Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın kapatılmasına ilişkin açıklamaları üzerine tekrar gündeme gelen dershanelerin durumuyla ilgili Milli Eğitim Bakanlığı'nın yaptığı çalışmada dershanelerin yüzde 6,6'sının fiziki şartlarının özel okul olmaya uygun olduğunu belirledi.
MEB'in iç denetim faaliyet raporunda incelenerek, sürece ilişkin bilgilere yer verilen özel dershanelerin varlığı, Cumhuriyetin ilk yıllarına hatta Cumhuriyet öncesine kadar uzanıyor.
Özel öğretim kurumları ise bugünkü hukuki statülerine 1965 tarihli ve 625 sayılı, 2007 tarihli ve 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu ile kavuştu.
Dershaneler bugün olduğu gibi 1981 yılı hükümet programında eleştirilmiş, kısa dönemde kontrol altına alınarak, uzun dönemde ise kapatılması gündeme gelmişti. 1983 yılında da kesin olarak kapatılması kararlaştırılan dershaneler, dönemin yeni hükümetiyle varlığını sürdürmeye devam etmişti.
Mevzuatta dershanelerin, ''Milli Eğitim Temel Kanunu'nun genel ve özel amaçlarıyla temel ilkelerine uygun olarak öğrencileri; istedikleri ders veya derslerde yetiştirmek onların bilgi, beceri, yetenek ve deneyimlerine katkıda bulunarak düzeylerini yükseltmek, bir üst öğretim kurumuna girişle ilgili sınavlara hazırlamak için gerekli çalışmaları yapmak'' amacıyla kuruldukları belirtiliyor.
''Yüzde 6,6'sı özel okul standardında''
Çalışma sonucunda özel okul olabilecek dershanelerin sayısı tespit edilerek, illerden gelen bilgiler doğrultusunda Türkiye genelinde faaliyet gösteren 3 bin 961 dershaneden, 263'ünün (yüzde 6,63'ü) özel okul olabileceği belirlendi. Buna karşılık fiziki koşulları nedeniyle özel okula uygun olmayan dershanelerin sayısının ise 3 bin 698 olduğu tespit edildi.
Milli Eğitim Bakanı Ömer Dinçer, dershanelerin kaldırılmasına yönelik çalışmaların tamamlandığı zaman kamuoyuyla paylaşılacağını, şu anda bu konuyla ilgili çok somut bir şey söyleyemeyeceğini ifade etti.
Bakanlık yetkilileri de 2013-2014 eğitim öğretim yılına kadar dershaneye olan ihtiyacı ortadan kaldıracak uygulamaların hayata geçirileceğini belirtti.
Dershaneyi gerektiren sınavlardan kurtulacak bir yaklaşımla, eğitim sisteminin kurgulanacağını ifade eden yetkililer, çalışmaların bu kapsamda yürütüldüğünü kaydetti.
''Bir yıla yetişmesi mümkün değil''
Dershanelerin kapatılacağına ilişkin değerlendirmede bulunan Özel Dershaneler Birliği Derneği (ÖZ-DE-BİR) Başkanı Faruk Köprülü, Türkiye'deki 4 bin dershaneden ancak 30-40 tanesinin okula uygun olduğunu ileri sürdü.
Köprülü, ''Hadi kurumları kapattık, okul açıyoruz. Bir yıl içerisinde bunun binasını yapmak, arsasını almak, projesini çizdirmek... Bunlar şu an için çok zor görünüyor. Bir yıla yetişmesi mümkün değil'' dedi.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın organize ettiği 10. Kalkınma Planı'yla ilgili bir rapor çalışması olacağını belirten Köprülü, şöyle konuştu:
''Bu rapor hazırlığı içerisinde bizim konumuz kademeler arası geçiş, sınavlar ve dershaneler... Bu çalışmanın ön raporu hazır. Bu ön raporda, Bakanlığın da bildiği, dünyada sınavların ve dershaneciliğin bulunduğu, Türkiye'de de bunun bir gerçek olduğunu belirten hazırlık var. Bu hazırlıkla ilgili son şekil verilecek. Bu rapor çalışması kapsamında, dershaneler konusundaki düşüncelerimizi, görüşlerimizi Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na ileteceğiz.''
Okul açmanın dershaneye olan ihtiyacın azalacağı anlamına gelmediğini savunan Köprülü, dershanenin yaptığı işlevle okulun görevinin farklı olduğunu söyledi.
Köprülü, ''Veli, ilk bakışta memnun olur, ama bu memnuniyet uzun sürmez. Çünkü bir yarış söz konusu. Bu yarışta herkes ister istemez 'benim çocuğum girsin' duygusu içerisinde. Ayrıca, dershanelerde şu anda en az 100 bin öğrenci okutulmaktadır. Yani ekonomik durumu iyi olmayanlar da dershaneler sayesinde çocuklarını bu yarışa hazırlama fırsatı bulmaktadır'' diye konuştu.
''İhtiyacın ortadan kalkması lazım''
Türkiye Özel Okullar Birliği Genel Başkanı Cem Gülan de dershanelerin bir ihtiyaç sonucu olduğunu söyledi.
