Pislikler yeni değil. Hepsi çok, çok eski çöplüklerden kalma birer teamül adeta. Ortaya dökülmeleri yenilik oluyor.
Lise öğrencisiydim. Anne tarafından uzaktan akrabamız olan Gümrükler Genel Müdürüne Celalettin Ağabey derdim. Şişman, kel, cana yakın bir adamdı. Sarıyer'de küçük bir yalısı vardı. Yakın dostu Yahya Kemal'le haftada bir akşam evimize yemeğe gelir, içtikçe neşelenir, şiirler ve şarkılar söylerdi.
Aile içinde adım sivri akıllı ("solculuk meraklısı") delikanlıya çıkmış olduğu için, boyuna takılırdı bana. Bir yemekte Nedim'den gazeller okunurken hışırlık ettim, o günkü gazetelerin gündeme getirdiği "İstanbul gümrüğünde rüşvet iddiaları" konusunu açtım. Diyalog sözcüğü belleğime kazınmıştır.
"Ne olmuş?" dedi. "Nesini soruyorsun?"
"Doğru mu, yanlış mı?"
Çakırkeyifliğin rahatlığıyla açıkça anlattı gülerek: Gümrükler "oldum olası arpalık" imiş. Memurları en "bereketli" yerlere tayin edilmek için "Ankara'ya" yüklü para ödermiş. "Hasılat" herkese kademesine göre dağıtılır, aslan payı da yine "yukarıya" gönderilirmiş.
Dehşet içinde, durumu niçin düzeltmediğini sordum Genel Müdüre. Göbeğini hoplatarak kahkaha attı. "Çalışıyorum," dedi. "Düzelteceğim inşallah."

***
Pek sonuç alamamış olduğu anlaşılıyor. Açığa çıkan son rezalet ayrıntılarına bakılırsa, söz konusu arpa çiftliğinin boyutları alabildiğine genişlemiş, işletmesi müthiş hızlanmış, tezgah bir çeşit "klas" bile kazanmış.
Haftalık dağıtım oranları kıyıda köşede çekişilerek belirlenmiyor. Çantacı tabir edilen uzmanlarla lüks lokantalarda görüşülüyor. Sonra, güzel güzel, eve teslim.
Verimlilik harika. Sekreterlere bile düşen sus payı haftada bin papel.
Harcamalar da ayak takımına yakışacak düzeyde değil. Basının organizasyon diye adlandırdığı düzenin doruğundaki zat eşine ve metresine armağan alacağı zaman yine lüks mağazada birkaç saatte 41 bin lira harcıyor. (Nakitle tabii. Çek ya da kart izi bırakmak yok.) Giysileri mankenlere özel defile yaptırarak seçiyor.
Camia içinde kendine özel etik anlayışı da gelişmiş. Dışarıya konuşmasından çekinilen kişilere "ajan" gözüyle bakılıyor. Bir şeyleri ihbar ettiği düşünülen "hainler" görevlendirilmiş memurlar tarafından kıstırılıp dövülüyor.
Önemli gerçek, bunun bir kesime özgü bir durum olmaması. Tersine, yaygın ve doğal sayılması. Nereden mi belli? Şu olay sırasında kapısına polislerin dayandığı evin hanımı kocasına telefon edip "Seni almaya geldiler" deyince, kılı kıpırdamayan adamın cevabı: "Biraz para ver; giderler." Bereket versin bu sefer talimat büyük yerden de, pabuç pahalı.
***
En ilginç bulduğum da ne, biliyor musunuz? Bu tezgâhın tepesinde dediğim adamın unvanı: Gümrük Muhafaza Başmüdürü.
"Muhafaza"... Koruma!
Ülkemizde eskiden beri tezgahlanan namussuzluklardan pek çoğunun kılıfı "koruma" olmuştur.
Kırk yıl önce basında tek başıma üstüne yürüdüğüm Türk Parasını Koruma Kanunu vardı. Demirel "Kaldırılamaz" derdi. Döviz kurlarını devlet belirlediği için doların resmi fiyatı 2, karaborsadaki değeri 20 lira olabilirdi. Bir şey ithal edecekseniz Ankara'dan "tahsis" sağlamak zorundaydınız. Kıt dolarları yetkililer size 2 liradan verirlerdi ama, tezgah altından avanta paylarını alırlardı.
Üstünüzde yasa dışı bir dolarla, yasa dışı bir paket sigarayla, manavsanız dükkanınızda yasa dışı bir ithal muzla yakalandığınız takdirde hapsi boylamanız gerekirdi yasa uyarınca. Tabii, yetkilileri "görüp" kurtulurdunuz.
Bu rezilliği anti-kapitalist devlet korumacılığı sayan "solcu" dostlara laf anlatmaya çalışırken akla karayı seçerdim. Sonunda bürokrasiyi dizginlerken o sömürü yasasının dişlerini söken Özal'ın "Benim memurum işini bilir" demesi de sanıldığı gibi rüşvete selam değil, yolsuzluk kapılarına alaycı bir değinmeydi.
Gümrük düzenimizin vatanı "muhafaza" ettiğine hâlâ inananlarımız var mı, bilmiyorum. Duadan başka çare yok: "Türkiye'yi ahmaklıklardan Allah korusun" diye.