Lisede cep harçlıklarımın yarısını kitaplara, diğer yarısını sigaraya harcardım. O sıralarda üç-dört paket sigara parasına bir kitap alınabiliyordu; çok fazla sigara içmediğim ama hızlı kitap okuduğumdan bu iki kalem için yaptığım harcamalar at başı gidiyordu. Ancak o sıralarda oturup sigaraya ve kitaplara kaç para harcadığımı hesap etmek aklıma gelmemişti hiç. İngiliz yazar George Orwell ise 1946'da kafasında bu soruyla masasının başına geçmiş, hesap yapmaya başlamış. Orwell'in kitapların gerçekten de pahalı olup olmadığına dair bu aydınlatıcı makalesi, çeşitli yazılarını bir araya getiren
Kitaplar ve Sigaralar'a ismini de veriyor.
110. doğum yılı
Kitaptaki yazılar, geçenlerde doğumunun 110. yılını kutladığımız Orwell'in karakterine dair pek çok ipucu içeriyor. Bu açıdan özellikle kıymetli bir çalışma bu. Kitaptaki en dokunaklı denemelerden biri olan
Yoksullar Nasıl Ölür'de Orwell'in bakışı Fransa'da 1920'lerdeki bir devlet hastanesinin koridorlarında geziniyor. Terk edilmiş yoksul insanların ölümünü hayvanlarınkine benzetiyor Orwell. Akıldan çıkmayacak ayrıntılarla koridorlarda ölmeyi bekleyen yoksulları nasıl izlediğini, kaldığı koğuşta yanında ölen bir adamın cesedini götürülene dek nasıl incelediğini anlatıyor. Hastane tuvaletlerinin temizliğinden koridorlarda aldığı kokulara, Orwell'in olağanüstü gerçekçilik duygusu bu dokunaklı denemeye damgasını vuruyor.
SiyaSet de var
Yazarı Orwell olunca kitaba siyaset karışmadan olmuyor elbette. 2. Dünya Savaşı'nda pasifist savaş karşıtlığı ile Nazilere karşı savaşmak seçenekleri arasında ikinciyi seçen Orwell'in romantik, tutkulu, eski moda bir devrimciliği savunduğu makalesi fevkalade ilginç. Bir marş okunurken duygulanmak gibi şeyleri solcuların benimsemesini, duygulanmaktan utanmamalarını salık verdiği bu bölümlerde Orwell'in karmaşık karakterinin pek çok özelliğini bir arada görme imkanına kavuşuyoruz. Netice itibariyle Orwell'in bu 118 sayfalık kitabı ince, lakin bana kalırsa bir karton sigaradan daha kıymetli. Ve merak ediyorsanız, bir paket sigaradan birkaç lira daha pahalı.
Kitaplar ve Sigaralar
George Orwell Çeviri: Levent Konca, Sel Yayıncılık Deneme 118 s., 10 TL