Bir araç, onu var eden amaçla çelişebilir mi? Eğer aracın varlık sebebi unutulursa mümkündür. Merkez bankalarının temel amacı fiyat istikrarıdır ve ülkesinde bunu sağlarken gereken her türlü enstrümanı kullanma bağımsızlığı da elindedir.
Ancak fiyat istikrarı gerekli olmakla birlikte, tek başına yeterli değil. Finansal istikrar için, bağımsız Merkez Bankası kadar, diğer kurumların eşgüdümü, ahengi gerekiyor. Merkez Bankası'nın "siyasetin banknot tarlası" olduğu dönemleri yaşadık. Kayıp yıllar olan 1990'larda 6 sıfırlı paranın utancına, 2 haneli enflasyonun yıkımını iliştirdik.
Bugün şükür ki bunlardan çok uzaktayız. 2001 krizi sonrasında eski hatalarımızı tekrar etmemekle birlikte, ölesiye bağımsız Merkez Bankası yaklaşımından da ders çıkaracak hatalarımız oldu.
Dünün "bağımlı-bağımsız" ayırtındaki dinamikler bugün "karşılıklı bağımlılık" noktasında şekilleniyor. Kuruluş Kanunu 4'üncü maddesi de bunu söylüyor zaten; "TCMB'nin temel amacı fiyat istikrarını sağlamaktır. Banka temel amacıyla çelişmedikçe ülkenin kalkınması için uygulanacak politikaları da çalışmaktadır."
Karar süreçlerinde kendi dinamikleri ve matematiği yatan, siyasi erk'in beklenti ve çıkarlarından bağımsız, ülkenin para politikasını yönetirken dilediğince özgür bir Merkez Bankası...
Aman "bağımsızlığa halel gelmesin" diyerek IMF'ye bile posta koyduk da Merkez'e ses çıkarmadık. Ülke, çift haneli zıplarken ihracatın önündeki kur tümseğinin "büyüme freni"ne söylendik ama müdahale etmedik.
Japon Merkez Bankası "bağımsız kalacağız diye ekonomiyi tehlikeye atamayız" görüşünü benimserken, ülkenin hapsolduğu kronik durgunluktan çıkmak için kendine de sorumluluk yüklüyor.
Ne kadar bağımsız olursa olsun Merkez Bankası, ülke çıkarlarından da bağımsız mıdır? Bağımsızlık eğer varlık sebebiyle çelişmiyorsa anlamlıdır. Değilse, bağımsızlığını tanıyacak ülken var olmayabilir.

desteklemeye