Enflasyon yeni yıla yükselişle başladı. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı ocak ayı enflasyon rakamlarına göre bu dönemde tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) yüzde 1.72, yurt içi üretici fiyatları endeksi (Yİ-ÜFE) ise yüzde 3.32 arttı. Yıllık bazda tüketici fiyatları yüzde 7.48, yurt içi üretici fiyatları da yüzde 10.72 oldu. En büyük fiyat artışı ise spekülatif hareketlerin gözlendiği gıdada oldu. Gıda fiyatları yüzde 5.16 arttı.
GİYİM VE AYAKABI DÜŞTÜ
Ocakta, endekste yer alan gruplardan alkollü içecekler ve tütünde yüzde 2.72, ulaştırmada yüzde 2.50, çeşitli mal ve hizmetlerde 2.43, sağlıkta yüzde 1.86 artış gerçekleşti. Ocakta en fazla düşüş gösteren grup yüzde 7.59 ile giyim ve ayakkabı olurken aynı dönemde düşüş gösteren bir diğer grup ise yüzde 0.60'la haberleşme oldu.
YILLIKTA ULAŞTIRMA ÖNDE
TÜFE'de yıllık en yüksek artış yüzde 11.95'la ulaştırma grubunda gerçekleşti. Bunu, yüzde 10.89 ile gıda ve alkolsüz içecekler, 10.70'le lokanta ve oteller, yüzde 10'la eğitim, yüzde 6.44 ile ev eşyası izledi. Ocak ayında 2014'te endeksi hesaplanan 432 maddeden 40'ının ortalama fiyatı değişmezken, 295'inde artış, 97'sinde ise düşüş gerçekleşti. Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri ise madencilik ve taşocakçılığında yüzde 3.68, imalat sanayinde 3.29, elektrik ve gazda yüzde 3.60, su sektöründe ise yüzde 1.39 artış olarak gerçekleşti.
***
Sebze ve meyve fiyatlarında son dönemde yaşanan hızlı yükseliş ocak ayı enflasyonuna yansırken, zincirin halkasında yer alan herkes topu birbirine atıyor. Ancak üretici ve hal fiyatlarına bakıldığında fiyatların market raflarında şiştiği görülüyor. Meyve ve sebzede üreticiden market rafına kadar geçen sürede fiyatlarda yaşanan yüzde 400'lük artış dikkat çekiyor. Bu durum da enflyasyonu suni olarak artırıyor. Her sıkıntıyı fiyatları artırmak için bahane eden büyük satıcılar da son dönemdeki kuraklığı bile kullanarak ürüne zam yaptı. Pazarcı esnafı ise "Üreticide sıkıntı yok. Hale gelen mal azalmadı. Fiyatları stokçular artırıyor" dedi.
PAZAR AÇIKKEN İNDİRİM
İstanbul' daki Çeliktepe Kapalı Halk Pazarı'nın esnafı, marketlerde satılan ürün fiyatlarının pazara göre 2-4 kat yüksek olduğunu söylüyor. Pazarcılar, "Yakınımızdaki marketler sadece halk pazarının açık olduğu günlerde sebze ve meyvede yüzde 50'ye varan indirim yapıyor" diyerek aralarındaki rekabete dikkat çekti. Pazarcı Abidin Kılıç, "Taşımacıların yaptığı 4 günlük boykot sırasında bile fiyatlarımızı artırmadık. Marketler ise zam yaptı" diye konuştu.
ÜÇ KAT KAR KOYULUYOR
Kılıç, marketlerin eleman gideri ve kirasını da fiyata eklediğini, hatta bunun üzerine de 2-3 kat kâr koyduğunu iddia etti. Kılıç "Fiyatlar raflarda artıyor. Vatandaş hakkını aramalı" dedi. İstanbul Yaş Meyve Sebze ve Bostan Komisyoncuları Derneği (İSMEYDER) Başkan Yardımcısı Abdulmuti Baran, "Fiyatları marketler artırıyor. 100 liradan aldıkları bir ürünü bin liraya satıyorlar. Domatesin hal çıkış fiyatı 50 kuruş, market satış fiyatı ise 5 lirayı buluyor. Bu pazarda ise 2-3 lirayı geçmez" dedi.
ÜRETİCİ MARKET FARKI YÜZDE 400'LERİ BULUYOR
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, ocak ayında market fiyatlarında 3 üründe fiyat değişimi yaşanmadığını, 11'inde azalma, 26'sında ise fiyat artışı olduğunu bildirdi. Bayraktar, şunları söyledi: "Ocak ayında, üretici ve market fiyatları farkı incelediğinde, üretici ve market arasındaki fark en fazla yüzde 477 ile maydanozda yaşandı. Bunu yüzde 363'le pırasa, 330'la mandalina takip etti. Ispanakta ise yüzde 306'lık fark tespit ettik. Elmada bu fark yüzde 305'e, portakalda ise 303'e çıktı."
"ŞUBATTAN İTİBAREN DÜZELME OLUR"
Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, ocak ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdi. Zeybekci, ana ve ara tüketim malları ve hammaddeler kaleminde uzun vadeli enflasyon yaratacak bir sıkıntı bulunmamasını olumlu gördüklerini söyledi. Şubat ve mart aylarında rakamlarda düzelme ve hedefler yönünde pozitif gelişmeler beklediklerini söyleyen Bakan Nihat Zeybekci, "Merkez Bankası'nın yaptığı faiz artırımı kesinlikle kalıcı ve uzun vadeli olmayacaktır. Bu nedenle yüzde 4'lük büyüme tahmininde bir risk görmüyoruz. Hedeflerimize ulaşacağımızı düşünüyoruz."
YILIN İKİNCİ YARISINDA DÜŞÜŞ BAŞLAR
Yılın ilk enflasyon verisi yüzde 1.72'lik artışla son dört yılın en yüksek ocak ayı rakamı oldu. Odeabank Ekonomik Araştırmalar Müdürü İnanç Sözer, enflasyonun yıllık bazda mayıs ayına kadar yükseliş patikasında olacağını, yılın ikinci yarısında ise baz etkisinin de katkısıyla gevşeyeceğini tahmin ettiklerini söyledi. TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken ise piyasadaki patates fiyatları ile birlikte bakliyatta yaşanan artışların kabul edilemez olduğunu vurgulayarak, "Spekülatörler tarafından başta pirinç, kuru fasulye, nohut ve patates olmak üzere uygulanmaya konan oyun bozuldu" diye konuştu.
