İlknur MENLİK (TGDF İletişim Koordinatörü)
Şeker Sektörü Stratejik Plan hazırlıkları devam eden Şeker Kurumu, 2015 yılında kotaların kaldırılmasını öngören AB şeker rejimindeki gelişmeleri yakından takip ediyor. 27-28 Kasım 2012 tarihlerinde Londra'da gerçekleştirilen Uluslararası Şeker Örgütü (ISO) 21. Konferansına katılan Şeker Kurumu Başkanı Dr. Hüsnü Tekin, AB'de devam etmekte olan reform sürecinin son aşamasını teşkil eden, kotaların kaldırılmasıyla ilgili kararın netleşmesini müteakiben Türk Şeker Sanayine yansımalarının değerlendirileceğini ifade etti.
"Şeker sektörünün rekabeti açısından önünde hiçbir engel olmamalı"
ISO'nun Londra'da gerçekleştirilen 21. Konferansına 65 ülkeden 400'ün üzerinde delege katıldı. Türk Delegasyonu'nda Şeker Kurumu Başkanı Dr. Hüsnü Tekin, TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı Mahmut Mücahit Fındıklı ve komisyon üyeleri Ümit Özgümüş, Alim Işık ve Orhan Karasayar yer aldı. Toplantıyı, Nişasta ve Glikoz Üreticileri Derneği (NÜD) Başkanı Rint Akyüz ve NÜD Yönetim Kurulu'ndan üyeler ile Türkiye'den çok sayıda gazeteci de yakından takip etti.
Konferansın önemli gündem başlıklarından birini, AB'de şeker üretimine yönelik kota uygulamasının kaldırılması konusu oluşturdu.
Şeker Kurumu Başkanı Hüsnü Tekin, gazetecilere yaptığı değerlendirmede; Türkiye, AB ve dünya şeker sektörünün geleceğine yönelik olarak toplantıdan edindiği izlenimleri aktardı.
Hüsnü Tekin, 2008/09 ve 2009/10 pazarlama yıllarında dünya şeker arzındaki açık nedeniyle rekor seviyeye ulaşan dünya şeker fiyatlarının, 2011/12 sezonunda gerçekleşen 6,4 milyon tonluk arz fazlası nedeniyle bu dönemde düşüş eğiliminde olduğunu kaydetti.
2012/13 pazarlama yılında da bir önceki yıla göre 6,2 milyon tonluk arz fazlasının tahmin edildiği bilgisini veren Tekin, bu fazlalığın dünya şeker fiyatları üzerindeki düşüş eğilimi üzerinde daha fazla baskı oluşturacağının tahmin edildiğini ifade etti.
Türkiye şeker sektörünün dünya ile paralel geliştiğini söyleyen Başkan Tekin, 2001 yılında Şeker Kanunu'nun yürürlüğe girmesinden bu yana dünya ve AB şeker piyasasını yakından takip ettiklerini, gelişmeleri dikkate alarak 2012 yılında şeker sektörüne yönelik bir stratejik plan hazırladıklarını belirtti.
Toplantıda, AB'deki kota uygulamasının da gündeme geldiğini dile getiren Tekin, "Avrupa Şeker Kullanıcıları Birliği (CIUS) kota sisteminin 2015'te kaldırılmasından, Avrupa Pancar Yetiştiricileri Birliği (CIBE) ise en azından 2020'ye kadar uzatılmasından yana. Ülkemiz şeker politikaları da Avrupa Birliği Şeker Rejimindeki değişiklikler ve bunların dünya piyasalarına yansımaları yakından izlenerek oluşturulmakta. Türkiye şeker sektörünün dünya ile rekabet edebilmesi açısından önünde hiçbir engel olmaması gerekiyor. AB'de devam etmekte olan reform sürecinin son aşamasını teşkil eden, kotaların kaldırılmasıyla ilgili gelişmelerin Türk Şeker Sanayine yansımalarını değerlendiriyoruz" ifadelerini kullandı.
Özelleştirme, şeker fiyatını düşürür
Değerlendirmesinde şeker fabrikalarının özelleştirilmesi konusuna da değinen Şeker Kurumu Başkanı, sürecin Özelleştirme İdaresi tarafından yürütüldüğünü ve Kurum olarak süreci yakından takip ettiklerini kaydetti.
Türkiye'nin yıllık 2,1 milyon ton olan pancardan elde edilen şeker üretiminin 33 fabrika tarafından gerçekleştiğini kaydeden Tekin, bu üretimin yarısının bir kamu kuruluşu olan Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. (Türkşeker) bünyesindeki 25fabrikada gerçekleştiğini söyledi.
Türkşeker'in bazı fabrikalarında kampanya alımı yapmadığına dikkat çeken Tekin, yüksek maliyetle üretim yapıldığını belirterek, "Sektör rekabete açılırsa şeker fiyatları ucuzlar. Eğer Türkşeker'e ait fabrikalar özelleşirse şeker fiyatı yüzde 20 daha ucuz olur" ifadesini kullandı.
Şeker fabrikalarının özelleştirilmesiyle ilgili bir açıklama da geçtiğimiz günlerde Türkşeker Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Mehmet Azmi Aksu'dan geldi. Anadolu Ajansı'na açıklamalarda bulunan Genel Müdür Aksu, bu konuda hızla karar verilmesi gerektiğini belirterek, "Özelleşecekse, hızla özelleşmeli. Özelleşmeyecekse de radikal kararlar alarak, en azından 5-6 fabrikanın işletmesine son vermek ve personeli diğer fabrikalara kaydırmak gerekiyor" dedi.