Dershanelerin Türkiye çerçevesinde fırsat eşitliği sağladığını öne süren Gülan, şunları kaydetti:
''Dershanelere olan ihtiyaç kısa sürede ortadan kalkacak mı? Türkiye'de okullar arasında ciddi kalite farkı var, öğretmen farkı var, şehir farkı var. Bütün bunları bir anda sihirli bir değnekle değiştirip yapsanız bile insanlar arasında öğrenme farkı var. Dolayısıyla dershaneler bir anlamda bu farklılıkları gideren kuruluşlar.''
Dershanelerin kalkması için dershanelere olan ihtiyacın ortadan kalkması gerektiğine işaret eden Gülan, ''Özel okul olmaları için de özel okulculuğa daha fazla talep olması lazım'' dedi.
Dershane sayıları
Milli Eğitim Bakanlığı verilerine bakıldığında 1980'li yıllarda 150 olan dershane sayısı, binli rakamlar ulaştı.
Özel öğretim kurumları içinde yer alan özel dershane sayısı 2011-2012 eğitim öğretim verilerine göre 3 bin 961 olarak belirlendi. Dershanelerde 1 milyon 219 bin 472 öğrenci eğitim alırken, 50 bin 163 öğretmen çalışıyor.
Yıllara göre dershane, öğrenci ve öğretmen sayıları şöyle:
YIL DERSHANE SAYISI ÖĞRENCİ SAYISI ÖĞRETMEN SAYISI
2011-2012 3 bin 961 1 milyon 219 bin 472 50 bin 163
2010-2011 4 bin 099 1 milyon 234 bin 738 50 bin 209
2009-2010 4 bin 193 1 milyon 174 bin 860 50 bin 432
2008-2009 4 bin 262 1 milyon 178 bin 943 51 bin 916
2007-2008 4 bin 031 1 milyon 232 bin 129 48 bin 855
Özel okul sayıları artıyor
MEB'in 2011-2012 yıllarındaki özel okul sayılarına bakıldığında, özel okul öncesi eğitime, ilköğretime ve ortaöğretime bağlı 5 bin 269 okulda 535 bin 788 öğrencinin öğretim görüyor. Özel okulların 40 bin 157 dersliğinde, 66 bin 730 öğretmen eğitim veriyor.
Son beş yılın verileri değerlendirildiğinde özel okulların sayılarında artış göze çarpıyor.
Yıllara göre özel okul, öğrenci ve öğretmen sayıları şöyle:
YIL OKUL SAYISI ÖĞRENCİ SAYISI ÖĞRETMEN SAYISI
2011-2012 5269 535 bin 788 66 bin 730
2010-2011 4919 498 bin 118 56 bin 775
2009-2010 4670 458 bin 108 51 bin 639
2008-2009 4479 423 bin 253 47 bin 478
2007-2008 4469 386 bin 797 44 bin 404
Bazı ülkelerde dershanecilik
Bakanlığın iç denetim raporunda yer alan bilgilere göre, dünyada az sayıda ülkede Türkiye'dekine benzer dershane sistemi bulunuyor.
Dershanelerin olmadığı birçok ülkede öğrenciler, okullarının açtığı ve kar amacı taşımayan kurslarla daha fazla eğitim alabiliyor.
Japonya'da Türkiye'dekine benzer dershaneler hizmet veriyor. Öğrencilerin okul saatleri dışında eğitim almak için gittikleri kurumlara genel olarak 'Özel Eğitimli Okullar' adı veriliyor. İşlevleri açısından ayrılan bu kurumlardan kısaca 'YOBİKO' adı verilenlere yükseköğretime geçiş için liseye devam eden veya liseyi bitirmiş öğrenciler gidiyor. Ücretli olan bu kurumlar öğrencilere dersin yanı sıra gelişimlerine olanak sağlayan programlar da sunuyor.
Ülkedeki öğrencilerin daha başarılı olmak ve rekabette geri kalmamak için bu kurumlara ilgi gösterdiği belirtiliyor.
Yunanistan'da da ortaöğretim ve yükseköğretime hizmet veren dershaneler bulunuyor. Türkiye'dekine benzer faaliyet gösteren bu dershanelerin sayıları 3 bine ulaşıyor.
Almanya ve İngiltere'de ise Türkiye'dekine benzer bir dershanecilik hizmeti verilmiyor. Öğrenciler açılan kurslarla kendilerini geliştirebiliyor. Kar amacı taşımadan açılan bu kursları genellikle okullar öncülük ediyor.
Almanya'da özellikle Berlin'deki okullarda öğrencileri yetiştirmek amacıyla ek kurslar düzenleniyor. Bu kursların maliyeti belediyelerce karşılanıyor. İngiltere'de ise sadece ülke çapında yayılmış dil öğretimi veren kurslar bulunuyor.
Öte yandan ABD, Güney Kore, Avustralya, İspanya, Portekiz, İtalya ve İsrail gibi ülkelerde eğitime destek için kurslar açılıyor. Belçika, Avusturya ve Hollanda'da ise bu tür eğitim kuruluşları bulunmuyor.
