Çocuğunuz gelişim döneminde sizi fiziksel ve psikolojik olarak yorabilir. Sabrınızı günden güne zorladığını düşündüğünüz ve kontrol altında tutamadığınız davranışları karşısında cezalandırma gibi bazı yöntemleri tercih edebilirsiniz. Bazen de çocuğunuza gösterdiğiniz sabrın, o anda işe yaramadığını düşünebilirsiniz, ama geniş bir zaman dilimi içerisinde çocukların kişiliğini olumlu yönde etkilediğini görürsünüz. Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz ve Psikolog Şebnem Turhan disiplinde altın kural olarak gösterilen "sabır" ile ilgili neler yapılabileceğini anlattılar ve anne babalara sabırlı olabilmeleri için önerilerde bulundular. Sabrın çocuğun kişilik gelişimini etkilediğini de vurgulayan uzmanlarımız, sabır yolunda dikkat etmeniz gereken önemli noktalara değindiler.

Sabır ne zaman başlar?

Anne babalar, çocuklarının yaramazlık olarak adlandırılan davranış ve tavırlarına karşı sabır göstererek, onların bu olumsuz davranışlarını sonlandırmalarını ümit ederler. Okul öncesi dönem ise, çocukların anne babayla daha fazla zaman geçirdiği ve kendilerini keşfetmeye çalıştığı bir zaman dilimi olarak karşımıza çıkar. Bu dönemde çocuklar kendilerini ailenin merkezi gibi görebilir, istedikleri yapılmadığında ise mutsuz hissedebilirler.

Bu tür davranışlar genellikle okula başlamayla, zihinsel motivasyon ve ilginin sosyal çevreye geçmesiyle etkisini azaltır. Anne babalar en sık çocuklarda inatçı davranış, ilgiyi kendine çekme eğilimi, yaramazlıkların sonlandırılmaması ve sürdürülmesi gibi nedenlerle zorluklar yaşarlar. Çocukların bu tür olumsuz davranışları karşısında sabır devreye girer.

Sabır mı? Ceza mı?

Anne babalar çocuklarından olumsuz ve istenmeyen davranışlar gördüklerinde mutlaka sabırlı olmaya çalışmalıdır. Çünkü sabır o anda işe yaramamış görünse dahi, geniş zaman diliminde çocuklar gösterilen bu sabır karşısında kendilerine değer verildiğini idrak edecekler ve yetişkin olduklarında da rol model aldıkları anne babaları gibi kendi çocuklarına ve çevrelerine de aynı davranışları sergileyeceklerdir.

Aileler öfkeli, ani çıkışlarda bulunmamalıdır. Bu durum, çocukların yanlış davranışlarını ısrarla sürdürmelerine, anne babalarıyla iletişimi azaltmalarına neden olabilirler. Bunun sonucunda da çocuklar ilerleyen süreçte, içlerine kapanabilirler, öz güven eksikliği gibi psikolojik zorluklar yaşayabilirler. Anne babalar çocuklarını odaya kapama, televizyonu yasaklama, etkinlikleri engelleme gibi cezalar vermemelidirler.

Bu cezalar yerine çocukla doğrudan, sözel iletişim kurmaya çalışılmalıdırlar. Kendileriyle sorunlar hakkında konuşulduğunda, olumlu bir tavır içine girildiğinde çocuklar da benzer şekilde, olumlu tavır sergileyecek ve sevildiklerini hissedeceklerdir.

Pes etmeyin!

Çocukların ölçüsüzce her isteğini yerine getirmek, onların olumsuz davranışlarını devam ettirmelerine neden olabilir. Çocuklar doyumsuzluk örnekleri gösterebilirler. Bu nedenle her istekleri yapılmamalı; onları mutlu etmek, olumsuz davranışlarını sonlandırmak amacıyla yapılacaklar ölçülü olmalıdır. Her isteği yerine getirilen çocuklar, her ne tavır sergilerse sergilesinler ailelerinin onaylayacağı düşüncesine sahip olarak, şımarıklık eğilimi gösterebilirler. Bununla beraber aileler hiçbir zaman pes etmemelidir. Çünkü pes etmek, çocukların karakterine olumsuz olarak yansır; mücadeleci ruhlarınana ve zorluklar karşısındaki tavırlarına karşı olumsuz bir etki yaratır. Anne babaları rol model alan çocuklar, ailelerinin pes ettiklerini görünce kendileri de hayattaki zorluklar karşısında kolay pes eden bir yapıda olurlar.

Çocuğunuzu anlayın, sorunları birlikte çözün

Çocuklar yaramazlıklarını sürdürdüklerinde ve onaylanmayan hareketler yaptıklarında anne-babalar sabır göstermelidir. Çocuğun bu davranışların temelinde ilgiye ihtiyaç duyma, dikkat çekmeye çalışma, kendini güçlü gösterme isteği gibi duygusal nedenler olacağı dikkate alınmalıdır. Bu nedenle anne babalar; çocuklar kendilerine kırıcı dahi davransa öncelikle bunun nedenlerini anlamalı, onlarla mutlaka konuşmayı denemelidirler. Nedenlerin anlaşılması, sorunların çözülmesi için çok önemlidir.

"Sabır" neden önemli?

Doğru disiplin uygulayabilmenin; öncelikli olarak koşulsuz kabul, sevgi ve anlayıştan geçtiğini belirten Psikolog Şebnem Turhan, disiplinde sabırlı olmanın çok önemli olduğunu söylüyor: "Disiplin, yaptırımlar sistemi değildir. Ailedeki tüm bireylerin istek ve ihtiyaçlarının göz önünde bulundurularak belirlenmesi gereken kuralların toplamıdır. Disiplinde kuralların yerleşmesi ve benimsenmesinde en önemli nokta sabırdır. Hem sabırlarını arttırmak hem de uygulayacakları disiplinde başarılı olabilmek için anne babalar şu noktaları göz ardı etmemelidirler:

1. Disiplinin yalnız çocuklar için değil, yetişkinler için de geçerli olduğunu unutmayın.

2. Yasaklar koymak ve öğüt vermek yerine kendiniz çocuğunuza örnek olun.

3. Disiplini uygulamak yerine öğretin, çocuğunuza mantığını anlatın.

4. Çocuğunuza önce "Hayır" dediğiniz bir konuya sonra "Evet" demeyin, tutarlı olun.

5. Kuralları çocuğun yaşına, kişilik yapısına ve özel durumlara göre düşünerek uygulayın.

6. Çocuğu tehdit etmeyin, aşağılamayın, onlara bağırmayın, küsmeyin (sevgiden yoksun bırakmamak) ve fiziksel ceza vermeyin.

7. Çocuğunuzu kendisinden beklendiği gibi davrandığında ve çabaladığında takdir edin.

8. Değişim ve gelişimin yavaş adımlarla olduğunu kabul edin ve sabırsızlanmayın.

9. Çocuğun karşısında değil, yanında yer almak ve onu desteklemek konularında dikkatli olun."