Egeli Sabah'ın Sabah Kahvesi'nin bu haftaki konuğu Ege İhracatçılar Birliği Koordinatör Başkanı Mustafa Türkmenoğlu oldu. Ekonomi Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin (TİM) "2023 yılında 500 milyar dolar ihracat" hedefini anlatan Türkmenoğlu, Ege Bölgesi'nin Cumhuriyetin 100. Yılında 100 milyar dolar ihracat yapmasını hedeflediklerini ve bunun koşullarını anlattı.
İhracatçı kimdir, kime ihracatçı denir?
- Eskilerin deyişiyle, üreticiliği, yaratıcılığı, buluşu, farklılığı hepsini almış ve aşmış; ayrıca, bunu dış pazarda uygulamasını yapan, ürettiğini veya ortaya çıkardığı hizmeti pazarlayanlara ihracatçı diyoruz. Dış pazarlardaki her türlü döviz kazandırıcı faaliyetlerde bulunup, buna gönül vermiş insanlara tüzel kişilik olsun, şahıs olsun ihracatçı demek zorundayız. Bu özveri istiyor. Değişen dünya şartlarına ayak uydurmak gerekiyor. Pazarda kalıcı olmak, yeni pazarlara girmek gibi sürekli dinamiklilik istiyor. İç piyasada üretimde, sanayide de böyle ama bunların en son noktasında ihracat oluyor. Bunların hepsini yapacaksınız, sonra dışarıya satacaksınız. 1960'lı yıllarda ürettiğinizi satıyormuşsunuz. Şimdi ise 2020, 2023, 2071 gibi hedefler var.
TÜRKİYE'DE BİR İLK
EİB ne zaman kuruldu? Yapısını anlatır mısınız?
- 1939'da kuruldu. Şu anda bünyesinde 12 ihracatçı birliği var. İzmir'de 3-5 tane birlik olunca, koordinasyonu sağlamak için bir üst kuruluş olarak kurulmuş. Tek seslilik sağlansın istenmiş ve Türkiye'ye örnek olmuş. Çünkü Cumhuriyet'in ilk yıllarında ihracatımızın yüzde yaklaşık 80'i İzmir'den yapılıyordu. Tarım ağırlıklı bir ihracat vardı. Sanayi gelişince, tarımsal sanayiye pek önem vermeden, normal sanayi kuruluşlarına yönelmişiz. Başlangıçta İzmir Limanı'ndan yüzde 80'lerde olan ihracatımız, günümüzde yüzde 12-16'lara düştü. Tabii bu oranlar bize kayıtlı olanlara göre. Çünkü EİB'de ülkedeki 26 farklı sektörün hepsi temsil edilmiyor. Mesela otomotiv ihracatçıları, kimya, silah sanayisi var. Bunlar EİB içinde görünmüyor. Ancak biz bize kayıtlı olmayanların ihracat rakamlarını biliyoruz, ama konuşurken net bir şey söylemek mümkün olmuyor.
TİM YASASI
TİM Yasası'nın çıkmasının ne gibi etkileri oldu?
- Hem olumlu hem olumsuz etkileri oldu. 5910 sayılı TİM ve İhracatçılar Birlikleri Kanunu, ihracatçı birliklerinin daha özerk bir konuma gelmesini sağladı. Bu birliklerin daha özgür, inovatif çalışmalar yürütmesine zemin hazırladı. Daha önceki yıllarda Ankara'nın daha etkin olduğu dış ticaret politikasının belirlenmesinde, TİM ve ihracatçı birlikleri söz sahibi oldu. Bizim hoşumuza giden tarafı ar-ge ve inovasyona olan katkısı oldu. Dünya Bankası olsun, daha başka fonlar olsun bu tür çalışmalara daha çok destek vermeye başladı. Biz de bu çalışmalara daha çok zaman ayırabilir ve onlarla ilgili fonları kullanabilir hale geldik. EİB bu konuda Türkiye'ye yön gösterir, eğitim verir bir birlik haline geldi. Öncü olduk.
DIŞ SATIMIN DAĞILIMI
l
Ege ve İzmir olarak ihracattaki konumumuz nedir?
