Obezite ve metabolizma hastalıkları uzmanı Dr. Ayça Kaya, tansiyon hastalığıyla ilgili bilinmeyenleri anlattı.
Normalde kanımız damarlarımızda belli bir basınçla dolaşır. Bu durum tıpkı şehrin su şebekesine benzer. Su şebekesi de borularla birbirine bağlıdır ve musluğu açtığımızda, suyun gelmesi için belirli bir basınç vardır. Eğer su şebekesindeki basınç artırılırsa, borularda da bir incelme oluşmuşsa patlak oluşur ve bütün caddeler su içinde kalır. Vücudumuzda da bu böyledir. Eğer kan basıncımız aniden yükselirse, o bölgede kanama olur. Örneğin; beyin damarlarında bir problem varsa beyin kanamasına, kalp damarlarında bir problem varsa kalp krizlerine yol açabilir. O nedenle tansiyon hastalığı aslında saatli bomba gibidir. Eğer yeterli tedavi yapılmaz ise her an her şey olabilir.
HER ŞEYİN BAŞI TUZ!
Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine göre felçlerin yüzde 62'sinden, koroner kalp hastalıklarının yüzde 49'undan yüksek tansiyon sorumlu. Ülkemizde ise erişkin nüfusun 1/3'ünde yüksek tansiyon var. Toplumda görülen tansiyonun yüzde 90'ı 'esansiyel hipertansiyon' dediğimiz nedeni belli olmayan tansiyondur. Yüzde 10'u ise çeşitli böbrek ve damar hastalıkları nedeni ile meydana gelir.
Günümüzde tansiyon ve damar hastalıklarının tuz ile ilişkisi çok iyi bilinmektedir. Fazla tuz tüketimi. sadece tansiyona neden olmakla kalmaz aynı zamanda kemik erimesi, böbrek taşı, kalp büyümesi ve çeşitli mide hastalıklarına neden olabilir.
HAZIR GIDA TEHLİKESİ!
Yüksek tansiyon hastalığının son yıllarda artış göstermesinin nedeni; hazır ve işlenmiş gıdaların hayatımıza girmesiyle birlikte günlük tuz tüketimimizin de artmasıdır. Sağlıklı yaşamak isteyen bir insanın, günlük tuz tüketimi beş gramın altında olmalıdır. Bu da bir çay kaşığı kadar tuzun yeterli olacağını gösterir. Çoğu ülkede günlük tuz tüketimi 9-12 gram iken ülkemizde bu oran 18 gram kadardır.
Yapılan araştırmalarda, hiç tuz kullanmayan 30 topluluk tespit edilmiş ve bu topluluklarda tansiyon hastalığının hiç görülmediği ortaya çıkmıştır. O nedenle ne kadar az tuz, o kadar iyi damar sağlığı diyebiliriz.
TUZSUZ YEMEK YETMEZ SODAYA DA DİKKAT
Bilmeden tükettiğimiz tansiyon yükselten yiyecekler hangileridir?
Bugün yüksek tansiyon ve tuz arasındaki ilişkinin doğruluğu bir gerçek... Tuz tüketimimiz arttıkça tansiyonumuz yükseliyor ve kalp hastasılıklarına davetiye çıkarıyor. Tansiyonu yüksek olan hastalarım çoğu zaman aynı hataya düşüyor. Yani evlerinde yemek tuzsuz yapılıyor, tuzsuz ekmek alınıyor. Sonra bir bakıyorsunuz, hasta içecek olarak soda içiyor. Hazır kraker yiyor ve tansiyonunun düşmediğinden yakınıyor. Farkında olmadan yediğimiz tuz kaynaklarına çok dikkat etmiyoruz. Örneğin; yemeklerde kullanılan salçalar, sabah kahvaltılarında yenilen peynirler, zeytinler, turşular, salamura edilmiş gıdalar, hazır tuzlu krakerler ve sodalar... Bu gıdalara karşı dikkatli olmak gerek...
SARMISAĞIN TANSİYON DÜŞÜRÜCÜ ETKİSİ YOK!
Sarmısak yemek tansiyonu düşürür mü?
Asistanlığım döneminde bu konuyla ilgili ilginç gözlemler yaptım. Şöyle ki; gece saat 21'den itibaren, kapıdan önce ağır bir sarmısak kokusu gelir. Arkasında yanakları al al olmuş, orta yaşlı, tombul bir teyze hastaneye girer. Biz daha hastayı muayene etmeden anlardık ki, bir yüksek tansiyon durumu söz konusu... Bu duruma ülkemizde gerçekten çok sık rastlanıyor. Hasta bazen minicik bir tansiyon ilacı içmektense, yarım kilo sarmısak yemeyi tercih ediyor. Evet, sarmısağın vücudumuza çok yararı var. Ancak direkt tansiyon düşürücü etkisi yok. O nedenle hastalığı önlemek için lütfen doktorunuzu dinleyin.
Hastalar neleri yemeli?
Tansiyon hastası diyetinde tuzu azaltıp, kalsiyum ve magnezyumu artırmalı. Hap almak yerine bu elementlerin yüksek olduğu yiyecekleri tüketmeli.
