Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başbakanı Neçirvan Barzani'nin Türkiye ziyaretine ilişkin, "Sözleşmeler imzalanabilir. Yapılacak sözleşmelerin ana amacı hem Merkezi Irak Hükümeti'nin hem de Kuzey Irak'taki bölgesel yönetimin ihtiyaçlarını karşılayabilecek tarzda olacaktır" dedi.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başbakanı Neçirvan Barzani'nin Türkiye ziyaretine yönelik sorular üzerine Yıldız, Irak'ın gelirlerini artırmak için birçok ihale yaptığını ve batılı şirketlerle anlaşmalara gittiğini söyledi.
Bunların arasında Türkiye'nin de konsorsiyum üyesi olarak yaklaşık 25 milyar dolarlık 4 ayrı işte hissesi olduğunu dile getiren Yıldız, Merkezi Irak Hükümeti ile TPAO'nun yaptığı servis anlaşmalarıyla bunların devam ettiğini belirtti.
Daha fazla petrol ve doğal gaz çıkarılmasının ve Irak'taki gelirlerin artırılmasının hedeflendiğini ifade eden Yıldız, bu çerçevede Kuzey Irak'ta 19 ülkenin 39 şirketiyle yaptığı sözleşmeler olduğuna işaret etti.
Barzani'nin bahsettiğinin bu tür sözleşmeler olduğunu ifade eden Yıldız, şunları kaydetti:
"Türkiye de bunun istisnası değildir. Türkiye'nin hemen yanı başındaki kaynaklara kayıtsız kalması tabi ki düşünülemez. Böyle bir şeyin Türkiye'nin enerji politikaları, enerji gereksinimi ve stratejileri çerçevesinde değerlendirilmesi lazım.
Kuzey Irak'taki doğal gaz ve petrol arttıkça mevcut sözleşmelerle bunların üretimi, iletimi ve dağıtımı söz konusu olacak. Bu manada siyasi istikrarını sürdürülebilir hale getirmiş olan Türkiye'nin dünya piyasalarına açılan en güvenilir kapı olduğunu tüm dünya biliyor. Iraklı kardeşlerimiz de bunu yakından biliyor ve takdir ediyorlar. Bu yüzden mevcut boru hatlarıyla, Kerkük Yumurtalık Boru Hattı'dır konu edilen. Oradaki atıl kapasitenin kullanılması söz konusudur. Orası günlük 1,5 milyon varillik kapasiteye sahiptir ve şu anda ortalama günlük 400 bin varille çalışıyor. Buradan ne kadar fazla petrol geçerse Irak o kadar fazla normalleşiyor, o kadar fazla geliri oluyor demektir. İster kuzeyinden, ister güneyinden fark etmez. O yüzden Türkiye, Irak'ın normalleşmesi adına, kendi tedarikleri adına bunları artırmayı hedeflemektedir. Kuzey Irak'la yapılacak, ister kamu, ister özel sektör özel hukuk hükümlerine tabi olmak kaydıyla yapılacak sözleşmelerin ana hedefi bu olacaktır."
"Barzani'nin ziyaretinde bir sözleşme imzalanacak mı?" sorusu üzerine Yıldız, "Sözleşmeler imzalanabilir. Çünkü özel hukuk hükümlerine tabi olan kamu şirketleri de dahil şirketler bu tür müzakerelerini sürdürürler ve yapılacak sözleşmelerin ana amacı hem Merkezi Irak Hükümeti'nin hem de Kuzey Irak'taki bölgesel yönetimin ihtiyaçlarını karşılayabilecek tarzda olacaktır" dedi.
"ÜÇLÜ MEKANİZMA DOĞRU ŞEKİLDE ÇALIŞTIRILMALI"
Merkezi Irak Hükümeti'yle Bağdat ya da Basra'da bir buluşma olabileceğini, IKBY Başbakanı Neçirvan Barzani'nin de sırf bu konuyu görüşmek için Bağdat'a gideceğini açıkladığını anımsatan Yıldız, bu üçlü mekanizmanın doğru bir şekilde çalıştırılması gerektiğini söyledi.
