Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın "Otoyol-köprü meselesini tekrar masaya yatıracağız. Daha yüksek beklentimiz var" sözleri üzerine gözler dünyadaki özelleştirme yöntemlerine çevrildi. Çünkü birçok ülke otoyol özelleştirmelerinde Türkiye'den ayrışıyor. Bu tür özelleştirmelerde ağırlıklı olarak doğrudan işletme hakkı devri yerine önce bir şirket kurularak halka açılma tercih ediliyor. Ardından oluşan fiyata paralel olarak yatırımcılara blok satış yapılıyor. Fransa, İtalya, Portekiz ve İspanya'da yolların dörtte üçü özel sektörün elinde. Bu ülkelerde belli oranda halka açık olan şirketler özelleştirildi. İtalya'da 1999'da yapılan özelleştirmeyle Autostrade otoyol şirketinin yüzde 30'unu Benetton ailesi satın alırken geri kalan kısmı halka arz edildi. Fransa'da ise 2005'te yapılan özelleştirmeyle üç şirket otoyolların yüzde 80'ini elinde bulunduruyor. İspanya ve Portekiz'de de otoyolların yüzde 90'ını özel şirketler kontrol ediyor. Otoyollar doğal tekel konumunda olduğu için dünyada yapılan tüm özelleştirmelerde devlet, ya doğrudan ya da bağımsız bir denetleyici kurul aracılığıyla şirketleri denetliyor.
JAPONYA ALTI ŞİRKET KURDU
Japonya'da ise 2001'de dönemin Başbakanı Koizumi tarafından başlatılan özelleştirme sürecinde 6 şirket kuruldu. 2005'te yapılan işlemlerde gelirlere göre farklı şirketler oluşturularak özelleştirme süreci başlatıldı. Ülkede özelleştirmeler Central NEXCO, West NEXCO, East NEXCO, Honshu-Shikoku Bridge Expressway Company Ltd., Metropolitan Expressway Company Ltd. ve Hanshin Expressway Company üzerinden yapıldı.
KOÇ VE GÖZDE HİSSELERİ DÜŞTÜ
Köprü ve otoyol özelleştirme ihalelerinin iptal edilebileceği sinyalinin ardından dün en iyi teklifi veren ortak girişim grubundaki şirketlerin hisselerinde düşüş yaşandı. Gün içinde Koç Holding hisseleri yüzde 3.6 kayıpla 9.12 liraya kadar geriledi. Kayıplarının bir kısmını geri alan hisseler ilk seansı yüzde 1.06 düşüşle 9.36 liradan tamamladı. Gözde Girişim hisseleri ise 3.82 liraya kadar geriledikten sonra ilk seansta yüzde 6.6 kayıpla 3.96 liradan işlem gördü. Koç Holding hisseleri yüzde 0.21, Gözde Girişim hisseleri ise yüzde 7.31 kayıpla günü kapattı.
UZMANLAR DA 'YÖNTEM DEĞİŞMELİ' DİYOR
İhale konusunda uzmanlar da 'yönteme' vurgu yapıyor. İhalenin aynı yöntemlerle yenilenmesi durumunda daha yüksek gelir elde edilemeyeceğini söyleyen uzmanlar, "Eğer ihaleleri iptal eder, sonra aynı yöntemle tekrar ederseniz, bu yatırımcıyı olumsuz etkiler. Tavır ancak yöntemi değiştirirseniz farklı olabilir. Belki köprü ve otoyollar için bir şirket kurulur, İMKB'ye kote olur, Halkbank gibi halka arz olur" diyor.