- Çok fazla iç açıcı değil. 2012 yılı kayıtlı ihracatımız 11 milyar 429 milyon dolar. Hedef 12.5 milyardı. Bizim bünyemizde olmayan sektör birlikleri kayıtları da dikkate alındığında 17.6 milyar dolar civarında. Bunun 6 milyar 751 milyon doları sanayi, 3 milyar 735 milyon doları tarım, 942 milyonu da madencilik ürünlerinden geldi. Bölgemizde ilk üç sektör ise şöyle: Demir çelik 1 milyar 733 milyon, kimya 1 milyar 521 milyon, 1 milyar 164 milyon dolarla konfeksiyon.
2023 HEDEFLERİNE ULAŞMAK
Türkiye'nin 2023'te 500 milyar dolarlık ihracat hedefi var. Ege Bölgesi'nin hedefi?
- Ege için 100 milyar dolar hedef koymuştuk. Ancak bunun alt kırılımları, koşulları var. Dünya konjektörü, bizim yapmamız gerekenler, bakanlıkların yapması gerekenler... Böyle bir sürü alt kırılım var. Türkiye 2012'de yüzde 12'lik artışla 151.9 milyar dolarlık ihracat yaptı. Bu oran devam ederse 2023'te 500 milyar dolara ulaşabileceğimiz anlaşılıyor. Ege Bölgesi için 100 milyar dolarlık hedef var. Ve Ege, mevcut ihracatını inovasyona, ar-geye ve tasarıma ağırlık vererek, ileri teknolojiyi yaratarak daha yüksek katma değerli ürün ihracatını başardığı takdirde 100 milyar dolara ulaşabilir. Aksi takdirde olmaz. Bunun için teknokentlerin devreye girmesi gerekiyor. Ekonomi Bakanlığı'nın ve bizlerin yaptığı çalışmalarda biz şunu hedefledik: Artık katma değeri yüksek ihracata geçmemiz lazım. Şu anki ihracatımızın pazar çeşitlemesini yapıp, onu arttırıp, katma değeri yüksek ürünlere geçmemiz lazım. Başka türlü 500 milyar doları yakalamak öyle pek de mümkün değil. Bu hedefe ulaşırken bazı şeyler değişecek. Ama belli konularda öne çıkacağız. EİB olarak bu konuda ciddi çalışmalar yürütüyoruz.
İzmir olarak nelerde öne çıkabiliriz?
- Savunma sanayisi, hizmet gruplarında öne çıkmamız lazım. Hizmet gruplarını çalıştırmazsanız mal grubunu da çalıştıramazsınız çünkü. Biz çok geç kalmışız. Rahmetli Özal sanayi mi tarım mı derken sanayiye ağırlık verdi. Doğru da yaptı. Ama tarımsal sanayiyi unuttuk. Ege Bölgesi, tarımsal sanayi ile ayağa kalkardı. Eğer 1980'li yıllara tarımsal sanayiyi Ege'de ayağa kaldırsaydık, şimdi çok farklı yerlerde olurduk. İzmir'in, Ege için "içine kapanık, gelişmiyor" tartışmalarının, kentsel dönüşümünün sağlanamamasının nedenlerinden biridir bu. Her yer bir şey bulmuş. Gebze, İstanbul, Tekirdağ bölgesinde bir taraf tekstil, bir tarafı otomotiv üzerine yoğunlaşmış. Bu olunca, ana sanayicilerin geldiği yerlerde yan sanayiciler de büyümüş. Orada konut olmuş, yol olmuş, hizmet gitmiş, para sirkülasyonu hızlanmış... Günümüzde yavaş yavaş tarımsal sanayiye yönelik adımlar, çok büyük olmasa da, atılıyor. Bugün Hindistan yazılım alanında ilerliyor. Biz farklı bir şeyi buralarda yapabiliriz. Topyekun dönüşüm lazım. İzmir'de bakıyorsunuz bir sürü organize sanayi bölgemiz var. Biz bunları artırabildik mi, artıramadık. Çünkü dolduramadık? Nedenlerine gelmemiz lazım. Kapasite kullanımına bakıyorsunuz o aynı... Savunma sanayinde çok büyük adım atabiliriz. Yaklaşık 230 milyon dolar olan ihracat, 1.2 milyar dolara çıktı. 2013-2014 hedefi 10 milyar dolar. Büyük sanayi geldiği zaman yan sanayi de çok gelişiyor. Örneği Marmara bölgesidir.