Şu anda iki fabrikayı pancar olmadığı için çalıştıramadıklarını belirten Aksu, bu durumun çiftçinin tercihi olduğunu ve kimsenin çiftçiye 'İlle de pancar ekeceksiniz' deme hakkına sahip olmadığını kaydetti.
Aksu, geçen yıl Türkşeker'e ait Portföy-B ve Portföy-C grubunda yer alan 10 adet fabrikanın özelleştirme ihalesinde, Özelleştirme Yüksek Kurulu tarafından verilen iptal kararını da değerlendirerek, verilen tekliflerin düşük olduğuna inanmadıklarını da sözlerine ekledi.
"İhracatta yeni fırsatlar çıkabilir"
ISO toplantısını ve AB şeker rejimindeki değişikliğin ülkemize yansımalarını değerlendiren NÜD Başkanı Rint Akyüz ise gelinen noktada dünya şeker üretimi ve stoklarındaki ciddi artışın, şeker fiyatlarını bugünkü seviyesinden daha da düşük seviyelere çekebileceğini ifade etti.
Akyüz, AB'nin 1970'li yıllardan bu yana uyguladığı dışa kapalı, pancar ve şeker üretiminin sübvanse edildiği şeker rejimini, dünya ile entegre hale getirmek ve rekabetçi bir yapıya kavuşturmak için 2006 yılında reforma yöneldiğini hatırlatarak, bu reformun sonucunda AB'nin dünya fiyatlarıyla rekabet edebilecek şeker üretimi için önemli mesafeler aldığını söyledi. Akyüz, 2015 yılı itibariyle AB'de kotaların kalkacak olmasının AB şeker sektörünün rekabetini güçlendireceğini, bunun en önemli etkisinin ise Avrupalı gıda ve içecek üreticilerine maliyet avantajı olarak yansıması olacağını vurguladı.
Kota kalkınca, maliyet avantajı ile AB'de gıda ve içecek ürünlerinin fiyatlarının düşeceğini ve gıda ihracatının yarısını AB'ye yapan Türkiye için artık ihracat yapmanın zorlaşacağını savunan Akyüz; "Türkiye'de de şeker sektörü kotalı üretim yapıyor. Üretim maliyetleri ise oldukça yüksek ve bu durum gıda ihracatımızda dezavantaj yaratıyor. Bu nedenle stratejik plan hazırlığındaki Şeker Kurumu'nun dünya ve AB'deki gelişmeleri takip etmesi memnuniyet verici. Önümüzde 2015 yılına kadar süre var. Bu süreyi şeker ve şeker kullanan sektörlerimiz açısından iyi değerlendirmeliyiz" yorumunu yaptı.
Dünya Şeker Pazarı
Ekim 2012-Eylül 2013 döneminde dünya şeker ekonomisinde istatistik olarak üretim fazlasının olduğu bir başka sezon yaşanıyor. Dünya genelinde üretim önceki sezona göre 2.5 milyon ton (%1,43) artışla 177,6 milyon tona yükselerek yeni bir rekora ulaştı.
Dünya tüketiminin de 5 yıllık ortalama olan %1,89'luk oran ve yıllık % 1,97sağlıklı büyüme ile 171,3 milyon tona yükselmesi bekleniyor.
Sonuç olarak, dünya genelinde önceki sezon 6,7 milyon ton olan istatistiksel üretim fazlasının, 2012/13 sezonunda 6,18 milyon olması tahmin ediliyor. Brezilya'da şeker üretimindeki önemli azalmaya rağmen geçen yıla göre artış gösteren küresel üretimin, dünyanın en büyük üreticisinde yaşanacak iyileşmeyle 2012/13 yılında rekor bir seviyeye ulaşması bekleniyor. 2011/12'de sırasıyla 53,4 ve 53,2 milyon ton olan küresel ihracatın, küresel ithalat talebinden önemli ölçüde yüksek gerçekleşmesi bekleniyor. 2012/13 yılında dünya şeker dengesinin ancak üst üste üçüncü sezonda ithalat talebindeki azalma dikkat çekiyor. 2011/12 sezonunda 52,6 milyon ton olan ithalatın 48,2 milyon ton olacağı tahmin ediliyor.
Öte yandan küresel üretim fazlası, şeker fiyatlarını baskı altında tutuyor. Fiyatlar Brezilya, Çin, Rusya ve NAFTA ülkelerinde düşerken, Hindistan'da yükseldi.
Avrupa Komisyonu ise 2012/13 sezonunda AB gıda ve içecek endüstrisinin ihtiyacını karşılamak amacıyla şeker tedarikini arttırma planını açıkladı. 8 Kasım'da yayınlanan bildiride toplam 1,2 milyon ton şeker ihtiyacını karşılamak üzere ham şeker kamışı şekeri ithalatında gümrük vergilerinin azaltılması ve AB içinde kota dışı şeker üretiminin pazara sunulmasının planlandığı ifade edildi. 6 Aralıkta AB Şeker Yönetim Komitesi tarafından onaylanmayı bekleyen bu tasarının büyük olasılıkla Ocak ayında yürürlüğe gireceği tahmin ediliyor. Ayrıca AB'nin 2012/13 pazarlama yılında 700.000 ton kota dışı şekerin ihraç edilmesini onaylayarak toplam ihracatını 1.35 milyon tona çıkacağı tahmin ediliyor.
