Türkistan’ın Manevi Kalbi Yeniden Diriliyor

Türklerin manevi hayatına asırlarca hükmeden büyük mutasavvıf Hoca Ahmet Yesevi’nin (1093-1166) memleketi ve türbesinin bulunduğu Kazakistan’ın Türkistan şehri, geçmişte olduğu gibi bugün de bölgenin manevi merkezi olma özelliğini sürdürüyor.
Müslüman Türk dünyasının en büyük manevi şahsiyetlerinden biri olan Hoca Ahmet Yesevi Hazretleri’nin türbesi, yoğun ziyaretçi akınına uğruyor. Özellikle dini ve milli günlerde ziyaretçi yoğunluğunun yaşandığı türbeyi, yılda yaklaşık 1 milyon kişi ziyaret ediyor.
Kazakistan’ın güneyinde yer alan Türkistan şehri, yılların ihmal edilmişliğine karşın bölgedeki etkisini hala koruyor. Kazakistan’ın az gelişmiş bölgesi olan Türkistan şehri, özellikle son dönemde Türkiye ve Kazakistan’ın gösterdiği ilgiyle adeta yeniden diriliyor.
Kazakistan’ın bağımsızlığının hemen ardından Türkistan’da kurulan Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi şehrin havasını büyük oranda değiştirirken, Türkiye bütün kurumlarıyla kardeş Kazakistan halkına bugüne kadar verdiği desteğe yenilerini ekliyor.
Türkiye Diyanet Vakfı tarafından Türkistan şehrinde yaptırılan Hoca Ahmet Yesevi Cami ve Külliyesi, 17 Nisan Cuma günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev tarafından ibadete açılacak. Yine Türkistan şehrinde yer alan ve yaklaşık 14 bin öğrencinin eğitim gördüğü Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi yerleşkesi yanına TDV tarafından yaptırılacak caminin temeli de aynı gün atılacak.
YESEVİ SEVGİSİ GÖNÜLLERE KAZINMIŞ
Yaklaşık 150 bin nüfuslu Türkistan şehrinde genel olarak Kazaklar, Özbekler ve Ahıska Türkleri yaşıyor. Geri kalmışlık ve ihmal edilmişliğin ilk bakışta göze çarptığı şehrin en büyük gelir kaynağı tarım ve hayvancılık.
Geniş caddeleri, sakin ve dingin havasıyla insana huzur veren kentte, Sovyet mimarisinin şehircilik anlayışı hakim. Halkın gelir seviyesinin yüksek olmamasına rağmen şehrin sokaklarında gösterişleri lüks otomobilleri görmek mümkün.Genellikle tek katlı evlerin bulunduğu kente büyük farklılık katan şey ise Hoca Ahmet Yesevi’nin vefatından sonra 14. yüzyılda Timur tarafından yaptırılan türbe.
Türkistan şehrini büyüten ve bölge insanının gönlünde yer etmesini sağlayan şey şüphesiz Türklerin manevi öncülerinden Hoca Ahmet Yesevi’dir.
Hoca Ahmet Yesevi Türbesi, hafta sonları ile özellikle cuma, bayram günleri ve kandil geceleri gibi halkın kıymet verdiği zamanlarda yoğun ziyaretçi alıyor. Halk, her türlü sevincini, hüznünü bu mekâna taşıyor. Dua için, ziyaret için gelenlerle dolup taşan türbe, yeni evlenen çiftlerin de gelinlikleri ile ilk uğradıkları mekanlardan biridir.
HİKMETLERİ BUGÜN DE YOL GÖSTERİYOR
Anadolu topraklarında doğmasa da Osmanlı devleti üzerinde önemli etkileri olan Hoca Ahmet Yesevi, bölge insanının hayatına bugün de hikmetleri vasıtasıyla yön vermeye devam ediyor.
Hocaları Arslan Baba ve Yusuf Hemedani’den teslim aldığı emaneti, insanlara “hikmet”leri aracılığı ile damla damla özümseten, kutsal emaneti Horasan Erenleriyle dünyanın dört bucağına ulaştıran Hoca Ahmet Yesevi’nin memleketi Türkistan’da bulunan türbesi, yoğun ziyaretçi akınına uğruyor.
Müslüman Türk dünyasının en büyük manevi şahsiyetlerinden biri olan Hoca Ahmet Yesevi Hazretleri’nin türbesi hergün civardaki şehir ve ülkelerden binlerce ziyaretçiyi ağırlıyor.
Yesevi Türbesi, 7’den 70’e bölge halkının uğrak yerlerinden. Günün her saatinde türbedeki ziyaretçi yoğunluğu dikkati çekiyor. Yesevi Türbesinin ziyaretçileri sadece civar şehirler ve Kazakistan halkıyla sınırlı değil. Özbekistan ve Kırgızistan gibi diğer bölge ülkelerinden sırf ziyaret maksadıyla gelen Müslümanları görmek mümkün.
“TÜRKİYE’DEKİ KARDEŞLERİMİZİ BURAYA DAVET EDİYORUZ”
Hoca Ahmet Yesevi türbe ve külliyesi hakkında bilgi veren Hazreti Sultan Kültür, Tarih ve Medeniyet Müzesi Müdürü SadikbekMovlin, Hoca Ahmet Yesevi’nin bütün Türk milletine ait bir şahsiyet olduğunu belirtti.
Hoca Ahmet Yesevi’nin, İslam dininin Türk milletince kabul edilip yayılmasına büyük katkı sağladığını ifade eden Movlin, “Hoca Ahmet Yesevi, Divan-ı Hikmet, Fahrname gibi kitaplar yazmış ve o dönemde yetiştirdiği 99 bin müridiyle İslam dininin yayılmasına büyük katkı sağlamıştır” dedi.
