Sudoku, akıl, mantık, matematik oyunlarına, hatta bulmacaya hiç ilgi duymuyor olabilirsiniz. Ama bütün dünyada salgın hale gelen, 7'den 70'e herkesin ilgilendiği, Japonya'da dergilerinin milyonlar sattığı 'zekâ oyunları' gibi bir alanın varlığından haberiniz vardır. Peki, 1992'den bu yana dünya çapında zekâ oyunları yarışmasının düzenlendiğini, Türkiye'nin de katıldığını biliyor musunuz? Üstelik, dünyanın en zeki 200 ismini buluşturan 18. Dünya Zekâ Oyunları Yarışması'nın 3-8 Kasım arasında Antalya'da düzenleneceğini... Kimdir bu 200 kişi? Niye hayatlarını zekâ oyunlarına adarlar? Zekâlarını geliştirmek için ne yaparlar? Ama bırakın zeki insanları merak etmeyi, hâlâ ne Türk Beyin Takımı'nın sponsoru var ne de organizasyonun. Dünya Zekâ Oyunları Federasyonu'nun Türkiye temsilcisi, son beş yıldır beyin takımının kaptanı, bu yıl da yarışma koordinatörü olan Ferhat Çalapkulu, 'Belki de ülkemizin zekâya, akla ihtiyacı yok,' diyor.
- Zekâ düzeyi bu kadar yüksek bir yarışmanın Türkiye'de yapılmasına kim karar verdi?
- Son üç-dört yıldır Zekâ Oyunları Dünya Federasyonu, Türkiye'de bir yarışma yapılması için talepte bulunuyordu.
- Bu ilgi niye?
- Türk soru hazırlayanları, artık dünya çapında tanınıyor. Bu bilindiği için Türkiye'nin bu tür bir organizasyona çok kolay ev sahipliği yapabileceğini düşünüyorlardı.
- Kriter en iyi soruları hazırlamak mı?
- Evet. Dünya Zekâ Oyunları Şampiyonası'ndaki en önemli kriter soruların içeriğinin iyi olması. Geri kalan otelin, ev sahipliğinin iyi olması da tabii ki önemli ama ikinci sırada. Ama biz Türkiye'nin şartlarına güvenemiyorduk.
- Niye bu güven sorunu?
- Çünkü biz beş yıldır Türk Beyin Takımı'nın seçimi ve şampiyonaya götürülmesiyle uğraşıyoruz ama hâlâ bir sponsoru yok. 10 bin dolarlık bütçeyi bulamazken, birkaç 100 bin dolarlık bütçenin gerektiği bir organizasyona nasıl ev sahipliğini yaparız, diye düşünüyorduk.
- Nasıl çözdünüz bu sorunu?
- Aslında çözmedik. Geçen yıl Dünya Sudoku Şampiyonası öncesinde Kültür Bakanımızı ziyaret etmiştik. Bakanımız sohbet ederken, 'Sizin için neler yapabilirim?' diye sordu. Biz de 'Türkiye'de böyle bir organizasyona ev sahipliği yapmamız bizden isteniyor,' dedik. O da 'Kaç kişi geliyor?', 'Kabaca nasıl bir bütçesi var?' gibi sorular sordu ve 'İyi o zaman alın, gelin,' dedi. 'Süper,' dedik biz de...
- Ne kadarlık bir bütçeden söz ediyorsunuz?
- 200 bin dolarlık. Bu organizasyonu 100 bin dolara da yapabilirsin, bir milyon dolara da. Hangi otelde kalacakları, internetten canlı yayınlar vs. Biz de bakandan aldığımız cesaretle gittik, aday olduk.
- Kaç ülke adaydı?
- Bizimle Sırbistan. Oylama yapıldı, 15'e üçle biz kazandık.
- Sevindiniz mi yoksa 'Ne yaptık biz?' mi dediniz?
- Çok sevindik. O anda en azından. Çünkü bir sinerji oluşacağını, bu organizasyona ev sahipliği yapmamızın Türkiye'de zekâ oyunlarının gelişimi adına önemli olacağını hâlâ düşünüyorum.
- Kültür Bakanlığı'na haber ulaştı mı?
