İki okurumuz İstanbul'dan aradı. İsim vermediler.
18 Mart tarihli gazetede, dünyaca üncü zildjian ailesi ve şirketinin ABD'deki işsizliğe meydan okuyuşunun öyküsü ilginç bulunmuş. Farklı açılardan eleştirileri var.
Spotta haberin özü şöyle aktarılmış:
"Krizde eleman çıkaran devlere 1623'te Trabzon'da kurulan Zildjian ailesi örnek oldu. ABD'nin en eski şirketinin CEO'su, '390 yıldır kimseyi işten çıkarmadık. Bizi çalışanlarımız koruyor' dedi."
Birinci okur, 'Unutmayın ki Osmanlı'nın da gururu olan bu şirketin kurucu ve yaşatıcısı olan aile Osmanlı Ermeni tebaasındandır. Bu kimliği haberin hiçbir yerinde göremedim. Bence eksikliktir' dedi.
İkinci okur ise 'ABD'nin en eski şirketi' tanımına katılmıyor. 'Bu bilgi tuhaf. Çünkü benim bildiğim en eski Amerikan şirketi 1613'te kurulan Shirley Plantation'dur. Zildjian Osmanlı'da 1620 dolayında kuruldu. ABD'ye yerleşmesi çok sonradır' diyor.
Etnik kimlik veya atıf haberden habere değişen bir değerlendirme ister. Suç ve ihtilaf alanlarında, kışkırtıcı, dikkat saptırıcı, ayrımcı olabilecek etnik kullanımlara (Ukraynalı fahişeler, Kürt hırsızlar gibi) yer verilmemesi, olayın anlatılması esastır.
Ancak farklı haber bağlamında etnik kökene atıf içeriğe, habere artı değer katar. Buna yakın bir örnek: Dünyaca ünlü Atlantic plak şirketi kurucuları Ahmet ve Nesuhi Ertegün kardeşlere ilişkin pek çok haber, belgesel ve kitapta onların Türk kimliğine mutlaka atıf vardır. Benzer şekilde Zildjian ailesinin Ermeni kimliği de bu haberde yer almalıydı.
İkinci konu karmaşık ama esasta okur haklı.
Eğer bilgi spottaki veriye bakılarak incelenirse, gerçekten de en eski şirket, Shirley.
Ama haberin içinde '390 yıllık tarihiyle ABD'de çalışan en eski aile firması' deniyor. 'Kurulmuş' denmiyor. Bu, gerçeğe biraz daha yakın (spot yanlış).
Eğer en eski aile firması deniyorsa, arada yine Tuttle's Red Barn, Field View ve Barker's Farm var. Zildjian ABD'ye 1929'da gelmiş, yerleşmiş. Tabii geldiği zaman, tarihi onlardan daha eski. Bu onu ABD'deki en eski aile şirketi yapar mı? Yoruma açık.