ABD kökenli ekonomi gazetesi Wall Street Journal (WSJ) Müslüman vatandaşların Diyanet İşleri'ne yönelttikleri faiz temalı soruları haber yapmış. Konu önemli... Çünkü faiz olmazsa banka olmaz. Banka olmazsa halkın tasarrufları girişimci ile buluşmaz. Girişimci toplu para bulamazsa yatırım yapamaz. Ekonomi güdük kalır.
İslam'ın yasakladığı faizi ortadan kaldırmak için çok uğraşıldı. Çeşitli İslami Bankacılık modelleri geliştirildi. Ama işe yaramadı... Neticede 100 lira verenin, 110 lira aldığı mekanizmada faiz vardı. Sadece adı farklıydı.
Bir de faizden uzak durmak için parasını dövize yatıranlar oldu. Halbuki dövizden elde edilen kazanç da, faiz sisteminin sonucuydu.
Bence bu konuda en akılcı yaklaşım faiz yasağını yeniden yorumlamaktı. "Haram olan tefeci faizidir... Normal, resmi faiz haram değildir" dendi. Çok da iyi oldu. Birçok Müslüman işadamı huzura erdi.
Sermaye büyüyor
Artık kendini emekliye ayırmış ve Hacca gitmiş bir inşaatçı tanıdığım var. Yarım asır önce babasının verdiği küçük bir arsayı satarak işe başlamış. 8-10 katlı apartmanlara kadar yükselmiş.
"Ömrümde bir kere bile banka kredisi kullanmadım" demişti. Peki ya sektöre bugün girseydi? "Başlangıç için epey para gerektiğinden, artık kredisiz olmaz."
Hayatın akışı eski anlayışları değiştiriyor. Konuyu anlattığım arkadaş, "Tanıdığım bir amca vardı" demişti, "faiz haram diye, üzerinde banka adı yazan banklara oturmazdı." Artık reklamlar her yerde...
Orta sınıf tedirgin
Peki, WSJ bu konuyla niye ilgileniyor? Tabii ki ekonomi gazetesi olduğu için. Bu cevap doğru ama eksik...
Bir başka nokta da şu: Müslüman coğrafyasının dünya sistemine entegrasyonunda, "faiz haramdır" anlayışı sorun çıkarıyordu. Kalıntıları devam etse de, yukarıda değindiğim gibi bu engel aşıldı.
Aşıldı ama... Ne zaman faizler veya döviz yükselse... Zor durumda kalan küçük ve orta boy sermaye "Dinimize göre faiz haramdır" söylemine sarılıyor. (Çevirisi: "Faizler ve döviz yükselmesin çünkü zorda kalıyoruz.")
WSJ'nin "2013'te faizle ilgili sorular, 2012'ye kıyasla, yüzde 22 arttı" demesi bunun göstergesi. Orta sınıfın sıkıntısını yansıtıyor.
