Çocuklara iyotlu tuzla pişmiş yemekler yedirin

Doğan her bebeğin, topuğundan alınan kan ile tiroit hormonlarına bakılıyor. Bu rutin olarak bütün hastanelerde yeni doğan bebeklere yapılıyor. Uzmanlar; "Doğumdan sonra ilk 6-8 ayda bebekteki tiroit dengesizliği tedavi altına alınmazsa, büyüme ve zeka geriliğine neden olur. Bu geriliğin geri dönüşü de olmaz" uyarısında bulunuyor. İstanbul Tıp Fakültesi Büyüme, Gelişme ve Pediatrik Endokrinoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hülya Günöz, "Bebeklik ve gelişme çağındaki çocuklar için yemeklerin iyotlu tuz ile pişirilmesi gerekir" diyerek konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı.

DOĞUNCA BAKILIYOR
Tiroit problemleri doğuştan mı yoksa sonradan mı oluyor? Tiroit problemlerinin yarıdan fazlası doğumsal olarak başlıyor. Tiroit tarama testleriyle anlaşılabilen bu duruma 'doğumsal hipotiroidi' diyoruz. Kız çocuklarında daha çok görülen hastalığın klinik belirtileri doğumda fark edilmediği için mutlaka tarama testleri yapılması gerekiyor. Ülkemizde de, iki yılı aşkın bir süredir hastane doğumlarında tarama testleri yapılıyor.
Test sonrasında hastalığın görülme sıklığı nedir?
Doğan her 3 bin çocuğun birinde hipotiroidi saptanıyor. Tarama testleri sayesinde bebeği erken tedaviye alabiliyoruz. Hastalığın klinik belirtileri çok silik olduğu için teşhis konması geciktiği zaman tedaviye başlansa bile çocukta kalıcı zeka geriliği riski çok yükseliyor.
Tiroit hastalıkları çocukların gelişimini nasıl etkiliyor?
Tiroit hormonlarının vücudumuzda pek çok işlevi vardır ve işlevleri, anne karnında başlayıp ölünceye kadar devam eder. Bunların en başında beyin gelişimi yer alır. Beynin en fazla geliştiği ilk 4-5 ayda 'doğumsal hipotiroidi' fark edilmezse, kalıcı zeka geriliği görülebilir. Hastalık bu dönemde de fark edilmez ve devam ederse karşımıza büyüme geriliği çıkıyor. Büyüme geriliği durumunda; çok ciddi şekilde boy kısalığı, dişlerin çıkmasında gecikme, çocuğun hareket kabiliyetinin azalması, algılamasının eksilmesi gibi önemli belirtiler ortaya çıkabiliyor.

HAŞİMOTO ÇOĞALIYOR
Çocuklardaki tiroit yetersizliği doğumsal değilse nelerden kaynaklanır?
Çocukluk yaşlarında görülen tiroit yetersizliğinin en önemli iki nedeni; iyot eksikliği ve bağışıklık sistemine bağlı gelişen haşimoto tiroididir. Haşimoto tiroidi; tiroit bezinin tembelleşmesine bağlı gelişen ve gittikçe artan bir hastalık... Kız çocuklarında erkeklerden daha fazla görülür.

GEBELİKTEN ÖNCE MUTLAKA TİROİT TESTLERİNİZİ YAPTIRIN
Gebelikte tiroit problemi varsa, doğacak bebekte zeka geriliği ortaya çıkar mı?
Kesinlikle! Çünkü bebeğin beyin gelişimi için daha anne karnında tiroit hormonuna ihtiyacı var. İlk aylarda anneden bebeğe tiroit hormonu geçişi sağlanacağı için eğer annede tiroit hormonu eksikliği varsa bebeğin beyin gelişimi başından olumsuz etkilenir.

İLAÇ ZARAR VERMEZ
Eksiklik nasıl anlaşılır?
Her kadın, çocuk sahibi olmaya karar verip gebe kalmadan önce mutaka tiroit hormonlarına baktırmalıdır. Riskli olanlar, gebelik boyunca takip edilmelidir. Gebelikten önce bir eksiklik saptanırsa önce tedavi edilmeli, sonra gebe kalınmalıdır.
Gebelikte tiroit tedavisi nasıl yapılıyor? Anne adayı ilaç kullanabiliyor mu?
Gebelik döneminde hekimin ayarladığı dozlarda tiroit ilaçları kullanılabilir. Bu ilaçlar bebeğe zararlı değildir.