- Seçildikten sonra Kültür Bakanlığı'ndan bir merci aramaya başladık. Bize üçdört ay sonra 'Bu organizasyon Kültür Bakanlığı tarafından desteklenmelidir,' diye bir yazı geldi. İyi, güzel, şimdi ne yapacağız? Tanıtma Dairesi ile görüştük. Tanıtma fonu için bir bütçe hazırladık, red cevabı aldık. Zekâ Oyunları Şampiyonası'nın Türkiye'nin tanıtımına bir faydası olacağını düşünmüyorlarmış. Bu cevabı kabul etmeyip, yeniden görüşme talep ettik. Organizasyon için bütçe alamayacağımızı biliyoruz ama hazırlanan hediye paketinin maliyetini Kültür Bakanlığı'ndan alabilmek için uğraşacağız.
- Dünyada durum nasıl?
- Amerika, Japonya, Almanya gibi ülkelerdeki beyin takımlarının sponsorları var. Örneğin Amerika'nınki Google. O da fazlasıyla karşılıyor.
- Bankalar ve şirketlerle görüştünüz mü?
- Evet, ya tek tek görüştük ya da dosyalar gönderdik, sonuç alamadık. Bu işi kurtaracak ciddi bir sponsor yok. Antalya Belediyesi destekliyor. Akdeniz Turistik Oteciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB) da otel konusunda yardımcı oldu.
- Türkiye'de kimse kendinden daha zeki olanı desteklemiyor desenize...
- Kişisel algılamamak lazım, bu sadece iş. Hani
Baba filminde bir sahne vardır, adam birini öldürür, 'Bu sadece iş,' der ya. Şirketler de böyle bakıyor. 'Buna yatırım yaptığımda bana dönüşü ne olacak?' diyor. Markalar bunu iyi kullanırsa, çok rahat dönüşü olur. Sonuçta dünya şampiyonasının yapıldığı bir etkinlik bu.
SORULARI BU YIL TÜRKİYE HAZIRLIYOR
-Türk Beyin Takımı belli mi?
- Seçimler yapıldı. Mehmet Murat Sevim geçen yıl da takımdaydı. Aziz Ateş ikinci kez, Murat Koz beşinci kez yer aldı. Taner Karabulut da takımın en yeni elemanı.
- Hedefiniz ne?
- Bizim için ilk altı-yedinci sırada olmak başarı sayılır.
- Soruları ev sahibi ülke mi hazırlıyor?
- Evet, hazırlamaya başladık. Sonra da Dünya Zekâ Oyunları Federasyonu'na göndereceğiz.
- Kaç soru var?
- Yaklaşık 200-250 soru. Şampiyona iki buçuk gün sürüyor.
- Yarışmaya ilk kez katılacak, sürpriz ülkeler var mı?
- Şu ana kadar Afrika kıtasından katılan bir ülke olmamıştı, biz bunun için çalışıyoruz. Yarışmanın coğrafyası değiştikçe ülkeler de değişebiliyor. Yunanistan'ın da katılması için görüşmeler sürüyor.
- En büyük çekişme hangi ülkeler arasında yaşanıyor?
- Almanya, Amerika ve Japonya.
- İnternetten yayınlanacak mı?
- Çok zor. Şu saatten sonra hayal kurmaya gerek yok.
24 SAAT DURMADAN OYNARIM
- Türkiye'de zekâ oyunları dergilerine ilgi var mı?
- Çok az. Bütün dergiler beş bin satılabiliyor. Oysa Macaristan'ın 10-14 milyon arası nüfusu var. Oradaki bir zekâ oyunu dergisi 20 binden az satmıyor. Tabii iki kültür arasında fark var. Orada Doğu bloku kültüründen gelme bulmaca satma alışkanlığı vardır. Japonya'da yeni bir aylık sudoku dergisi çıktı, bir milyon satışı hedefliyorlardı, başardılar da. Düşünün bir de bunların rakipleri var.
- En yüksek IQ'lu Türk belli mi?
- Türkiye'nin çok kurnazı var ama en zekisi belli değil. Bir de IQ ile ilgili ciddi çalışmalar yapılmadı. Ama biz Türk beyin takımını seçiyoruz, bunlar hakikaten Türkiye'nin çok zeki insanları. Türkiye'de zekâyla ilgili bir kurum olsaydı, gelip, 'Sizin IQ'nuzu ölçelim,' derdi.
