Bilişim sektöründe çığır açan son cihazı hatırlıyor musunuz? 300 dolar gibi makul bir fiyata sahip, ufak bir dizüstü bilgisayar olan netbooku unuttuysanız, bu sizin suçunuz değil. Bugün tablet bilgisayarlar çok moda. Apple'ın iPad'i en popüler olanı ancak Dell ve Hewlett Packard gibi rakip firmaların ürünleri de yakın takipte. Ancak 2009'da netbooklar tüm sektörü değiştirecek, Intel ve Microsoft gibi teknoloji devlerinin kuyusunu kazabilecek, bilinen ekonomik kuralları kökünden sarsan bir güç olarak görülüyordu. Ancak işler beklendiği gibi olmadı. 2009'da netbook satışları ABD'de 7 kat artarak 7,5 milyona yükseldi. Aynı yıl tüm dünyada satışlar 3 kat artarak 34 milyon oldu. Netbook satışları Çin ve Latin Amerika gibi ucuz ürünlerin ön planda olduğu pazarlarda hâlâ çok satıyor. Ancak o ilk heyecan kayboldu. Pazar araştırma şirketi NPD'ye göre, yılbaşı öncesi tatil sezonunda ABD'de satılan netbook sayısı bir önceki yıla kıyasla yüzde 38 azaldı. Sektör liderlerine göre, netbook macerası yaratıcılık, iş stratejisi ve pazarlama hakkında gerçek bir ders sunuyor. Aslında hikâyenin bir kısmı, yeni moda ürünün (iPad) çok da yeni olmayan ürünü (netbook) geride bırakmasından ibaret. Ancak uzmanlara göre bu olumsuz gelişmenin tek nedeni tablet bilgisayar değil. Netbook satışlarının geçen yılın Nisan ayında iPad çıkmadan önce de yavaşlamaya başladığını belirtiyorlar. Zaten iki ürün birbirinin yerini tutmuyor. Biri temel özelliklere sahip ufak bir bilgisayar. Diğeri ise oldukça pahalı lüks bir ürün. Satış rakamlarındaki azalmanın en temel nedeni büyük ihtimalle ucuz ancak düşük performanslı bir ürünü fazla pazarlamaları. Uzmanlara göre, yeni cihazları ilk alanlar ürünün ucuz ve hafif olmasını çekici bulmuştu. Ancak ilk alanlar aynı zamanda en seçici olanlar. Netbooklar aslında yavaş çalışan ve pek çok yazılımı çalıştıramayan düşük performanslı bilgisayardı. Sanford C. Bernstein & Company'den analist A. M. Sacconaghi, "Taşınması kolay ve ucuz olmaları avantajdı ama tüketiciler netbookların pek çok olumsuz yönlerini de keşfetti. Sonuçta, tüketiciler onu yetersiz buldu" diyor. Çok ucuz, taşınabilir kişisel bilgisayar fikri on yıllardır gündemde. Ancak günümüz netbooklarının ortaya çıkmasına yol açan etken, çoğu zaman olduğu gibi sektör dışından geldi. İtici güç, 2005 yılında sektörün önde gelen çip ve yazılım üreticileri Intel ve Microsoft'un teknolojisini kullanmadan, fakir ülkelerdeki çocuklara 100 dolarlık bilgisayarlar yapmayı hedefleyen One Laptop Per Child (Her Çocuğa Bir Dizüstü Bilgisayar) isimli kâr amacı gütmeyen kuruluştu. Bu riskli bir projeydi ki hâlâ da öyle. Netbooklar şimdilerde bile ancak 200 dolara üretiliyor. Ancak fikir, sektöre heyecan getirip yaratıcılıklarını ateşlemişti. Netbook devriminin bir sonucu olarak, 2005'te ortalama bin dolar olan dizüstü bilgisayarlar şimdi 465 dolar civarında. One Laptop Per Child'ın eski Teknoloji Müdürü Mary Lou Jepsen, "Fiyatların bir hayli düşmesini sağlayarak sektörün geneline etki ettik. Yaratıcılığın tabandan gelebildiğini gösterdik" diyor. Uzmanlara göre netbooklar, dizüstü bilgisayar piyasasını daraltmaktan çok bilgisayar piyasasını büyüttü. Aynı zamanda Microsoft ve Intel, netbook tehdidine karşı ortama ayak uydurmayı başardı. Hatta bu sayede kârlarını bile arttırdılar. Satışlar yavaşlasa da netbook sektörü hâlâ ayakta. Pazar araştırma şirketi ICD, dünya çapında satışların 2011'de yaklaşık yüzde 7 oranında düşeceğini tahmin ediyor ancak bu yine de 32 milyon adet netbook demek. Netbooklar bilgisayar pazarının kabaca yüzde 10'unu oluşturuyor. Fiyatların düşmesi bin dolarlık dizüstü bilgisayarların sonu mu demek? A.M.D'nin Pazarlama Müdürü John Taylor, böyle bir şeyin söz konusu olmadığını söylüyor. Ancak daha pahalı cihazların, yeni bilişim alanlarında uzmanlaşmak zorunda kalacağını belirtiyor. Konuşma, mimikleri ve yüz ifadelerini anlamaya odaklanan yapay zekâ özellikleri son derece gelişmiş bilgisayarların günlük hayatın bir parçası olabileceğini söylüyor. Örneğin sabah kahve yaparken bilgisayarınızla konuşabilecek ya da el hareketleriyle komut verebileceksiniz. Taylor, "Sonunda diğer şeylerin yanı sıra kullanıcı ara yüzü de değişecek" diyor.
STEVE LOHR
