Kalın bağırsak kanserlerinin yüzde 20'sini oluşturan rektum kanserleri, yeni geliştirilen TEM (Transanal endoskopik mikrocerrahi) yöntemi sayesinde karın açmaya ve hastaların en büyük korkusu olan torbaya (karından dışkılama) gerek kalmadan ameliyat edilebiliyor. Genel cerrahi uzmanı Prof. Dr. Turgut İpek, rektum kanserleri ile ilgili bilgi verdi.
Kalın bağırsağın makata (anüs) açılan bölümüne rektum adı verilir ve bu bölümden kaynaklanan kanserler rektum kanseri adını alır. Bazı çalışmalarda, yaşam boyu rektum kanseri gelişme riski yüzde 6 olarak belirlenmiştir. Rektum kanseri, erkeklerde kadınlara oranla daha sıktır. 35 yaşından sonra sıklığı artar, 70 yaş sonrası ise en sık görüldüğü dönemdir.
TEM YÖNTEMİ NEDİR?
Rektal kanser tanısı konulduysa, büyük olasılıkla 'açık' ameliyat gerekir. Cerrah, tümöre ulaşıp çıkarmak ve kanserin yayılıp yayılmadığını görmek için komşu dokuları incelemek amacıyla karında, deri ve kaslar üzerinde geniş bir kesi yapar. Ancak rektum kanserlerinin tedavisinde yeni geliştirilen minimal girişimsel ameliyat yöntemi TEM sayesinde, artık bu hastalıkların ameliyatlarında karın açma ve hastaların en çok korktuğu, kalıcı kolostomi (karından dışkılama ya da torba) son buluyor.
Kolostomi, kalın bağırsağın karın duvarına açılmasıdır. Karın duvarına yapıştırılacak özel bir torba ile dışkının birikmesi sağlanıyor. Kolostomi ve torba, rektum kanseri hastalarının en büyük kabusudur. TEM yöntemi, hastaların bu çilesine son veriyor.
ÖZEL TEKNİKTE KESİ YOK
Rektum kanserlerinde karın açmaya gerek kalmadan anüsten girerek ameliyat yapılmasını sağlayan yöntem, hastalar açısından birçok avantaj taşıyor. Karın ameliyatlarında kullanılan laparoskopik ameliyatlara benzeyen TEM yöntemi, geleneksel ameliyatlara kıyasla her şeyden önce daha az ağrı ve hızlı iyileşme süresi sağlıyor. TEM ameliyatı sonrasında hastaların iyileşme süreleri çok daha kısa ve zahmetsiz oluyor. Bunun nedeni; kısmen, cerrahın geniş bir hareket alanına gereksinim duyduğu için geniş bir ameliyat kesisi yapmasını gerektiren geleneksel ameliyat aletleri yerine, özel dizayn edilen TEM aletiyle makattan girilerek hastada herhangi bir kesi yapılmamasıdır.
AMELİYAT 1-1.5 SAAT SÜRÜYOR
TEM, bölgesel anestezi ya da genel anestezi altında yapılıyor. Cerrah önce rektumu karbondioksitle şişiriyor. Böylece endoskopiyi ve ameliyat aletlerini dolaştırmak için gerekli alan açılmış oluyor.
Bu ameliyatın tamamlanması 1-1.5 saat sürebiliyor. Ameliyatın ardından hastaya ağızdan ağrı kesici veriliyor ve hasta hemen yemek yemeye veya bir şeyler içmeye başlayabiliyor. Hastanede kalış süresi bir ya da iki gün olarak değişebiliyor.
AVANTAJI ÇOK FAZLA HASTALAR DA İSTİYOR
'Transanal endoskopik mikrocerrahi' ameliyatı olarak bilinen TEM yöntemiyle; anüs yakınında yer almakla birlikte doku derinliğine sıçramamış olan bazı ufak ve erken evrelerdeki tümörler alınabiliyor. Bu ameliyatın üstünlüğü, karında bir kesinin olmaması. Bir de hastanın korkusu olan torbanın gerekmemesi...
BESLENMEYE VE GENETİĞE DİKKAT!