- Dünyanın en yüksek IQ'lu ismi, hâlâa 228'le Amerikalı Marilyn vos Savant mı?
- Kazak bir öğretim üyesiyle vos Savant arasında bir tartışma var. Ama vos Savant'ın inanılmaz zeki olduğu kesin.
-
Onu davet edin de tescilli bir zeki kadın görelim...
- Keşke davet edebilsek... Bunun için organizasyonun bütçesi kadar bir bütçe gerekir.
- Ama siz 'Zekâ avantaj sağlar,' diyorsunuz.
- Zekâ, insanın hayatını kolaylaştırır. Zeki kişi, ortama, işe çabuk uyum sağlar. Tecrübesiz bile olsa, birkaç aşamadan sonra o işte tecrübeli olanları bile geçecek seviyeye gelebilir. Tabii ki zekânın da türleri vardır. Zekiyim diye iyi piyano çalacağım gibi bir durum da yok. Müzik kulağım yoksa, piyano çalamam.
- 24 saat oyun oynamaktan sıkılmaz mısınız?
- Macaristan'da düzenlenen 24 Saat Oyun Yarışması'na katıldım. Arada bir 10 dakika ara verilip, devam ediliyor. Saatler geçtikten sonra gözüm açık, rüya görüyor gibiydim. Bir kere, kullandığım silgilerden oluşan devasa yığının fotoğrafını çektim.
- Beyninizi nasıl dinlendiriyorsunuz?
- Bilgisayarda spor oyunlarını severim.
- Yine oyun mu oynuyorsunuz? Tatile, denize ihtiyaç duymaz mısınız?
- Onu da yapıyorum. Takip ettiğim kitapları okurum.
SEZEN AKSU, HÜLYA AVŞAR ÇOK ZEKİ
- Beyin takımının ilgi çekmesi için başka formüllere ihtiyacınız var anlaşılan...
- Seneye takımı mankenlerden oluşturup, ilgi toplamayı düşünüyoruz. Doğa Bekleriz en önemli isim. Kulağını yapıştırmıştı. Çok akıllı bir hareket.
- Kulak yapıştırmak zekâ belirtisi mi?
- Bu hareketin arkasındaki zekâyı kaçırmamak lazım. Japon yapıştırıcıyla kulağını yapıştırdıktan sonra aldığı teklifler beşe katlandı. Aysun Kayacı'yı da düşünüyoruz. Nehir Erdoğan da
Akıl Oyunları dergisini çözüyordu, onu da takıma alabiliriz. Ama Antalya'ya Cem Yılmaz gelse olay bitmiştir, Türkiye de peşinden gelir.
- Komik buluyor musunuz Cem Yılmaz'ı? Çok mu zeki?
- O adamın çok zeki olduğunu hepimiz kabul ediyoruz. Çıkış noktası çok önemli. Türkiye'de hiç yapılmayan bir şeyi yapmaya başladı. Stand-up Türkiye'de hiç yapılmıyordu. Türkiye'ye en uygun şekilde yapmaya başladı ve sonuçta karşılığını da aldı.
- Her zeki, güldürebilir mi?
- Her zeki güldüremez. Zeki adam, güzel espri patlatabilir. Çünkü gözlem yeteneği yüksektir. O gözlem yeteneğini, dil yeteneğiyle de becerebilen biriyse güzel espriler patlatır. Cem Yılmaz da yaptığı işi iyi yapıyor. Zeki ve yaratıcı da aynı zamanda.
- İlla her zeki yaratıcı mıdır?
- Hayır. Belli bir alanda bir insan, senelerini verip belli bir noktaya geliyorsa zekidir. Sezen Aksu da zeki bir kadındır. Bütün bir hayat boyu yaptığı işlere bakmak lazım. Sezen Aksu, bir tane bile sudoku çözemese dahi bu zekâsının göstergesi değildir. Hülya Avşar, bence çok zeki bir kadın. Türkiye'nin son 20 yılına baktığımızda, o markayı çok çok iyi oturtmuş. Zekâsının yetmediği noktada belki danışmanlarıyla daha zeki olmuş. O da bir zekâ göstergesi. Cem Yılmaz, Sezen Aksu, Hülya Avşar da Türkiye'nin çok zeki 1 milyon 400 bin kişisi arasındadır.