DOĞURGANLIK ORANI DÜŞÜYOR
Tiroit bezi problemleri kadınlarda kısırlık nedeni olabilir mi?
Hipotiroit hastası kadınlarda âdet düzensizlikleri, yumurtlama bozuklukları görülüyor. Buna bağlı olarak kısırlık demek doğru olmayabilir ancak doğurganlık oranı düşük olur veya düşükler yaşanabilir.

DİKKATİNİN EKSİLMESİ ÖNEMLİ BİR BELİRTİ
Anne ve babalar nelere dikkat etmeli?
Aileler; çocuğun dikkatinin azalması, uykuya eğiliminin olması, kabızlık çekmesi, büyümesinin geri kalması, dişlerinin değişmemesi gibi belirtileri çok önemsemeli.
Tiroit eksikliğine önlem olarak çocuklara iyotlu tuzla mı yemek pişirmek gerekiyor?
Evet, anneler çocuklarına yemek pişirirken mutlaka iyotlu tuz kullanmalı. Hatta tuzu koydukları kapların koyu renkli olması, sıcaktan ve nemden uzak durmasına da dikkat etmeliler. İyotlu tuzu, yemeğe; piştikten sonra yani ocaktan indirmeden önce eklemeliler.

YENİDOĞAN SARILIĞI UZUYORSA DİKKAT!
Çocuklarda hangi belirtiler tiroit hastalıklarına işaret eder?
Yenidoğan döneminde; bebeğin kabızlık çekmesi, göbek bölgesinde göbek fıtığı olması, el ve ayaklarının soğuk, cildinin kaba ve kuru olması önemli belirtilerdir. Bebeğin boğuk bir sesle ağlaması, burun tıkanıklığı çekmesi, bıngıldağının çok açık olması da tiroit hormonu eksikliğine işaret edebilir. Yenidoğan sarılığının uzaması da önemli belirtilerden biridir.

YÜRÜMESİNDE GECİKME OLUR
Daha sonraki belirtiler nelerdir?
Çocuğun yavaş büyümesi, oturması gerekirken oturamaması, yürüme yaşı geldiğinde yürüyememesi gibi önemli belirtiler vardır. Cildinin kuruluğu, çok uyuması, boyunun kısa kalması da hipotiroidiyi düşündürmelidir.

GEÇ TEŞHİSİN GERİ DÖNÜŞÜ OLMUYOR
Tiroit hormonu çocuklardaki zeka gelişimini nasıl etkiliyor?
Tiroit; beyin gelişimi için en önemli hormonlardan biridir. Tedavi edilebilir zeka geriliklerinin başında hipotiroidi yer alır. Erken tedavi edilirse yüzde 100 önlenebiliyor, edilmezse yüzde 100 kalıcı zeka geriliğine yol açabiliyor. Bu tehlike özellikle doğumsal hipotirodi için geçerli.

YETİŞKİNLERLE AYNI İLAÇLAR KULLANILIR
Çocuklardaki tiroit eksikliğinde nasıl bir tedavi yöntemi uygulanıyor?
Tedavi, eksik olan hormonun yerine konmasıdır. Erişkinlerde kullanılan ilaçla, çocuklarda kullanılan ilaç aynıdır ama dozları farklıdır. Çocuklar daha fazla hormona ihtiyaç duydukları ve daha hızlı büyüdükleri için onlara daha yüksek dozda tiroit ilacı verilir.
Doz ayarı nasıl yapılır?
Yeni doğan çocuk kilo başına 13-15 mikrogram alırken, bir süt çocuğu kilo başına 5-8 mikrogram alabilir. Bir erişkinin ise 1-2 mikrogram alması yeterlidir. İlaç, günde tek doz sabahları aç karnına alınır. Aç karnına alındıktan sonra en az 20 dakika bir şey yenmemesi gerekir.

YARIN: HANGİ TOP BOYU AMELİYATLIK?