BESLENME: Kırmızı et ve yağdan zengin diyetle beslenme rektum kanseri için risk faktörü oluştururken; liften zengin ve hayvani yağdan fakir diyet, dışkıyı yumuşatır ve kanser için risk faktörlerini azaltır ve böylelikle rektum kanseri açısından koruyucudur. GENETİK: Birinci dereceden aile bireylerinden birisinde rektum kanseri varsa, risk iki kat; birden çok aile bireyinde rektum kanseri varsa, risk dört kat artar. Birinci derecede aile bireyinde rektum kanseri 45 yaşın altında görülürse risk 12 kat artar.
POLİPLER: Rektum kanserlerinin yüzde 15-20'sinde polip vardır. Kalın bağırsağından polip alınan kişilerde kalın bağırsak veya rektum kanseri yönünden risk, sağlıklı nüfusa oranla 3-8 kat daha fazladır.
ALKOL: Günde 30 gramdan fazla alkol alımı riski artırır. SİGARA: Tüm kanserlerde olduğu gibi rektumda da önemli bir risk faktörü.
AĞRI KIVRANDIRIRSA REKTUM KANSERİNDEN ŞÜPHELENİN...
Makattan kan gelmesi: Rektum kanseri hastalarının yüzde 60'ında bu durum gözlenir. Dışkı ile birlikte mukus da (sümüksü akıntı) olabilir.
Dışkılama alışkanlıklarda değişiklik: Hastaların yüzde 40'ında dışkılama alışkanlıklarda değişiklik ve bazılarında ise dışkı çapında incelme mevcuttur.
Karın ağrısı: Rektum kanseri hastalarının yüzde 20'sinde karın ağrısı görülür. Kısmi kalın bağırsak tıkanıklığı durumunda aralıklarla kıvrandırıcı tipte veya açıklanamayan karın ağrısı izlenir.
Demir eksikliği: Bu durum gün boyu yorgun ve halsiz hissetmeye, soluk görünmeye neden olur.
İştahsızlık: Rektum kanseri vakaların yüzde 10'unda görülür.
İdrarla ilgili sorunlar: Bu hastalarda idrar sorunlarının gözlenmesi, sıklıkla tümörün mesane veya prostata yayılması sonucunda görülür.
Kalın bağırsak tıkanıklığı: Hastaların yüzde 10'unda görülür.
Kalça kemiğinde ağrı: Vakaların yüzde 5'inde ve sinirlerin tümör tarafından tutulduğu durumlarda bu durum gözlenmektedir.
TECRÜBESİNİ SORGULAYIN
Tümörün büyüklüğü ve bağırsak duvarını çevresel olarak ne kadar tuttuğu TEM uygulaması açısından son derece önemlidir. Tümörün dokulara olan derinliği ve bölgesel lenf bezleri hakkındaki bilgi, ameliyat seçeneğini değerlendirmede gereklidir.
Ancak önemli olan, bu tekniğin uzman ellerde yapılmasının gerektiğidir. Ciddi bir öğrenme süresi ve gayet maliyetli teknik ekipman gerektirdiğinden TEM, yaygın bir uygulama değildir. Bu yöntem için başvurulan cerrahın TEM için özel eğitim alıp almadığı, yaptığı ameliyatı sayısı sorgulanmalıdır.
ÇOK DAHA YUKARIDA OLAN TÜMÖRLER BİLE TOPLANIYOR
TEM yöntemi, rektumda makattan ulaşılamayacak kadar yukarıda bulunan tümörlerin ve kolonoskopi sırasında çıkarılması olanaklı olmayan büyük rektal poliplerin çıkarılmasında da kullanılabiliyor.
KOMPLİKASYON AZALIR
Rektum kanseri ameliyatlarında, hastanın durumu, tümör lokalizasyonu ve tümörün evresi önemli rol oynar. Hastaların genç ya da yaşlı oluşu ile sağlıklı ya da düşkün oluşu, daha ciddi ameliyatları kaldırıp kaldırmayacağı dikkate alınmalıdır. Çünkü, büyük ameliyatların ölüm riski yüksek, ameliyat sonrası iyileşmesi de zordur.
Araştırmalar TEM'in, polipi veya tümörleri olanlarda hem güvenli hem de etkili olduğunu gösteriyor. Ayrıca TEM'de açık ameliyata göre daha az komplikasyon ortaya çıktığı da belirtiliyor.
