İlknur Menlik - Sabah.com.tr
imenlik@comart.com.tr
Haziran ayının son günlerinde yayınlanan 500 Büyük Sanayi kuruluşu listesinin en dikkat çekici tarafı, sanayinin ekonomi içerisindeki ağırlığının giderek azaldığını ortaya koymasıydı. İkinci 500'de de benzer eğilim ve sonuçlar ortaya çıktı. En çarpıcı olanı ise İkinci 500'ün toplam borçlarındaki artışın, borç/öz kaynak oranına negatif etkisi oldu. 2013 yılında toplam borçları yüzde 28,5 ile Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'na göre 3 puan daha fazla artan İkinci 500 Büyük Şirket'in, özellikle uzun vadeli borçları, büyük şirketlere göre iki misli daha fazla, yüzde 61,8 oranında artmış. Bunun yanında artış oranı az olsa da kısa vadeli borç yükünün de 28,7 milyar TL'ye ulaştığına dikkat çekmekte fayda var.
Ancak İkinci 500'ün 2013 yılı performansının 500 Büyük Sanayi Kuruluşuna göre daha iyi olduğunu da belirtmek lazım. İkinci 500'e ait bazı veriler moral verici düzeyde; örneğin, ihracatlarını yüzde 3,7 oranında arttırmışlar. Bu sayede Türkiye'nin toplam ihracatındaki payları da yükselmiş. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan'ın İkinci 500 değerlendirmesinde vurguladığı bir hususu ben de önemsiyorum; o da İkinci 500'ün istihdam artışındaki payı. Geçen yıl İkinci 500 şirketleri istihdamlarını yüzde 6,4 oranında arttırmış.
İSO Başkanına göre, bütün bu veriler bize Türkiye ekonomisinin alt yapısında çok iyi bir aktör sermayesi olduğunu gösteriyor. Fakat Bahçıvan'ın da vurguladığı gibi, bu sermaye, doğru bir finansman modeli ile desteklenmiyor. Doğru bir finansman modeli ile desteklenirse bu şirketlerin daha iyi sonuçlar ortaya koyacağı muhakkak.
Dikkat çekici bir diğer nokta İkinci 500'ün 2012 yılına göre net satışlarını yüzde 13,4 artırarak 73,6 milyar TL'ye çıkarması. Bunu şu yönden önemsiyorum, pek çok olumsuzluğa karşın iç talebin halen canlı olduğunu gösteriyor.
Ancak bir konu var ki bunu sanayimizin genel bir eksikliğinin İkinci 500'e yansıması şeklinde değerlendirebiliriz. Her ne kadar İkinci 500 firmaları teknolojilerini yenileseler de Ar-Ge'nin yine de zayıf kaldığı görülüyor. İkinci 500 firmalarının 2013 yılında Ar-Ge'ye harcadıkları miktar 171,8 milyon lira ile toplam üretimden satışların binde 27'si gibi düşük bir orana karşılık geliyor. Oysa sanayileşmiş ülkelerde şirketlerin AR-GE harcamalarının satışlara oranı yüzde 6-8 oranlarına kadar yükseliyor.
Listede yer alan gıda ve tarım firmalarına gelince; 13 milyar 079 milyon lira ile bu firmalar geçen yıl satışlarını arttırmış. İSO İkinci 500'de 102 gıda ve tarım firması bulunuyor. Bu firmaların 21'i, 2012 yılı listesinde yer almıyordu, yani bu yıl gıda ve tarım listesinin yüzde 20'si yenilenmiş. Listedeki tek kamu kuruluşu ise 123. sırada yer alan İstanbul Halk Ekmek; listenin geri kalanını özel kuruluşlar oluşturuyor. İlk 500 ile birlikte değerlendirdiğimizde ilk 1000 firma arasında 204 firma ile gıda sektörü sanayinin yüzde 20'sini oluşturdu. Bu veriler, büyümeye açık sanayimizin KOBİ türü işletmeleri içerisinde tarım ve gıda sanayinin giderek yükselen payına da işaret ediyor.
Genel değerlendirmede, KOBİ'lerin iki önemli sıkıntısı olan finansman desteği ve Ar-Ge'nin, İkinci 500'ün en önemli eksikleri arasında olduğu görülüyor. Bizim de sanayimizle ilgili tedbirleri planlarken, bu yönlere öncelik vermemizde fayda var.
