Savunma Sanayi Müsteşarlığı (SSM) şu anda kaç proje yürütüyor?
Kabaca elimizde 300'den fazla proje var. Bunlara Ar-Ge'yi de dahil edersek 400'ün üzerine çıkar. Bu projelerin toplam değeri 27 milyar dolar.
Uzun menzilli hava savunma füze sistem ihalesinde son durum nedir? Çinliler ile anlaşma yapılacak mi?
Bir ihaleyi yaparsınız. Fiyat gibi unsurları sıralarsınız. Sonra birinci olanla sözleşme görüşmelerine başlarsınız. Masaya oturduğunuzda yerli katkı oranından, teknoloji transferine kadar birçok şeyi açıkça konuşmanız gerekir. Bu tarz işlerde, gri alanlar ilerde anlaşmazlık doğurur. Şu anda görüşmeler bizim istediğimiz ya da iki tarafın da "evet mutabıkız" diyeceği seviyeye gelmedi.
TEPKİLERİ BİLİYORDUK
Ne zaman sonuçlanır?
2 ay daha uzattık. Ancak böyle devam edemez. Birçok yerde uzlaştık. Taraflar için kritik olan konular var, onları görüşüyoruz.
Nedir bunlar? 'Know how' mı?
Kimse durduk yere teknolojisini vermez. Bütün ülkeler için teknoloji transferi kritik bir konudur. Tüm detaylara ayrıntılarıyla sahip olmanız gerekiyor, ne istediğinizi bilmeniz gerekiyor. Karşı tarafın neleri verip neleri vermeyeceğini de... O kadar çok kalem var ki teknoloji unsuru içeren... Teknoloji transferi kalemi gelince orada biraz tartışma çıkar.
ABD ve NATO yüzünden mi anlaşma yapılmıyor?
NATO sistemine entegrasyon problemi ve şirketin ABD'nin boykot listesinde olduğu bilinen şeylerdi. Masada bilinen unsurlardı. Bu unsurlar değişmedi.
İhalelerde yerlilik oranı nedir?
Her proje ve ihalede yerli sanayi katkı oranına mutlaka bakıyoruz. Bunlar politikalarımızın başında geliyor. Sanayi ve etkinlik envanteri çıkarıp, ona göre iş dağıtmak, yerli şirketleri dünyadaki muadilleriyle buluşturmak da şart.
Yüksek teknolojiyi üretecek seviyeye geldiğimiz söyleniyor. Mesela İHA ve ANKA'da yerlilik oranı nedir?
Teknolojiyi sürekli geliştirmeye çalışıyoruz. Yeterli mi diye sorarsanız, hayır değil. Bu bir milli hedef ve ülkü halinde devam etmeli. Günlük hayatınızda kullandığınız teknolojik ürünlerde ne kadar yetkinsek savunma sanayisinde de o yetkinlikteyiz. Bunun geliştirilmesi için çalışmalarımız ve desteklerimiz devam edecek.
Yurtdışında ortaklık kurulmasını destekleriz
Savunma sanayisinde ihracat daha çok Ortadoğu ve Asya ülkelerine mi?
Avrupa'ya da satış yapıyor muyuz? Şu anda etkin ürünlerimiz var ve bunlar dünya piyasalarında çok rahat yer bulacak seviyedeler. Tek eksiğimiz bunları satamıyor muyuz? Yoksa, ürünlerimiz var ve olgunlaşma aşamasında, dünyada rekabet edebilecek ihraç potansiyeli olan ürünler mi çıkarmalıyız? Bence ikincisine odaklanmak daha doğru. Ondan sonra sattık mı satamadık mı bakarız. Şu anda ihracat faaliyetlerimiz bir anlamda ilk yoklamalar. Biz biliyoruz ki ürünlerimizin daha olgunlaşma süreci var. Sahada kullanıldıkça testlerden geçtikçe oturacaklar. Gerek müsteşarlık gerekse şirketler olarak yurtdışında belli yapılanmalara gitme ve ortaklıklar kurulmasını destekliyoruz. Bu tür ortaklılıklar ihracat potansiyelimizi artırır.
Peki başarıyla uygulanan offset uygulamaları bir zorunluluk olacak mı?
Sanayimizi bir yere getirmek için offset'i bir kaldıraç olarak kullanabiliriz. "Offset uygulamalarında başarılıyız" demek yerine rehavete kapılmadan daha çok çalışmamız gerektiğini biliyoruz.
Tersine beyin göçü için özel sektörle bir planınız var mı?
Bunu konuşuyoruz. Türkiye'nin tanıtılması gerekiyor.
Alın teri beyin terine dönüşmeli
Büyük ihalelerde Türkiye'ye teknoloji transferi şartı olacak mı?
Bu birinci önceliğim. Her yapılan işte yerli katkı veya teknoloji transferi olmazsa olmaz. Ancak şunu iyi anlamak lazım; teknoloji geliştirmiş bir yer bunu size kolay kolay vermez. Para karşılığında verir. Yahut işi yaparken size bunu kısmen öğretir. Teknoloji transferi biraz da sizin bunu alabilme kabiliyetinizle ilgili. Yani armut piş ağzıma düş olmaz. Teknolojik olarak biz belli mesafeleri kat ettiğimizi ispatlarsak bu daha kolay gerçekleşir. Masaya bir inovasyon koyabilirseniz bu şekilde bir al-ver ilişkisi olur.
Türkiye'nin toplam ihracatı ABD'li iki şirketinkinin beşte biri. Bunu inovasyonla sağlıyorlar. Biz bu farkı nasıl kapatacağız?
Yüksek katma değerli ürünlere yoğunlaşarak bu farkı kapatabilirsiniz. Alın terinin beyin terine dönüştüğü yerde bu katma değeri sağlıyorsunuz. Evet petrolümüz yok ama insan kaynağımız var. Buna yatırım yapmalıyız. Treni kaçırmamalıyız.
Ülkede toptan seferberlik gerekiyor
Nerelerde treni kaçırdık?
Mesela motor. 100 yıl önce insanlar bunu yapıyordu. Türkiye'de yok. Fakat yazılım gibi yeni gelişen alanlar var. Burada treni kaçırmamak lazım. Nano teknolojinin 20 yıllık bir geçmişi var. Burada da tren kaçıyor olabilir. En azından bu alanlarda trene bir şekilde atlamamız gerekiyor. Ülke genelinde bir politika oluşturmak gerek. Biz savunma sanayisinde bir teknolojik yetkinlik bekliyorsak ülkenin toptan seferber olması gerek.
Var mı sizce özel bir politikamız?
Bu yönde çabalar var. Ama bir koordinasyon gerekliliği de mevcut. Bugün Türkiye'de Ar-Ge desteği veren bir dizi kuruluş var. Bunların verdikleri Ar-Ge arasında ne kadar koordinasyon var, ne kadar alan belirlenmiş, hedef seçilmiş
Biyolojik silah tedbiri şart
Nükleer ve biyolojik silahlara nasıl bakıyoruz?
Nükleer silahların kısıtlanması anlaşmasına tarafız. Yani enerji ile ilgili çalışmalar yapıyoruz ama bunu başka amaçlarla kullanamayız. Biyolojik silahlar bize karşı kullanılırsa... Bunu müsteşarlık olarak söylüyorum; hiçbir faaliyetimiz yok! Bunun bir an önce başlatılması gerekiyor. Bizim biyolojik silahın ne olduğunu buna karşı savunmanın nasıl yapılabileceği üzerine kafa yormamız, tedbir almamız gerek.
YUNUS GİRGİN - EKONOMİ
