PORT-AU-PRINCE, Haiti - Haiti'nin en iyi üniversiteleri enkaz oldu, kampüsler şimdi parçalanmış beton, ezilmiş çalışma masaları, sandalyeler ve toprağa gömülmüş ödevlerlerden ibaret. Sınıf listelerinin ve bilgisayar kayıtlarının depremde yok olması nedeniyle kesin ölü sayısı tam olarak bilinmese de yüzlerce profesör ve öğrencinin toprak altında kaldığı biliniyor. 23 yaşındaki Christina Julme, Devlet Üniversitesi'nde aldığı dersin 12 Ocak öğleden sonra nasıl kesildiğini anlatırken, "Sınıftasınız, hocanız konuşuyor, siz not alıyorsunuz ve derken canlı canlı olarak gömülüyorsunuz" diyor. Julme, ölen hocasının ayağının kendisine değdiği, kendi yüzünden sadece 3 santimetre uzaklıkta yaralı arkadaşının yüzüyle ve sınıf arkadaşlarının gittikçe kokmaya başlayan cesetleriyle geçirdiği iki günün sonunda, yarı baygın bir halde enkaz altından çıkartılmıştı. Genç nüfusun çok azının üniversiteye gittiği bu perişan haldeki ülkede, yüksek öğrenim sisteminin yok olmasının uzun süreli etkilerinin olması bekleniyor. Haiti'de bir araştırma enstitüsünü işleten, Miami Üniversitesi'nden Sosyolog Louis Herns Marcelin, "Birçok kişiyi öldürmek ve binaları yıkmasının yanı sıra, deprem ülkenin geleceğin liderlerini öldürdü" diye konuşuyor. "Etkisi çok büyük ama biz daha hala ne kadar büyük olduğunu bilmiyoruz" diye ekliyor. Devlete ait tıp fakültesi ve ülkenin en iyi hemşirelik okulu depremde yıkıldı. Fen Fakültesi yıkıldı yıkılacak ve eğitim fakültesinin binası yana yatmış durumda. Teknoloji Yüksek Okulu'nda okuyan 22 yaşındaki Jean Foubert Dorancy, bilgisayar parçalarından oluşan bir enkazın üzerine çıkarak, "Burası Haiti'nin en iyi bilgisayar okuluydu. Ben şimdi ne yapacağım?" diye ağlıyor. Depremde yıkılan eğitim sistemi zaten sorunluydu. Onlarca yıl boyunca ihmal edilmenin neticesinde binaların birçoğu oldukça zayıf durumdaydı. Sınıflar kalabalıktı ve akademik standart pek de parlak değildi, çünkü iyi liselerde okuyan öğrenciler genellikle yurtdışına okumaya gider ve geri dönmezdi. Yıkılan ticaret okuluna kayıtlı, 38 yaşındaki Jacques Gaspard, "Arkadaşlarımdan çoğu okula gitmezdi. Sadece sokaklarda takılırlardı" diyor ve ekliyor, "Şimdi ben de sokaktayım. Herkes sokakta." 1986'da Jean-Claude Duvalier'in diktatörlüğü devrilinceye kadar Devlet Üniversitesi, diploma alınabilecek tek okuldu. O zamandan bu yana birçok üniversite açıldı. Birçoğu denkliği bile olmayan ciddiyetten uzak kurumlardı. Ancak bazıları ekonomik durumuna bakmaksızın, yetenekli öğrenciler için açılan iyi yönetilen okullardı. Haiti'nin üniversitelerini, daha kalıcı binalar inşa edilene kadar, çadırlarda ya da geçici yapılarda tekrar canlandırmaya yönelik hali hazırda bazı planlar bulunuyor. Ve Haiti'nin yıkılmış üniversite sisteminin, daha iyi bir şekilde tekrar inşasının mümkün olabileceğine dair bazı erken işaretler var. Quisqueya kentinde Mühendislik Fakültesi'nin Dekan Yardımcısı Evenson Calixte, tüm öğrencilerin depremleri anlamaları için jeoloji dersinin zorunlu tutulacağını söylüyor. Calixte, bina yapım kurallarına özel önem verileceğini de vurguluyor. Haiti'deki yıkımın bu denli büyük olmasında, ülkede eğitimli uzmanların bulunmaması şüphesiz etkili oldu. Haiti'deki imkânları kısıtlı öğrencilere burs sağlayan Eğitim ve Liderlik Programı'nın kurucusu Amerikalı Conor Bohan, "Kalifiye mimar, şehir planlamacısı, müteahhit ve imar uzmanlarının eksikliği ciddi biçimde hissediliyor" diye konuşuyor. Bohan "İnsanlar yaşanmayacak durumdaki derme çatma evlerde yaşamlarını sürdürüyorlardı" diyor. Okulların belirsiz bir süreliğine tatil edildiği ülkede pek çok öğrenci de boş zamanlarını yeniden yapılanma faaliyetlerine yardım ederek geçiriyor. Geleceğin doktorları saha hastanelerinde yardımcı olmaya çalışıyor ve geniş çaplı aşılama kampanyalarında çalışıyorlar. Psikoloji öğrencileri ise evlerini kaybetmiş insanlarla konuşarak hayata tutunmalarına yardımcı oluyor. İletişim okuyan Julme, Birleşmiş Milletler'e ait bir radyo istasyonunda iş bulmuş. Müzik programı sunarak hem kendisinin hem de dinleyicilerinin etraflarında olan felaketi en azından bir süreliğine unutmasına çabalıyor. Okuduğu dil bilimi fakültesinin dekanının öldüğünü söylüyor. "Dekan yardımcısı da öldü. Bundan sonra ne olacak bilmiyorum."
