Kudüs - Gerçekler öğrencilere tüm çıplaklığı ile sunuldu: Nazilerin aralarında Yahudileri nasıl öldüreceklerini tartışmaları, Nazi Almanya'sında propaganda sanatı, Yahudi Soykırımı'ndan (Holokost) hayatta kalanlarla röportajlar, Yahudi düşmanlığının tarihçesi ve getolara sıkıştırılan Yahudilerin liderlerinin karşı karşıya kaldığı ikilemler. İsrail'in Yahudi Soykırımı'nı anma anıtı ve müzesi Yad Vaşem'de düzenlenen 10 günlük seminerden beklenen de buydu. Asıl şaşırtıcı olan öğrencilerdi. Çoğu daha önce bir Yahudi ile tanışmamış, hiçbiri konunun uzmanı olmayan 35 Tayvanlı profesör ile öğretmen. En şaşırtıcı olan ise, bu kişilerin seminerden çıkardığı derslerdi. Psikolog ve okul öncesi eğitimcisi Jen Hsiu-mei, "Buraya gelmeden önce Yahudi Soykırımı ile ilgili kendimi daha kötü hissediyordum. Ancak şimdi bu ölüm kamplarında insanların birbirlerine nasıl yardım ettiğini öğrendim. Bu, insani değerlere yeni bir anlam kattı. Buradan tanık olmayı beklediğim en son şey umuttu" diyor. Dünyanın gördüğü en kapsamlı sistematik kıyım olan Yahudi Soykırımı'ndan 70 yıl sonra bu olay dünya çapında eğitimde beklemedik ve gittikçe büyüyen bir rol üstleniyor. Uluslararası öğretim bölümünü 1990'larda açan Yad Vaşem, 20'den fazla dilde kitaplar üretiyor, 55 ülkede faaliyet gösteriyor ve ziyarete gelen eğitimcilere yılda 70 seminer veriyor. Yad Vaşem'de, 6 milyon Yahudi'nin katledilmesinin insani ayrıntılarının derinine iniliyor. Yad Vaşem Genel Müdürü Avner Şalev, "Bu insanlık tarihindeki en karmaşık fenomen. Böyle bir şey nasıl olabildi? Demokrasi nasıl bu kadar hızlı yıkıldı? Liberalizmin doruğunda bu nasıl mümkün olabildi? Bunu anlamanın tek yolu derine inip ayrıntıları öğrenmekten geçiyor" diyor. Son yıllarda Yad Vaşem yıllık 45 milyon dolarlık bütçesiyle araştırma, belgeleme, eğitme ve hatırlatmaya odaklanan canlı bir kampüse dönüştü. Uluslararası eğitim okulunda yüksek teknolojik bağlantılar, yurtdışındaki takipçilere de ders verilmesine imkân tanıyor. Ama muhtemelen her şeyden daha şaşırtıcı olan, Yahudi Soykırımı'nın nasıl öğretildiği ve dünyanın çeşitli yerlerindeki insanların bundan ne anlam çıkardığı. Yad Vaşem'deki Uluslararası Yahudi Soykırımı'nı Araştırmaları Okulu'nun Müdürü Dorit Novak, "Nazi rejimi Yahudi halkının tüm izlerini silmek istiyordu. Eğer bunu anlamazsanız, olayı da anlayamazsınız. Ama paradoksal biçimde, olguları ve tikellikleri ne kadar derinine araştırırsanız, o kadar Yahudilere özgü olmaktan çıkıp evrensel hale geliyor" diyor. Soykırımın aşamalarını tanımlamak, ayrımcılık ve toplu katliamlara yönelik gelecekteki eğilimleri frenlemeye yardımcı olabilir. Novak, "Yahudi Soykırımı, insanlığın sadece ne kadar alçalabileceğini değil, ne kadar yücelebileceğini de gösteriyor. Kampta son ekmeğini arkadaşıyla paylaşan biri, arkadaşlık kavramına yeni bir ışık tutuyor" diye ekliyor. Novak, bir seminerde Fas'tan bir grup Berberi'ye niye geldiklerini sorduğunu anımsıyor. "Dediler ki, yurtlarında, ya görmezden gelinen ya da kayıp durumdaki Berberi tarihini yeniden inşa ediyorlarmış ve Yad Vaşem'e nasıl hatırlanır, onu öğrenmeye gelmişler" diye anlatıyor. İspanya'nın Jerte köyünden Nicolas Paz Alcade, anladığını söylüyor. O ve eşi, yabancılar için İspanyolca kursu işletiyor. Çift, okulun bulunduğu taş binanın İspanya'nın Yahudileri sürdüğü 15'inci yüzyıla dek bir sinagog olduğunu öğrenmiş. "Bu bizde, buradaki Yahudi tarihiyle çok doğrudan ve duygusal bir bağ yarattı" diyor Nicolas ve ekliyor: "İnsanlar tarihe karşı uyuşturulmuş biçimde yetişiyor ve biz de onlara Yahudi Soykırımı'nı aktararak canlandırmayı ahlaki bir görev sayıyoruz."
ETHAN BRONNER
