Üç hafta önce yazdığım, "Yerli tur operatörleri ve otelciler" başlıklı yazım şöyle başlıyordu:
"Türkiye kökenli tur operatörlerinin yaşama şansı var mıydı?" Oyunun kurallarını piyasa belirler. Aktörler olarak siz, piyasayı yönetebiliyorsanız sorun olmaz, piyasa kurallarını belirleyen güçlerin içinde olabilmektir, ayakta kalabilmenin koşulu. Bu anlamda kartelleşen bir kapitalist düzende, sermaye yapısını tam oluşturamamış, piyasa koşullarında kendini disipline edememiş ama yatırım cesareti, dinamizmi çok yüksek olan Türkiye kökenli tur operatörleri, destinasyonundan manevi ve maddi güç aldığı oranda ayakta kalabileceklerini tahmin etmek zor olmamıştır.
Türk turizminin son 25 yılını özetlemeye çalıştığım o 3 yazıma gelen yorumları da ilerleyen satırlarda sizlerle paylaşacağım.
German Travel International (GTI) kuruluşunda Talha Görgülü'yü böyle bir isim bulmasından dolayı kutlamıştım. Kardeşleri ile bir aile şirketi ve bir turizm markası oluşturma noktasında gerçekten çok çalıştılar. Önceleri Kayıtur olarak acentecilik sonra tur operatörlüğünün yanında, otelcilik ve havacılık sektörlerine topyekün girmeleri kaybetmelerindeki nedenler midir?
Yoksa onlar da kaybolan diğer yerli tur operatörlerinin izinde giderek birçok ülkede ve Türkiye'nin dışında birçok destinasyonda operasyon yapmaları mıdır, kaybetme nedenleri? Kaybetme nedenleri arasında bunlar kuşkusuz olasılıklardır ama en iyi analizi kendileri yapacaklardır. Kayı Group olarak yapılan son açıklama "banka"ya indirgenmişti. Tıpkı Taksim Gezi Parkı protestoları için Başbakan'ın "Faiz Lobisi"ni göstermesi gibi.
GTI'nin operasyonlarını yüklenmek için dört koldan talipler çoğaldı. Malum yolcuların geri dönüş sigortasından paralar alınacak.
Başka bir boyutu da hazır satılmış paket turların yeni tur operatörü için potansiyel oluşturma şansı… Hollanda'da yıllardır tur operatörlüğü yapan ve fikirlerini turizm sektörüyle paylaşan Yavuz Ataç bakın bu olayı nasıl değerlendiriyor: "
Burada herkesin anlayacağı dilden konuşacağım. İşin özü 70 bin, bilmedin 100 bin GTI müşterisine 'beleşçe' sahip olabilme yarışı başlamıştır. Hatta ellerinden gelse beş kuruş vermeden Sky Havayolları'na konacaklar.
Ama evdeki hesabın çarşıya uymayacağı da kesindir. Çünkü yolcunun satın almış olduğu 'fiyat' ile bu işin olmayacağı, gün gibi açık ve ortada! Hatta bazı durumlarda belki de maliyeti bile kurtarmayacaktır. Yani yolcular aynı oteli veya aynı paketi, bir başka tur operatöründen almaya kalkar ise ciddi bir fiyat farkı ödemek zorunda bile kalabilir.
İzlediğim kadarıyla da bazı uyanık tur operatörleri, bu fiyat farkını bildikleri için, uçak risklerini de Türkiye'nin üstüne atarak. Bu işten nemalanmak istemektedir."
Şimdi gelelim okuyucu yorumlarından seçtiklerime "Fakat biz paraya alışkın değiliz. Rahatsız ediyor. Yazıldığı gibi emanet paraları emanet görmemek büyük hatadır. Parayı kazanmak başka bir şey, yönetmek başka bir şey. Bugün içinde ve hala sorun yaşadığımız ONE MAN SHOW ben bilirim süper hata" (A.B) "Ben uzun seneler Fransa'da Türk seyahat acentesinde çalıştım, şimdi çoktan emekliyim. 3 yıl Almanya'da da çalıştım.
Bizimkiler çabuk havalara girdiler. Vedat İrdelp fuarda bana birgün Maldiv adalarını satın aldım demişti, ardından 1 yıl sonra kayboldu. Delta ise Club Salima'lar yüzünden o dev Camel tours ile gitti. Öger ise kardeşlerin birbirlerinden habersiz girdikleri büyük emlak işleri bitirdi." (R.F) Son yorum benden;
Almanya'daki uluslararası sermaye ve tur operatörleri, son kalan Türk kökenli tur operatörlerinden olan, GTI'yi uğurlamaktan son derece mutlular (!). Türkiye pazarında artık söz onlarda. Krizli dönemlerin can simitleri, Türk kökenli tur operatörleri, yatırım cesareti ve dinamizmiyle, yeniden ortaya çıkar mı? Bilemem…