Merkezi Irak Hükümeti'nin kaygılarının özellikle geçecek ham petrol miktarı ve bunun fiyatlandırılmasıyla ilgili hususlara dayandığını dile getiren Yıldız, Türkiye'nin bu iki hassasiyeti dikkate alacağını vurguladı.
Yıldız, "Sözleşmelerin Genel Enerji'yle mi imzalanmasını beklemeliyiz" sorusu üzerine, "Bahsettiğiniz şirket, saydığım 39 şirketten bir tanesidir ve Kuzey Irak'la bu tür sözleşmeler imzalamışlardır. Türkiye'nin Genel Enerji'yle muhatap olduğu herhangi bir oluşum söz konusu değildir, ondan direkt alıp vereceği herhangi bir şey söz konusu değildir. Onun muhatabı Kuzey Irak'taki yerel yönetimdir. Türkiye, doğal gaz ve petrolde öncelikle kendi ihtiyaçlarının karşılanması, ülke çeşitliliğinin artması, güzergah çeşitliliğinin artması ve arz güvenliğinin daha fazla kaynaktan sağlanmasıyla alakalı işlemlerini sürdürmektedir. Irak da bunlardan bir tanesidir" diye konuştu.
Kısa sürede Irak'la yeni bir boru hattının devreye girip girmeyeceğine ve buna ilişkin bir tarih olup olmadığına yönelik soruya karşılık Yıldız, şunları kaydetti:
"Bu tarihi belirleyecek olan Irak'taki üretim faaliyetlerinin artmasıdır. Ne yazık ki Merkezi Irak Hükümeti 4 yıl önce yaptığı ihalelerde istediği hızı tam yakalayabilmiş değil. Bizim temennimiz çok daha seri bir şekilde bu hıza ulaşsınlar ve Irak gelirlerini daha fazla artırsın. Şu anda 2,7 milyon variller civarındaki günlük üretiminin 6-7 milyon varillere çıkartılması planlanıyor. Bizim amacımız da buna biran önce ulaşılmasıdır.
Kerkük Yumurtalık Ham Petrol Boru Hattı'nın tamamıyla kullanılması halinde Irak'ın da talebi daha fazla borularla, daha fazla malı sevk etmektir. Basra Körfezi'nin sınırlı oluşu aynı zamanda Basra petrolleri ve güney petrollerinin yine Türkiye üzerinden dünya piyasalarına aktarılmasını sağlayacak yeni bir boru hattı planlanmaktadır. Türkiye bu boru hattının planlamasının da inşasının da içinde olmayı düşünmektedir. Biz böyle bir projede varız ve Türkiye'nin coğrafyasından kaynaklanan avantajları komşu ülkeleriyle paylaşması hem kendi hem de bölgenin kazancınadır."
Bütün bu işlerin Irak'taki üretimle alakalı olduğuna işaret eden Yıldız, "Irak ürettiği kadar Türkiye bunları iletmeye hazırdır" dedi.
İRAN'LA VARILAN NÜKLEER ANLAŞMA
Taner Yıldız, İran'ın Cenevre Anlaşması'nda olumlu bir noktaya geliyor olmasının tüketiciyi yansımasının nasıl olacağının sorulması üzerine de bu konuda kısa vadeli bir etki beklenmemesi gerektiğini söyledi.
Bu olayların ardından hemen petrol fiyatlarından bir düşüş beklemenin doğru olmadığını vurgulayan Yıldız, "Ham petrolün varili önceki gün 112 dolarlara kadar çıkmıştı ve 2,5 dolarlık bir gevşeme oldu. Ama bu zaten petrolün salındığı bir banttır. Önemli olan 95-105 dolarlar bandının yakalıyor olmasıdır. Bir tüketici olarak Türkiye'ye asıl yarayacak olan budur. Kısa vadede çok büyük beklentilere girilmesinin doğru olmadığı kanaatindeyim" değerlendirmesinde bulundu.
