Çöker mi çökmez mi diye tartışılan Avrupa para sistemine 16 ülke üye. Bu ülkelerden ikisi Yunanistan ve İrlanda. Bu iki ülke, devlet borçlarını ödeyemedikleri için krize girdiler. AB ve IMF'nin ortak destek çalışmasıyla Yunanistan 145 milyar dolar, İrlanda 136 milyar dolar destek alacak. Hemen belirtelim kamu borçları dışında İrlanda bankalarının da ekim sonu itibariyle tam 177 milyar dolar borcu var. Avrupa para sistemine üye olan ülkelerden Portekiz ve İspanya'nın da durumu iyi değil. Lizbon'un önümüzdeki bir yılda devlet borçlarını ödeyebilmesi için 27 milyar dolara ihtiyacı var. Bu ülkenin devlet borçlarının milli gelirine oranı yüzde 95'i buluyor.
Peki Yunanistan, İrlanda ve Portekiz'in mali krizi Avrupa Para Sistemi'ni çökertir mi?
Çökertmez, çünkü Avrupa Para Sistemi'ne üye ülkelerin toplam ekonomik büyüklüğü içinde Yunanistan yüzde 2.6, İrlanda yüzde 1.7, Portekiz yüzde 1.9 oranında paya sahip. Dolayısıyla bu üç ülke euro ekonomisini sarsacak bir büyüklüğe sahip değil. Ama İspanya'nın konumu öyle değil. İspanya krize girerse Avrupa Para Sistemi'ndeki sorun büyüyebilir. Çünkü İspanya'nın euro bölgesindeki payı yüzde 11.4 düzeyinde bulunuyor.
Gelelim euronun değerine... AB ekonomisi içinde nispeten daha küçük bir yere sahip olan Yunanistan, İrlanda ve Portekiz'de yaşanan krizler euro ekonomisini alt üst edecek güçte olmasa da, euronun değerini tabii ki etkiliyor. Mesela İrlanda'nın mali desteği kabul etmesinin ardından, koalisyon hükümetinde yer alan Yeşiller'in ocak ayında erken seçim yapılmasını istemesi, euroya değer kaybettirmeye devam ediyor. Euro/dolar paritesi geçen hafta 1.34'e kadar gerilemişti. Bu defa ilk aşamada 1.33'e ardından 1.31'e kadar gerileyebilir.
Peki euro bölgesindeki kriz Türkiye'yi nasıl etkiler? Kriz İspanya'yı kapsamına almazsa, Türkiye ekonomisine pek fazla olumsuzluk yansımaz. Eğer İspanya ekonomisi çökerse, bu defa Avrupa'dan gelecek olan dış şoklar sert olacağından Türkiye ekonomisinde yaratacağı sarsıntı biraz daha büyük olur. Ama bu ülkelere IMF'den gelecek mali yardım, sorunlu ekonomileri restore edeceğinden kısa bir süre sonra olumsuz etkiler ortadan kalkar. Çünkü IMF'nin elinde 1 trilyon dolar tutarında fon bulunuyor. Böylece euro ekonomisinde yaşanan krizlerin Türkiye ekonomisine negatif etkileri azalır.
Hatta Türkiye bundan kazançlı da çıkabilir. Türkiye'nin ekonomisi kamu maliyesi açısından tutarlı göstergelere sahip olduğu için, küresel sermaye, yatırım tercihini Türkiye lehine kullanacaktır. Anlayacağınız Avrupa'da iki motor ülke olan Almanya ve Fransa ekonomileri çökmediği takdirde, Türkiye Avrupa'dan gelen kriz dalgalarının altında kalmaz, yüzmeye devam eder.
Gelelim dün başlayan Kuzey Kore ve Güney Kore çatışmasına. İki ülkenin çatışması hemen mali piyasalara yansıdı. Döviz kurlarında ve menkul kıymet piyasalarında oynak bir süreç başladı. Çatışma uzun sürerse dünya mali piyasaları olumsuz etkilenir. Tabii bu savaşın Türkiye mali piyasalarına da etkisi olur. Amatör yatırımcıların dikkatli olmasında fayda var.
