İstanbul Marmaray ve metro projeleri kapsamında yürütülen arkeolojik kazılar sırasında Yenikapı'da bulunan 37 batık geminin araziden taşınma işlemi tamamlandı. İstanbul Üniversitesi (İÜ) Edebiyat Fakültesi Sualtı Kültür Kalıntılarını Koruma Anabilim Dalı Başkanı ve İÜ Yenikapı Batıkları Projesi Başkanı Doç. Dr. Ufuk Kocabaş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Marmaray ve metro projeleri kapsamında yürütülen arkeolojik kazılar sırasında Yenikapı'da bulunan 37 batık geminin araziden taşınma işleminin tamamlandığını anlattı.
Çalışmaların yaklaşık 8 yıl sürdüğünü belirten Kocabaş, Marmaray ve metro projeleri Yenikapı aktarma istasyonu inşaatı esnasında açığa çıkarılan ve Ortaçağ'da İstanbul'un en önemli limanlarından olan "Theodosius Limanı"nda bulunan yapıların, on binlerce arkeolojik eserin yanı sıra dünyanın en geniş Ortaçağ tekne koleksiyonunu İstanbul'a hediye ettiğini vurguladı.
"En eski gemi bin 500 yaşında"
Kazılarda bulunan batık gemi kalıntıları üzerindeki bilimsel çalışmaların sürdüğünü vurgulayan Kocabaş, şunları söyledi: "En eskisi yaklaşık bin 500 yaşında olan ve bu süreçte doğanın yıkıcı gücüne maruz kalan ahşap kalıntıların restorasyon işlemleri ise uzun soluklu bir çalışma gerektiriyor. Çeşitli kimyasal maddeler emdirilerek sağlamlaştırılacak gemiler bu uygulamaların ardından ziyaretçilerini ağırlamaya başlayacak. Kazılar devam ederken hem bilim çevreleri hem de kamuoyunun büyük ilgisini çeken bu paha biçilmez koleksiyonun restorasyon çalışmalarının ardından sergilenmesiyle kuşkusuz daha geniş kitleleri cezbetmesi ve özellikle kültür turizmine büyük katkı yapması bekleniyor."
Kocabaş, Yenikapı'da yapılan örnek çalışmaların, konuyla ilgili başka projelere de ilham verdiğini dile getirerek, Avrupa Birliği, ENPI Karadeniz Havzasında Sınır Ötesi İşbirliği Programı çerçevesinde başlayan "LIMEN: Cultural Ports from Aegean to the Black Sea" başlıklı proje, Ege ve Karadeniz'e kıyısı olan birçok liman kentinde yer alan kültür varlıklarıyla ilgili bir envanter çalışması yapılması, bu kentler arasında kurumsal koordinasyon sağlayarak, kültür turizmini teşvik etmeyi amaçladığını dile getirdi.
"Turizm ağına büyük katkı yapacak"
Kocabaş, çalışmaların odağında kültür mirası ve tarihiyle bölgedeki en görkemli kent olan İstanbul'un yer aldığını anlatarak, ilk olarak İstanbul'da gerçekleşecek pilot uygulamaların, oluşturulması planlanan turizm ağına büyük katkı yapmasının beklendiğini kaydetti.
AB tarafından bütün proje katılımcıları ülkelere sağlanan toplam bütçenin 1 milyon 200 bin Avro olduğunu dile getiren Kocabaş, projenin 24 ay boyunca devam edeceğini vurguladı. Proje aktiviteleri arasında, Yenikapı'da bulunan 12 nolu batık teknenin orijinal boyutlarında bir kopyasının inşa edileceğine işaret eden Kocabaş, "Bu projeden bize sağlanan bütçe ile Yenikapı 12'nin kopyasını yapacağız. Ayrıca Karadeniz'deki antik limanlara ve turizm rotalarına dikkat çeken uluslararası bir kongre ve bir fotoğraf sergisi düzenleyeceğiz. Proje kapsamında katılımcı ülkelerin kendine özgü çalışmaları ve katkıları olacak" dedi.
"Tekne, bin yıl sonra tekrar yelken açacak"
Halen restorasyon çalışması süren batığın rekonstrüksiyon projesinin, Yrd. Doç. Dr. Işıl Özsait Kocabaş tarafından yapıldığını vurgulayan Ufuk Kocabaş,şunları kaydetti: "Yenikapı'da bulunan en iyi korunmuş batıklardan biri olan Yenikapı 12 gemisi, taşıdığı kargosu ile birlikte bulunması nedeniyle tam bir zaman kapsülü niteliği taşıyor. Yaklaşık 10 metre uzunluğunda olan ve kıyı ticareti yaptığı düşünülen teknenin bin yıl sonra tekrar Marmara'ya yelken açması merakla bekleniyor. Gemi orijinaline uygun yapılacak. Modern aletler yerine, o dönemde kullanılmış el aletleri ve tekniklere sadık kalınacak. Geminin inşasını 6 ayda tamamlamayı planlıyoruz. Bu süre zarfında olabildiğince çok ziyaretçiye ve özellikle öğrenciye ulaşmayı hedefliyoruz. Çalışmalar devam ederken bu konuyla ilgili değişik konferans ve ilgi çekici çalıştaylarla da inşa sürecinin daha renkli bir boyutta sürdürülmesini hedefliyoruz. Uygulamaya önümüzdeki birkaç ay içinde başlayacağız."
"İstanbul'a dünyanın en büyük batık gemi müzesi"
Kocabaş, batıkların araziden taşınma işleminin bittiğini ancak ilk geminin 4 ya da 5 sene içerisinde sergilenmeye hazır hale geleceğine işaret ederek, "Sergilenecek ilk gemi de 'Yenikapı 12' olacak. Araziden çıkartılan batıklar arasında bir seçki yapılarak sergi koleksiyonunun hazırlanması gerekiyor. Sergiye uygun olmayan bazı gemiler de bilimsel çalışmalar için saklanmalı. Bunun kararını da İstanbul Arkeoloji Müzeleri uzmanları verecek" şeklinde konuştu.
Halen gemilerin yapım tekniklerini incelediklerini, Bizans dönemine ait olan batık gemilerin İstanbul'a dünyanın en büyük batık gemi müzesi kazandıracağına dikkati çeken Kocabaş, müzenin oluşmasının gemi projesinin bitmesine bağlı olduğunu belirtti.