HAZIR CİPSLERDEN VE YEMİŞTEN UZAK DURUN
Yemeğinizi tuzsuz pişirin.
Sofradan tuzluğu kaldırın.
Restoranda yemek söylerken, şekersiz kahve söyler gibi tuzsuz yemek siparişi verin.
Ekmeğinizi tuzsuz satın alın.
Evinize salam, sosis, pastırma gibi şarküteri ürünlerini hiç sokmayın. Mümkün olduğunca taze et tüketin.
Hazır cipslerden ve tuzlu kuruyemişlerden uzak durun.
Soda, şalgam suyu ve hazır ayranların, tuz içerdiğini unutmayın.
Bir şey satın alırken, muhakkak üzerindeki tuz oranına dikkat edin. 'Tuzu veya sodyumu azaltılmıştır' ibaresi olanları satın alın.
Lif oranı yüksek olan taze sebze ve meyve tüketimine özen gösterin.
Yemeklerinizde potasyum, kalsiyum ve magnezyumdan zengin olan kurubaklagil, muz, patates ve fındık çok tercih edin.
YÜKSEK TANSİYON İÇİN ÖRNEK MÖNÜ
1.GÜN
SABAH 1 bardak az yağlı süt 3 yemek kaşığı yulaf ezmesi 2 mandalina
ÖĞLEN 2 dilim ekmek, 5 yemek kaşığı kıymalı sebze yemeği, 3 yemek kaşığı sarmısaklı yoğurt, bol salata
İKİNDİ 2 tane tuzsuz grisini 1elma, 1 portakal
AKŞAM 2 dilim ekmek, 1 tane ızgara tavuk baget, haşlanmış brokoli 1 bardak ayran, bol salata
2.GÜN
SABAH 1 dilim çavdar ekmeği 1 dilim tuzsuz peynir Çeri domates, maydanoz, marul, 2 tane ceviz, 1 bardak taze sıkılmış portakal suyu
ÖĞLEN 1 kase yayla çorbası 1 dilim ekmek, 5 yemek kaşığı menemen, bol salata, 1 elma
İKİNDİ 1 tane kepek ekmeğine yağsız tost, 1 bardak ayran
AKŞAM 1 dilim çavdar ekmeği 1 tane ızgara orta büyüklükte balık, bol salata
3.GÜN
SABAH 3 yemek kaşığı yoğurt 3 yemek kaşığı yulaf ezmesi 2 tane kuru incir 5 tane badem
ÖĞLEN 5-6 yemek kaşığı kurufasul ye, 2-3 yemek kaşığı bulgur pilavı, 1 kase cacık, salata
İKİNDİ 2 tane tuzsuz grisini 1 tane armut
AKŞAM 4 yemek kaşığı yumurtalı ıspanak, 3 yemek kaşığı yoğurt 1 dilim tam tahıllı ekmek, salata
4.GÜN
SABAH 1 tane tuzsuz krep, 1 dilim az yağlı az tuzlu peynir, Çeri domates, biber, maydanoz, 1 tatlı kaşığı reçel Şekersiz çay veya kahve
ÖĞLEN 1 kase domates çorbası 1 dilim ekmek 1 tane ızgara tavuk baget Bol salata, 1 bardak ayran
İKİNDİ 3-4 yemek kaşığı yoğurt, 1 kivi
AKŞAM 4-5 yemek kaşığı kıymalı kabak 1 dilim ekmek, 1 bardak tuzsuz ayran, salata
5.GÜN
SABAH 1 tane yağsız kepek ekmeğine tost,1 portakal Şekersiz çay veya kahve
ÖĞLEN 5-6 yemek kaşığı patates püresi,1 tane hamburger köftesi,1 kase cacık, Salata
İKİNDİ 1 küçük bardak süt 3 yemek kaşığı müsli, 1 elma
AKŞAM 1 dilim ekmek, fırında yoğurtlu karnabahar, salata
6.GÜN
SABAH 1 dilim ekmek,1 adet haşlanmış yumurta, 5 tane fındık, çeri domates, maydanoz
ÖĞLEN 8 yemek kaşığı kıymalı makarna, 3 yemek kaşığı yoğurt, salata, 4 tane taze kayısı
İKİNDİ 1 kase yoğurt 15 tane kiraz
AKŞAM 1 dilim ekmek, orta büyüklükte fırında balık, salata
7.GÜN
SABAH 1 dilim ekmek 1 dilim peynir Çeri domates, biber, maydanoz
ÖĞLEN 7-8 adet etli yaprak sarması, salata, 1 bardak ayran 1 dilim karpuz
İKİNDİ 4-5 yemek kaşığı tuzsuz leblebi 1 bardak ayran, 1 elma
AKŞAM 1 kase mercimek çorbası 2-3 adet etli yaprak sarması 3 yemek kaşığı yoğurt, salata...
YARIN: YÜKSEK Mİ YOKSA DÜŞÜK TANSİYON MU DAHA TEHLİKELİ?
