır olmalı. Azerbaycan gibi üçüncü ülkelerin ilişkilerimizi belirlemesini engellemeliyiz. Biz de diyasporanın isteklerine karşı çıktık. Artık top Türkiye'de" ifadelerini kullandı. Ermenistan Bölgesel Araştırmalar Merkezi Direktörü Richard Giragosyan da seçimlerden büyük bir sürpriz çıkmayacağını ve Türkiye siyaseti konusunda da önemli bir değişikliğin yakın gelecekte yaşanmayacağını kaydetti.
