Son yüz yılı aşkın süredir görülen akciğer kanseri vakaları büyük ölçüde tütün kullanımına bağlıdır. Bu konu, artık herhangi bir tartışma olamayacak şekilde nettir: Sigara içmek akciğer kanserine neden olur! Her 100 akciğer kanseri vakasının 90'ı sigara kullananlarda görülmektedir. Havadaki dumana maruz kalmak (çevresel sigara içiciliği veya pasif sigara içiciliği) da kansere neden olur. Hastalıktan korunmanın en basit yolu; sigara içmemektir! Sigara içmeyenlerde gelişen akciğer kanserlerinin nedeni ise iki karsinojenik (kansere neden olan) maddedir; radon ve asbest.
İKİ TEHLİKELİ MADDE
Radon; uranyum ve radyum moleküllerinin yıkılması sonrası ortaya çıkan bir gazdır. Kokusuz ve görünmez olan radon, evlere sızabilir. Amerika'daki Çevre Koruma Ajansı, her yıl yaklaşık 15 bin akciğer kanseri vakasının radona maruz kalma sonucu oluştuğunu göstermektedir. Asbest ise bir zamanlar benzersiz özellikleri nedeniyle mucize ürün olarak düşünülen ve doğal olarak bulunan bir mineral komplekstir. Bu madde, 1989 yılında Çevre Koruma Ajansı tarafından kansere neden olan etkileri nedeniyle yasaklanana kadar ev ve ofis binalarının yalıtımında yaygın olarak kullanılmıştır. Asbest fiberleri kolayca partiküllere ayrılabilir ve havada durarak giysilere yapışabilir. Solunan partiküller akciğerlere yerleşerek hücrelere zarar verir ve kanser gelişimini tetikler. Asbest ile temas eden işçiler, 3 veya 4 kat akciğer kanseri riski taşırlar. Risk sigara içen asbest işçilerinde daha da fazladır.
KARIŞTIRMAK MÜMKÜN
Akciğer kanseri; birçok solunum hastalığı ile benzer belirtileri göstermektedir. Uzmanlar teşhis koyabilmek için öncelikle kişinin tıbbi geçmişini, sigara içme alışkanlığını ve çevresel kansere neden olan maddeler ile muhtemel temasla ilgili sorular soracaktır. Ardından fiziksel muayene yapılır ve göğüs röntgeni ile birlikte diğer testler istenir. Hatta akciğer kanserini erken dönemde tespit etmek için göğüs röntgeninden daha hassas bir yöntem olan spiral kompüterize tomografi (CT) yaptırılmaktadır.
TESTLERİ İHMAL ETMEYİN
Eğer akciğer kanseri açısından yüksek risk taşıyorsanız, spiral CT tetkikinin sizin için uygun bir seçenek olup olmadığını doktorunuza danışmalısınız. Akciğer kanserinden şüphelenilirse; hastadan akciğerlerdeki mukusta bulunan hücrelerin çalışılması için laboratuvar testi istenir. Bu testin (balgam sitolojisi olarak bilinir) sonucu pozitif çıkarsa hastadan muhtemelen akciğer biyopsisi istenmektedir. Tümörleri analiz etmekte uzman bir patolog tarafından mikroskop altında incelemek üzere küçük bir parça örnek doku alınmaktadır.
SİGARAYI NASIL BIRAKABİLİRSİNİZ?
Sigarayı bırakmanın sihirli bir formül yok, ancak imkansız değil! Sizin için doğru stratejiyi bulmadan önce birçok deneme yapmanız gerekebilir. Önemli olan kararlılılık ve başarız olunduğunda pes etmemektir. Sigara bırakma konusunda yapılan araştırma sonuçları; birçok kişi için en iyi stratejinin sigarayı aniden bırakmak olduğunu göstermektedir. Nikotin yerine koyma tedavisi (sakız, deri peçi veya inhale edilen formu) ise deneyen kişilerin yaklaşık yüzde 13'ü üzerinde etkili olduğunu göstermektedir.
GENÇLER İÇİN DAHA TEHLİKELİ
Davranışsal terapi (ödül ve ceza) her yüz kişiden sadece ikisinde işe yaramaktadır. Akupunktur, biraz daha etkili sonuçlar vermektedir. Bazı kişiler hipnoz yöntemi ile bırakabilmişlerdir. Deneyimler gösteriyor ki, sigara içmeyi bırakmaya yardımcı olan en başarılı yol doktordan "Akciğer kanseriniz var" sözünü duymaktır. Genç akciğer dokusu; tütünün kanser- oluşturma etkilerine karşı daha hassastır. Bu nedenle özellikle gençler arasında sigara içmeyi azaltmak önemlidir. Aynı zamanda, gençlerin sigara içmelerini engellemenin, ileriki yaşamlarında sigara içicisi olma riskini azalttığı da bilinmektedir.
RİSKİ AZALTMAK SİZİN ELİNİZDE
Araştırmalar, sigara kullanımını bıraktıktan 10 yıl sonra kişinin akciğer kanserinden ölme riskinin, sigara içmeye devam eden bir kişiye göre yüzde 30 ile yüzde 50 oranında azaldığını göstermektedir. Bıraktıktan 15 yıl sonra eski içicinin riski hiç sigara içmeyen bir kişinin riski ile hemen hemen aynıdır. Sigarayı bırakmak aynı zamanda kalp hastalığı geliştirme riskini, amfizem riskini ve vücudun diğer yerlerindeki kanser risklerini de azaltmaktadır. Sigarayı bırakırsanız daha uzun ve daha iyi yaşarsınız.
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ
Erken devrelerde akciğer kanseri belirti göstermez, bu nedenle saptanması için en iyi yöntem doktorunuzun düzenli olarak yılda bir incelemesidir. Aşağıdaki genel işaretler ve belirtiler varsa doktora başvurmalısınız:
* Kaybolmayan ve zaman içinde kötüleşen öksürük
* Sürekli göğüs ağrısı n Öksürükle kan gelmesi
* Nefes darlığı, hırıltı veya kısıklık
* Zatürree ve bronşit ile tekrarlayan problemler
* Yüz ve boyunun şişmesi
* İştah azalması ve kilo kaybı
* Bitkinlik
