Her sabah internette uzun bir medya turu yaparım. Kanada'dan Japonya'ya kadar 5 kıtadan 80 kadar gazeteye ve haber sitesine göz atarım.
Dün sabah "Arnenews" sitesinde "Kıbrıs Cumhuriyeti 50 yaşında" başlıklı haberi süsleyen fotoğraf beni çocukluk yıllarıma götürdü.
Siyah-beyaz fotoğraf, 19 Şubat 1960 tarihini taşıyor. Masada soldan sağa Kıbrıs Rum toplumu lideri Başpiskopos Makarios, İngiltere'nin Kıbrıs Valisi Sir Hugh Foot ve Kıbrıs Türk toplumu lideri Doktor Fazıl Küçük oturuyor. Ve önlerindeki belgeyi imzalıyorlar. O belgelerde, Kıbrıs Cumhuriyeti'ni kuran anlaşmalar yer alıyor. Görüşmeleri 6- 11 Şubat 1959'da Zürih'te yapıldığı için tarihe "Zürih Anlaşmaları" olarak geçti.
Kıbrıs Cumhuriyeti'ni kuran anlaşmalara üç garantör ülkenin başbakanları da imza koydu: Harold MacMillan (İngiltere), Konstantin Karamanlis (Yunanistan) ve Adnan Menderes (Türkiye).
Menderes hastanedeki (London Clinic) odasında atabildi imzasını. Çünkü iki gün önce, 17 Şubat'ta, o tören için Türk heyetini Londra'ya getiren "Viscount" tipi dört motorlu "Sev" uçağı yoğun sis yüzünden ağaçlara çarparak ikiye bölünmüştü. 14 kişinin can verdiği, 9'unun de yaralandığı kazayı Menderes hafif sıyrıklar ve kısa süreli şokla atlatmıştı. (Not: Mart başında taburcu edildi Menderes ve yurda dönüşünde Yeşilköy Havalimanı'nda yüzbinler tarafından karşılandı, çok sevdiği Park Otel'e ancak dört saatte gidebildi, yol boyunca yüzlerce kurban kesildi...)
İşte 19 Şubat 1959'da Londra'da imzalanan Zürih Anlaşmaları'yla Kıbrıs, 16 Ağustos 1960'ta bağımsız bir devlet oldu. Cumhurbaşkanlığına Makarios, yardımcılığına da Fazıl Küçük seçildi. Birkaç hafta içinde BM'ye kabul edildi ve dünya devletler ailesinde yerini aldı.
Tarihin kötü cilvesi: Londra'daki anlaşmalarda imzası bulunan Başbakan Adnan Menderes ile Zürih'teki görüşmelerde Türkiye'yi temsil eden Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu, Kıbrıs'ın bağımsızlık şenliklerini Yassıada'dan hüzünlü bir tebessümle izlediler. İkisinin de hayatı bir yıl sonra darağacında noktalanacaktı...
İki toplumdan oluşan Kıbrıs devleti, bağımsızlığını sağlayan anlaşmalarda öngörülen modelle sadece 3 yıl ayakta kalabildi. 1963 Noel'inde, 21 Aralık 1963'te Rumlar'ın başlattıkları kanlı saldırılar sonrası Türkler ortak devletten çekildiler.
Kıbrıs Cumhuriyeti 16 Ağustos 1960'ta doğduğuna göre, Rumlar niye 1 Ekim'i bağımsızlık günü ilan ettiler? Cevap: "Kanlı Noel"in ardından Rumlar devletin "Tek sahibi" veya "Tek hâkimi" konumuna gelince Rum milletvekilleri parlamentoya devletin kuruluş gününün 1 Ekim olarak değiştirilmesini teklif ettiler. Öneri kabul edilince, Kıbrıs'ın doğum tarihi yaklaşık 1.5 ay ileriye alınmış oldu!
Kıbrıs Türkleri ise 15 Kasım'da bağımsızlık gününü kutluyorlar. KKTC'nin kurulduğu 15 Kasım 1983'ün yıldönümlerinde.
BM'nin kurulduğu 1945'ten bugüne kadar 8 genel sekreteri oldu. Bu 8 genel sekreterden 5'i, Sithu U-Tant, Kurt Waldheim, Javier Perez de Cuellar, Boutros Boutros-Ghali ve Kofi Annan, Kıbrıs'ı yeniden birleştirmek için akla gelebilecek tüm çözümleri önerdiler. Hepsi de duvara çarptı, hepsi de "Pes" etti. Şimdi 6'ncı genel sekreter, Ban Ki-Moon, çırpınıp duruyor. Başarı şansı? Bana göre sıfır.
Öyle ya; Kıbrıs Cumhuriyeti'nin iki asli unsuru da devletin gerçek bağımsızlık günü olan 16 Ağustos'u çoktan defterlerinden ve belleklerinden sildiğine göre, ortaklığı yeniden kurmak veya diriltmek nasıl mümkün olabilir ki?