Yıldız, yaptırımların tedricen azaltılacak olmasının bir plana tabi olduğunu da hatırlatarak, bu planı hem kendi bağlantıları hem de bölgede İran'a sınır komşusu ülke olma açısından dikkatle izlediklerini dile getirdi.
Plan çerçevesinde gıda, ilaç vb. sektörlerin genişletilmesinin söylendiğini belirten Yıldız, bu konuda daha ihtiyatlı olunması gerektiğini vurguladı. Yıldız, Türkiye'nin bu konudan en avantajlı çıkacak ülkelerden birisi olduğuna dikkati çekerek, "Türkiye, bu konuda başından beri müzakere ve diplomasi yolunu izledi. Dışişleri Bakanlığımızın izlemiş olduğu politikanın ne denli doğru olduğu bir kez daha ortaya koyulmuş oldu" ifadelerini kullandı.
"DÜNYA BUGÜN ENERJİNİN REFAHINI YAŞIYOR"
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Türkiye'de yakın zamanda elektrik fiyatlarında artma riski görmediklerini bildirdi.
Yıldız, 5. Yenilenebilir Enerji Kongresi ve Sergisi'nin açılışında yaptığı konuşmada, dünyada petrol, doğal gaz ve kömürün enerji tedarikinin yüzde 80'nin oluşturduğunu ve bunun aşağıya çekilmesine çalışıldığını ancak bu oranın yüzde 70-75'lere çekilebileceğinin tahmin edildiğini söyledi.
ABD'de yenilebilir enerji kaynaklarıyla ilgili bir seferberlik olmasına karşın hala tedarikinin yüzde 46'sını kömürle sağladığını, Çin'in rüzgardaki atılımına rağmen dünyanın yıllık 7 milyar tonluk kömür tüketiminin yarısını tükettiğine ve her hafta sonu bir kömür santralini devreye aldığına dikkati çeken Yıldız, dünyanın temenni ettikleriyle dünyanın gerçeklerinin aynı olmadığını ifade etti.
Geleceğe çevrenin enerjiden daha fazla alacaklı olduğu bir dünya bırakıldığını vurgulayan Yıldız, "Dünya bugün enerjinin refahını yaşıyor, gelecek kuşaklar ise çevrenin dezavantajlarını yaşayacaklar. Buna mani olmak lazım. Kendimizden çok sevdiğimizi söylediğimiz çocuklarımıza, geleceğimize daha olumsuz bir yapı bırakmak bir paradokstur. O yüzden Türkiye'deki enerji politikalarının çevreye rağmen değil, çevreyle birlikte olması gerektiğine inanıyoruz" diye konuştu.
ABD'de kaya gazı bulunmasının fiyatlara etkisine değinen Yıldız, "Hayır şu anda bunun fiyatlara etkisi olmadı. Uluslararası piyasaya arz edilmediği ve dünya ticaretine sunulmadığı için bugün Amerika'da sanayicinin kullandığı doğal gaz fiyatının AB üyesi ülkelerin 3'te 1'i, Japonya'daki bir sanayicinin de 6'da 1'ine denk geliyor. Bu, rekabetin daha da artacağı, hızlanacağı anlamına geliyor" dedi.
Avrupa'da enerjide yaşanan gelişmelerin elektrik fiyatlarının artacağı anlamına geldiğini ifade eden Yıldız, "Türkiye'de nasıl? Türkiye'de böyle bir riski yakın zamanda görmüyoruz. Türkiye'nin en büyük riski döviz fiyatlarıyla aldığı ithal kalemleri lira ile satıyor olması, bankacılık tabiriyle açık pozisyonda olması. Avrupa'da böyle bir şey söz konusu değil, dövizle alıp dövizle satıyorlar. Türkiye buna rağmen özellikle son 10 yıl içerisinde doğal gazı en ucuz alan ülke olmadığı halde en ucuz satan ülkedir. Bu yenilebilir enerjide yapılan yatırımların sonucudur" diye konuştu.
