Yaz geldi, sınır tanımaz sivrisinek ordusu sonsuz askerleri ile yeni bir meydan savaşı başlattı tüm kuzey yarı kürede. Biz zavallı insanlar ise aklımıza olan aşırı güvenimizle bu, işten galip çıkacağımızı sanarak çaresizce savunma içerisindeyiz. Aslında bu sonu başından belli bir mücadele; dünya durdukça insanlar sivrisineklere hiçbir zaman üstün gelemeyecekler. Sayılamaz sayıları (yaklaşık 1.000 trilyon), önlenemez yayılma yetenekleri ve her şarta uyum sağlayan biyolojileri onları süper yaratıklara çeviriyor. Sivrisineklerin bulunmadığı yer yok gibi dünyada; hatta Himalaya Dağları'ndan Alaska yarımadasına kadar her yere yayılmış durumdalar. Fakat en tercih ettikleri yerler sıcak iklimin sürdüğü durgun su havzaları.
SİVRİSİNEK VE SITMA
"O da Tanrı'nın yarattığı bir mahlûkat, ne gerek var birbirimizi öldürmeye," diyebilir birileri ama o kadar çok hastalık var ki sivrisineğin yaydığı, öldürmesek bile kendimizden uzak tutmak gerekiyor bir şekilde. Ülkemiz için bu hastalıkların en önemlisi sıtma. Sıtma paraziti sivrisineğin vücudunda gelişimini tamamlayarak başka insanları hasta edebilecek yeteneği kazanır. Özellikle Güneydoğu Anadolu ve Güney Anadolu bölgelerimiz sıtmanın sık görüldüğü bölgeler. Bunun yanında Afrika ve Güney Amerika'nın tropikal bölgelerinde önemli ölçülerde hastalığa ve ölüme sebep olan sarı humma da sivrisinek yolu ile insanlara bulaşan bir hastalık. Bu hastalığın kontrolü için Dünya Sağlık Örgütü tarafından sıkı kurallar konuldu, aşı olmayan hiç kimse hastalığın hüküm sürdüğü ülkelere seyahat edemez. Sıtma ve Sarı Humma'dan başka Dang Humması, Rift Vadi Humması, Chikungunya Hastalığı, Japon Ensefaliti, Batı Nil Humması, Lenfatik Filariazis de sivrisinek aracılığı ile yayılan hastalıklar arasında sayılıyor.
AĞZININ TADINI BİLİR
Sivrisinekler sokmak için bazı insanları daha çok tercih ediyor. Her 10 kişiden biri bu şanssızlığa uğruyor. Bunun altında birçok sebebin yatabileceğini ama bizim ancak bazılarını daha yeni anlamaya başladığımızı söylüyor konuyla ilgili bilim adamları. Sadece dişiler insan kanı emiyor ve amaçları beslenmek değil sağlıklı yumurtalar üretebilmek için gerekli maddeleri sağlamak. Bilim adamları, genetik uygunluğun sivrisinek saldırılarına açık olmayı yüzde 85 oranında belirlediğini biliyorlar. Bunların yanında vücut kimyasının ürettiği ve cilde saldığı bazı maddeler sivrisineklerin dikkatini çekiyor. Cilt yüzeylerinde yüksek konsantrasyonda steroid ve kolesterol bulunması bunlara bir örnek. Bu maddeler sineklerin koku duyularını uyararak onları kurbana doğru yöneltiyor. Aslında sivrisinekler kimi sokacaklarına konmadan çok önce karar veriyor, 50 metre öteden kokusunu aldıkları hedeflerini belirleyip öyle harekete geçiyorlar. İnsanların solunum sırasında ürettikleri karbondioksit sivrisineklere yol gösterici oluyor. Dolayısı ile daha fazla solunum yapıp karbondioksit üreten büyük insanlar kolay hedefler. Egzersizle birlikte salınan laktik asit de ağızlarını sulandırıyor sivrisineklerin. İşte size tembelliğin saymakla bitmez faydalarından biri daha.
KORUNMADA EN ETKİLİSİ 'DEET'
Her sene yazla beraber market raflarında çeşit çeşit sinek kovucu losyon boy göstermeye başlar. Bunlar arasında hâlâ en etkili olan içinde DEET bulunan solüsyonlar. yüzde 23'lük DEET sivrisinekleri beş saat boyunca uzak tutuyor. yüzde 10'luk olanlar iki aydan büyük bebeklerde kullanılabilir. 40 yıldır pazarda olması ve ilaca bağlı çıkan sorunların çok küçük sayıda bulunması bu maddeye daha güvenle yaklaşmamızı sağlıyor. 'Tüketici, ilacın nasıl kullanılacağına dair talimatlara uyarsa DEET'e bağlı sağlık sorunu yaşanmaz' diye bildirmekte çevre sağlığı kurumları.
***
BAHÇEMİZDEN SİVRİSİNEKLERİ NASIL UZAK TUTALIM?
Durgun sular sivrisineklerin cennetidir; haftada bir iki defa bahçenizdeki, balkonunuzdaki içinde su birikmiş saksıları, kapları, kovaları boşaltın.
Süs havuzlarını içinde balık yetiştirmiyorsanız kapatın; balık sinek larvalarını yiyeceği için faydalıdır.
Çöpleri görevlilerin kolayca görüp toplayacakları yerlerde biriktirin, kıyıda köşede unutulan atıklar sivrisineklerin şölen sofralarıdır.
Çatıdaki yağmur kanallarını düzenli olarak kontrol edin, tıkalı olanlar varsa zaman geçirmeden tamir edin.
B vitamini ya da ultrasonik aletler bir işe yaramaz boşuna masraf etmeyin.
***
SİVRİSİNEKTEN KİŞİSEL KORUNMA YOLLARI
Kollarınızı bacaklarınızı örtecek ince, pamuklu giyisiler giyin.
Geceleri dışarıda otururken sinek kovucu mumlar yakın.
Dışarda uyuyacaksanız cibinliği ihmal etmeyin. Önerildiği şekilde kullanmaktan çekinmeyin.
Bazı güneş kremlerinin içinde sinek kovucular da vardır ama güneş kremleri ile sinek kovucuların uygulama sıklığı aynı değildir, ilaç birikmesi konusunda dikkatli olun.
Kapalı alanları, içeride insan yokken ilaçlayıp arındırabilirsiniz; sonradan havalandırmayı ihmal etmeyin.
Kapalı alanların havalanmasını pencere ve kapılara sinek teli takarak sağlayabilirsiniz.
***
'DEET' LOSYON KULLANMAYA DAİR TÜYOLAR
Kullanma talimatlarına uyulmalı
İki aydan küçük bebeklere kullanılmamalı; diğerleri içinse etkisi en düşük konsantrasyon seçilmeli
Ağız, göz, burun ya da açık yaralara sıkılmamalı
Yiyeceklere karışmamalı
İlaç sıkılan bölge daha sonra su ve sabunla yıkanmalı
