İnsanın en büyük başarısı, sorunlara karşı çözüm geliştirebilmesidir. Her sorun, çözümün doğum sebebi olduğu kadar her çözüm de bir sonraki sorunu inşa eder. İnsan zihni bu döngü içinde hayatta kalma repertuarını zenginleştirir, gelişimi sürekli kılar.
Enerji, dinamizmin ihtiyaç duyduğu temel sermaye ise bunu temin edememek, en büyük sorundur. Ancak bedeli, fosil kaynakları tüketmek, ozonu delmek veya çevreyi kirletmek olunca, bir sonraki aşamada çevreyi koruyabilecek çözümleri aramaya başlarız.
Türkiye, fosil yakıtlardan yoksun ise cari açığını yönetmek için ihracatını katlamak kadar alternatif üretmeyi de düşünmek zorunda. Hidroelektrik santraller, akarsular üzerinden geliştirdiğimiz çözümün adıdır. Dicle, Fırat gibi dev nehirlerin potansiyelleri bitince küçük derelere kadar HES kurmak, çözüm olabilir.
Fakat hayatın pratiği gösterdi ki dereyi boruya hapsedince, çevre üzerinden ödenen bedel, enerji açığından daha büyük zararlara yol açabiliyormuş. Bunu, Karadeniz'deki derelerde görmek pekâlâ mümkündür. Dereden can suyunu dahi esirgeyen vahşi HES yaklaşımı şimdi sorgulanıyor.
Bakanlığın HES'ler için getirdiği yeni kriterleri, geç olsa da gerekli buluyorum. Türleri tehdit eden HES'lere karşı ağır çevre kriterleri şart idi ve bu sağlandı. Ancak türü koruyalım derken başka tür zararları da düşünmek zorundayız.
Mesela, Karadeniz'de türü tehlikede diye koruma altına alınan boz ayı, ormana komşu köylülerin ürünlerine mal olabiliyor. Devlet "zararını belgele, tazminat ödeyelim" diyor ama ödemiyor ve boz ayıyı öldürene 16 bin lira ceza veriyor.
HES kararları ile hayvan ve bitki türleri korunurken, boz ayıyı koruyalım derken insan türünün ekonomik zararlarını da çözecek daha pratik yöntemleri acilen devreye almak gerekiyor.