Bakan Yıldız, elektrik fiyatlarının AB üyesi 28 ülkenin en ucuz 3 ülkesi arasında olduğunu, fiyatların dünyadaki olumsuzluklardan olabildiğince az etkilendiğini belirtti.
Türkiye'de geçen yenilenebilir enerjinin kullanım oranının yüzde 26 olduğuna işaret eden Yıldız, bunu 2023'te en az yüzde 30'a çıkarmayı hedeflediklerini ifade etti.
Bazı HES uygulamalarını eleştiren Yıldız, "Bir kısım hoyratça iş yapan müteahhitlerimizin HES'lerle alakalı politikalarımızı olumsuz etkilediğini söylememiz lazım. Bunlara müsaade etmeyeceğiz. Çevreye, oranın dokusuna uygun bir şekilde tarafımızdan takip edilecekler" diye konuştu.
Doğal gaz ithalatını her geçen yıl daha da azaltmayı hedeflediklerini dile getiren Yıldız, bu yıl devreye alınan 5 bin megavatın üzerindeki kurulu gücün yarıdan fazlasının yenilebilir olmasını önemli buldukları söyledi.
Türkiye'nin enerjideki politika ve stratejilerini ülke gerçeğine uygun olarak sürdürmek istediklerine işaret eden Yıldız, "Hiçbir zaman için ne vatandaşımızın ne de sanayicimizin ümitleriyle oynamadan gerçeği olduğu gibi aktarmaya ve yönetmeye çalışıyoruz" dedi.
ENERJİDE YÜZDE 25'E KADAR TASARRUF SAĞLANABİLİR
TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı Nihat Zeybekçi de yenilenebilir enerji konusundaki rakamların insanları heyecanlandıran rakamlar olduğunu belirtti.
Türkiye'nin yenilenebilir enerji konusunda önemli kaynaklara sahip olduğunu kaydeden Zeybekçi, "Ben 2000 yılı ve sonrasını buharın keşfedildiği dönemlerle bir görüyorum. Buharın keşfi ile nasıl ki insanlık tarihi değişmiş, alışkanlıklar yenilenmişse, bugün de dünyadaki bütün sanayi, teknoloji, bilim yenilenebilir enerji kaynaklarının gelişimine göre kendini yeniden yapılandıracaktır" ifadelerini kullandı.
Zeybekçi, Türkiye'nin bu değişim trendini kaçırmaması gerektiğini vurgulayarak, ülkenin önümüzdeki dönemde yenilenebilir enerji kaynakları alanında kendi teknolojisi ve bilimini üretilebilir hale gelmesinin önemine dikkat çekti.
Türkiye'nin enerjideki dışa bağımlılığının bağımsızlığını gölgelediğini belirten Zeybekçi, "Türkiye bu alanda teknolojiler üreterek, yenilenebilir enerji kaynaklarının oranını artırarak sanayi ve teknolojideki bağımsızlığını zedeleyen bu gölgeyi kaldıracak bir döneme giriyoruz" dedi.
Zeybekçi, yenilenebilir enerji alanında bazı yanlışlıklar yaşandığına işaret ederek, "Bugün yenilenebilir enerji alanında yatırım yapmak isteyen yatırımcımız, belirli zorluklarla karşılaşmaktadır. Bir yatırımcı bugün Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına başvurarak rüzgar enerjisi türbinleri kurmak istediğini söylüyor. Bakanlık da ona bir alan gösteriyor. Yatırımcı bu lisansı aldıktan sonra süreç başlıyor. Birçok bakanlığa izin almak üzere bir prosedür başlıyor. Bu devletin kendi içinde halletmesi gereken bir konu. Yatırımcıya bütün izinlerin alınmış hale getirilerek yatırımcıya sunulması gerekiyor" diye konuştu.
Zeybekçi, Türkiye'nin enerji tüketimi konusunda da bilinçlenmesi gerektiğine vurgu yaparak, bu sayede yüzde 10-25 arasında bir tasarruf yapılabileceğini söyledi.
