Söz muhalefet eksikliğinden açılınca Türkiye'nin 150 yıllık tarihine bakmakta yarar var. Tatilde o tarihin 100 yıllık bölümünü anlatan bir kitap okudum. Ekrem Okutan, "Türkiye'de Siyasal Muhalefet" isimli kitabıyla, bizi, Genç Osmanlılar'dan, Jön Türklere, Osmanlı Ahrar Fırkası'dan, Tek Parti dönemine, DP'den 1960'larda çeşitlenen siyasal muhalefete uzanan bir tarih gezisine çıkartıyor.
Okutan, kitabına biraz da bugüne atıf yapan bir tespitle başlıyor:"Yakın tarihimizle bir asırlık tarihimiz kıyaslandığında görülecektir ki Türk usulü muhalefet hiç değişmemiştir." "Türk usulü" muhalefetin 100 yıllık serüvenini okurken, Ahmet Taner Kışlalı'nın şu tespitinin de altını çiziyor: "Her siyasal sistem, aynı zamanda çatışmayı ve uzlaşmayı içerir. Her uzlaşma mutlaka bir çatışmanın ürünü olduğu gibi her çatışma da çok katı ve acımasız bir görünüm altında olsa bile mutlaka gelecekteki uzlaşmanın tohumlarını taşır..."