Türbenin ziyaretçilerinin hiç eksilmediğini, Hoca Ahmet Yesevi’nin ziyaretçileri bugün de akın akın geldiğini ifade eden Movlin, yılda yaklaşık 1 milyon kişinin türbeyi ziyaret ettiğini söyledi.
Özellikle hafta sonu, milli ve dini günlerde ziyaretçi sayısının arttığını, Kazakistan ve diğer bölgelerden insanların geldiğini ifade eden Movlin, “Bu kadar farklı insanların burayı ziyaret etmesi, Hoca Ahmet Yesevi’ninhalklar arasındaki manevi etkisinin yüksek olduğunu ve bugün de hala devam ettiğini gösteriyor. Türbenin duvarlarında ayetler, hadisler yeralıyor. Türbedeki Toy Kazan’ın etrafında yazılan ayet ve hadisler, dini nasihatler var. Bunların hepsi, Yesevi’ninmaneviyatı, bizi bir araya getiriyor” diye konuştu.
Hoca Ahmet Yesevi Türbesi’nin, 2003 yılında UNESCO dünya kültür mirası listesine dahil edildiğine işaret eden Movlin, “Burası bütün dünyaya, insanlığa ait bir eserdir” ifadesini kullandı.
Anadoludaki Türklerin Orta Asya’dan gittiklerini ifade eden Movlin, “Burası atayurt. Ziyaret için atayurdun kapıları Anadolu’daki Türklere her zaman açıktır. Sadece kültür alanında değil, başka alanlarda da işbirliği yapıp Türkiye’deki kardeşlerimizin buraya gelmeleri için onları davet ediyorum” şeklinde konuştu.
TÜRKİSTAN MÜSLÜMANLARININ MERKEZİ
İnşa edildiği dönemin mimari şaheserlerinden olan türbe; mescid, dergah, mutfak ve diğer hizmet binalarıyla beraber büyük bir külliye halini almış. Bölge mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan türbe, hiç sütun kullanılmadan sadece kerpiçle yapılmasından dolayı da ender eserlerden biri. Türbenin dış duvarları ve kubbelerindeki renkli seramik ve sırlı boyalı yazılarda günümüze kadar orijinal haliyle kalmayı başarmış.
Hoca Ahmet Yesevi Külliyesinin, Türk dünyasının farklı yerlerinden gelen Müslümanlar nezdindeki itibarı, Sovyet yönetimi altındaki yıllarda bu uğurda çok gayret sarfedilmesine rağmen yok edilememiş.
Hoca Ahmet Yesevi’nin manevi otoritesini yıkamayan Rus yönetimi, türbenin bulunduğu külliyeyi müze haline getirip, dini maksatlı ziyareti ve ibadeti yasaklamasına rağmen, Türkistan Müslümanları külliyeyi aslına uygun olarak yaşatma azmini sürdürmüş.
Sovyetler döneminde, külliye içerisindeki birçok tarihi eşya başta Petersburg olmak üzere değişik Rus şehirlerindeki müzelere dağıtılmış.
Türbede sergilenen en önemli eserler, "Toy Kazan", savaşlara çıkarken kullanılan ve orijinal hali ile bugüne kadar ulaşan tarihi sancak ile el oyması kapılardır. Timur tarafından 14. Yüzyılda türbeye hediye olarak yaptırılan ve türbenin içerisinde sergilenen kazan, ziyaretçilerden büyük ilgi görüyor.Demir, kurşun, kırmızı bakır, tunç ve altın gibi madenlerin birleşiminden yapılan, yüksekliği 158 cm, genişliği 243 cm olan ve yaklaşık iki ton ağırlığındaki kazan, 3 ton su alabiliyor. Sovyetler döneminde 1936 yılında Rusya’nın Petersburg şehrine götürülen kazan, 1989 yılında iade edilmiş ve türbedeki yerini almış.
TÜRKİYE DİYANET VAKFINDAN TÜRKİSTAN’A 2 CAMİ
Son yıllarda Hoca Ahmed Yesevi Türbesi’nin asli maksadına uygun bir ziyaretmekanıolarak yeniden ihyası için önemli çalışmalar yapılırken, restorasyonu Türkiye tarafından yaptırılarak ziyarete açılmıştır. UNESCO tarafından 2003 yılında da dünya kültür mirası olarak kabul edilmiştir.
Kazakistan’ın bağımsızlığının hemen ardından Türkistan’da kurulan Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi de şehrin havasını büyük oranda değiştiren girişimlerden biri olmuş.
Kazakistan’a ve Hoca Ahmet Yesevi’nin yurduna yönelik çalışmalara büyük destek veren Türkiye, bugüne kadar kardeş Kazakistan halkına verdiği desteği yenileriyle sürdürüyor.
Türkiye Diyanet Vakfı tarafından Türkistan şehrinde yaptırılan Hoca Ahmet Yesevi Cami ve Külliyesi, 17 Nisan Cuma günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev tarafından ibadete açılacak.
Yine Türkistan şehrinde yer alan ve yaklaşık 14 bin öğrencinin eğitim gördüğü Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi yerleşkesi yanına TDV tarafından yaptırılacak caminin temeli de aynı gün atılacak.
Türklerin İslamiyet’i kitleler halinde kabul etmesinde büyük rolü olan Hoca Ahmet Yesevi’nin türbesinin bulunduğu alanın hemen yanına inşa edilen ve 10 milyon 461 bin dolara mal olan camide, aynı anda yaklaşık 3 bin kişi ibadet edebilecek. Hoca Ahmet Yesevi Cami ve Külliyesi’nin bütün finansmanı Türkiye Diyanet Vakfı tarafından karşılanırken, üniversiteye yapılacak caminin yapımını da TDV üstlendi.