BUENOS AIRES - Bu şehir, gece yarısından sonra bile kapanmayan devasa kitapçılar, Jorge Luis Borges gibi edebi efsanelerin bir zamanlar kol gezdiği geniş caddeler ve Dante'nin İlahi Komedyası'ndan esinlenen Palacio Baralo adındaki neo-Gotik tarzı gökdeleniyle ünlü. Ancak bu bile yeterli değil. Yazarların burada yaşaması için yeni bir neden var: Emeklilik maaşı. Arjantin'in başkenti Buenos Aires, eserleri yayınlanmış yazarlara emekli aylığı bağlıyor. Bu, 2009 yılının sonunda kabul edilen ve amacı "toplumun omurgasını güçlendirmek" olarak açıklanan bir program çerçevesinde yapılıyor. Yakın zamanda yürürlüğe girmesinden beri 80'den fazla yazara emekli aylığı bağlandı. Ayda 900 doları bulabilen aylıklar, devletin verdiği cüzi emekli maaşlarını takviye ediyor. 71 yaşındaki Alberto Laiseca, 12'den fazla korku-bilimkurgu eseri kaleme almış. Laiseca, "Bu muhteşem bir program. Tüm yaşamlarını edebiyata adamış bizim gibilerin, hayatlarının geri kalanını onurlu biçimde sürdürmelerini sağlıyor" diyor. Emekli aylıkları, zaten İspanyolca konuşulan dünyanın en önemli edebi güçlerinden biri olan Arjantin'in edebiyatını daha da zenginleştirmeye çalıştığının bir göstergesi. Arjantin edebiyatı denince ilk akla gelen isim, geniş hayran kitlesi edinmiş kısa öykücü-şair Borges. Ama Arjantin, Latin Amerika edebiyatının 19'uncu yüzyıl köşe taşlarından biri olan "Facundo: Barbarlık ve Uygarlık" gibi klasiklerle de iftihar eder. Hatta Arjantin kültürünün eleştirel analizi niteliğindeki bu kitabın yazarı Domingo Faustino Sarmiento, daha sonra ülkenin yedinci devlet başkanı seçilmiştir. Arjantin'den 20'nci yüzyılda romancı Roberto Arlt, Ernesto Sabato gibi tüm dünyaya nam salan bir dizi yazar çıktı. Buenos Aires, son yıllarda edebiyat sahnesinin yeniden canlanmasından mutlu. Kısa süre önce Granta dergisi, İspanyolcadaki en iyi 22 genç romancıyı seçti ve bunlardan sekizi Arjantinliydi. Emekli maaşları, Arjantin'in kendisini Batı'nın gidişatına alternatif bir gerçeklik olarak gördüğünün de işareti. Pek çok Avrupa ülkesi sosyal refah devletini iyice küçültürken, Arjantin sosyal refahı derinleştiriyor. Kirchner'in devlet başkanlığında sosyal harcamalar başka alanlara da yayıldı. Ancak enflasyonun fırlamasıyla ekonomik büyüme yavaşlar ve dövize erişim kısıtlanırken bu harcamaların sürdürülebilir olmadığına dair endişeler artıyor. Bu arada edebi emekli maaşı almanın çok sıkı şartları var. Yazarın yaşı en az 60'ı bulmalı ve tanınmış yayınevleri en az 5 kitabını basmış olmalı. Yaratıcılık alanı kurgu, şiir, deneme veya oyun yazarlığı olmalı. Bu aylıklar, yazarların emeklilik gelirlerini belediye memurlarının taban aylığı ile aynı seviyeye getirmeyi amaçlıyor. Arjantin Yazarlar Cemiyeti Başkanı olan şair Graciela Araoz, "Biz buna emekli maaşı demek istemiyoruz. Günümüzde insanların zombileşmesini önleyen okuma gibi zevkli bir eylemi güçlendirmeye hizmet ediyor" diyor.
SIMON ROMERO
