Dünya üretiminin yüzde 85'ini sağlayan en büyük yirmi ekonominin maliye bakanları ve Merkez Bankası başkanlarının Güney Kore'deki toplantısının sonuç tebliği cumartesi günü yayınlandı. Tebliğde, rekabeti bozucu devalüasyon ve korumacılıktan kaçınılması istendi.
Yani kısacası, tebliğe, "kur savaşlarının önlenmesine" yönelik göstermelik bir madde konuldu. Tebliğdeki en önemli madde de ABD'nin koydurduğu "cari açıkların sınırlanması" talebiydi.
Tebliğde diğer öne çıkan beklentiler ise, fosil yakıtlara verilen devlet yardımlarının azaltılması ve enerjide devlet yardımlarının şeffaflaştırılması konularında oldu.Bu politikadan hareketle, Rusya'nın ve Çin'in petrol ve kömür üretimi azaltılmaya çalışılıyor.
Gelelim cari açık ve fazla sınırlandırılmasına... ABD Hazine Bakanı Timothy Geithner, "G-20 ülkelerinin cari açıklarının ve fazlalarının milli gelirine oranı yüzde 4'ü geçmemeli" diyerek, bu isteğini Almanya ve Çin'in itirazına rağmen tebliğin 2. maddesine son fıkra olarak ekletti.
Bundan böyle G-20 ülkeleri arasında yüzde 4'ün üzerinde cari fazla veren Almanya, Çin, Rusya ile yüzde 4'ün üzerinde cari açık veren Türkiye ve Güney Afrika IMF tarafından izlemeye alınacak.
Cari açık ve cari fazlanın ne olduğuna gelince... Cari açık, ürettiğinden fazla harcama yapmak demektir. Cari fazla da ürettiğinden daha az harcamada bulunmaktır.
IMF, bundan sonra, Almanya ve Çin'e daha fazla harcama yapmaları için, Türkiye ve G. Afrika'ya da daha az harcama yapmaları için baskı yapacak. Böylece IMF, G-20 ülkelerinin dış ödemeler dengesine müdahale edecek.
ABD Hazine Bakanı Geithner'in cari açık ve cari fazlanın sınırlanmasıyla ilgili ısrarını, Almanya Ekonomi Bakanı Raider Brüdelle, "Bu önerinin arkasında, piyasa ekonomisine karşı çıkan bir planlı ekonomi mantığı var" diyerek eleştirdi. Japon Maliye Bakanı Yoshihiko Noda ise ABD'nin önerisine daha ılımlı yaklaştı ve sert bir cari işlemler hedefinin problem yaratacağını ama Japonya'nın cari işlemlere hedef konulmasına karşı çıkmayacağını söyledi.
Peki Türkiye yüzde 4 oranındaki cari açık hedefine uyabilecek mi? Türkiye'nin cari açık hedefleri Orta Vadeli Program'da 2010 için yüzde 5.4, sonraki üç yıl için de yüzde 5'in üzerinde seyrediyor. Yüzde 4 oranıyla sınırlı bir cari açık hedefi, Türkiye'nin büyüme hızını düşürmesine neden olabilir.
İşte bu nedenle Türkiye iç tasarruflarını artırmak zorunda. Ama bunu mevcut kambiyo rejimiyle yapamaz. Çünkü Türkiye ekonomisinde yaratılan gelirden elde edilen tasarrufların önemli bir kısmı yurtdışında tutulduğu için, bizde "cari açık" yapay olarak yüksek görünüyor. Türkiye sermaye hareketlerini kısıtlayamayacağına göre, bu durumda cari açığını kapatabilmesi için yüksek oranlı devalüasyon yapmak zorunda bırakılacak.
Hafta sonu yayınlanan yeni G-20 tebliğiyle cari açığa böyle bir sınırlama istendiğine göre, Merkez Bankası'nın hemen tedbir alıp faiz indirimine giderek cari açığın yükselmesini önlemesi gerekiyor. Çünkü Türkiye'nin yüksek cari açığının "back to back" kredilerle finanse edildiğini, aslında yurtdışından gelen borcun kendi tasarruflarımız olduğunu, bu nedenle cari açığın kırılgan olmadığını kimseye anlatamayız.
Bizden hatırlatması... Cari açığını azaltması için ABD ve IMF baskısıyla Türkiye'ye hemen genel seçimler öncesinde yaptırılacak bir yüksek oranlı bir devalüasyon, geçici bir şok etkisi yaparak Hükümet'i zora sokabilir.
