İlknur Menlik - Sabah.com.tr
imenlik@comart.com.tr
Küresel Araştırma Şirketi Euromonitor International'ın bölgenin en dinamik ekonomileri olan Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suudi Arabistan, İran, Fas, Tunus ve Cezayir'de yaptığı araştırmaya göre, su, meyve suyu, maden suyu, gazlı içecekler, enerji içecekleri, çay ve kahve gibi ürünlerde tüketimi arttıran ve pazarı büyüten en önemli faktör ambalaj oldu.
Raporda, Ortadoğu ve Kuzey Afrika gıda pazarındaki gelişmeler ve yeni tüketici eğilimlerine de yer veriliyor. Örneğin; BAE'ye giriş yapan turist sayısı son birkaç yılda ciddi boyutlarda arttı. Bu sayı, Dubai'de düzenlenecek Dubai 2020 EXPO sayesinde daha da artacak. "2020 Turizm Vizyonu" olarak anılan rapora göre Dubai, 2020 yılında 20 milyon ziyaretçi çekmeyi amaçlıyor. Bu gelişme, kafe, bar ve restoran gibi yeni tüketiciye dönük gıda işletmelerinin sayısının artmasını, mevcut işletmelerin ise satışlarının yükselmesini sağlayacak. Sıcak iklim nedeniyle alkolsüz içecekler de bu gelişmeden en çok fayda sağlayan kategori olacak.
BAE alkolsüz içecek pazarının kilit oyuncuları ise özellikle bu yıl üründen ziyade ürünün ambalajındaki yenilikler konusunda daha maceracı bir yaklaşım gösteriyor ve bu trendin devam edeceği tahmin ediliyor. Geçmişte ince görünümlü teneke ambalajlar, daha ziyade "son moda" enerji içecekleri için kullanılırken, şimdi 2014 gazlı içecek pazarının ülkedeki görünümünü başarı ile değiştirmiş durumda. BAE'de faaliyet gösteren pek çok içecek şirketi, geniş ürün yelpazelerinde bu tip ambalajı benimsemiş durumda.
Suudi Arabistan'da enerji içecekleri oldukça popüler ve reklam yasağına rağmen bu segment hızla büyüyor. Alkol yasağı nedeniyle enerji içecekleri çoğunlukla içerdikleri kafein nedeniyle boş zamanlarda tüketilen içecek olarak görülüyor. Ayrıca spor trendleri nedeniyle tüketiciler enerji içeceklerini formda olmakla özdeşleştiriyor. Suudi Arabistan en büyük ve en hızlı büyüyen genç nüfuslardan birine sahip olmakla gurur duyuyor, enerji içecekleri de bu grup tarafından anlık kararla satın alınan bir ürün şeklinde görülüyor.
İran'da ise deyim yerindeyse ambalajlı su yeniden keşfedildi. İran'da çeşme suyu yaygın bir şekilde tüketildiğinden kişi başına düşen ambalajlı su tüketimi çok az. Ancak bulunabilirliğinin ve farkındalığının artması sayesinde İranlı tüketiciler, çeşme suyuna kıyasla ambalajlı suyun faydalarını gördü. Bu faktör, ülkede ambalajlı su pazarının büyümesini destekliyor.
Öte yandan Tetra Pak ambalaja ve daha yüksek meyve içeriğine sahip meyve suyu tiplerinin ortaya çıkmasıyla İran'da, özellikle %100 meyve suyu pazarı büyüme eğilimine girdi.
İran aynı zamanda, bizim gibi çay tüketiminin yüksek olduğu bir ülke. Ancak kaçak ürünler ve ambalajsız çayın popüler olması nedeniyle ambalajlı çay satışları istenen potansiyeli henüz yakalayamadı. Ancak yasal ürünlerin daha yaygın dağıtımı ve önde gelen tedarikçilerin geniş çaplı reklam kampanyaları sayesinde ambalajsız ve kaçak çay ürünlerine olan talep azalmaya başladı. 2013 ve 2014 yıllarında yapılan, çekiliş gibi birçok tanıtıcı tüketici faaliyeti, ambalajlı çay ürünlerinin satışının artmasında rol oynadı.
Fas, doğal maden suyu tüketiminin artmaya başladığı bir ülke olarak dikkat çekiyor. Son 2 yıldır, büyük maden suyu üreticileri sportif bireyler için 35 cl ve aileler için 5 litrelik ambalajlar gibi yeni ambalaj ebatlarına odaklandı. Bu iki ambalaj tipinin piyasaya sürülmesi, kısmen medyanın maden suyunun faydalarını vurgulamasıyla birlikte doğal maden sularının satışlarını arttırdı.
Tunuslu tüketiciler ise tüm besin ögelerinden faydalanabilmek için taze meyve sularını tercih etmenin yararı hakkında Sağlık Bakanlığı'nın düzenlediği başarılı bilinçlendirme kampanyaları sayesinde paketlenmiş ve %100 taze meyve suları gibi daha sağlıklı içecekleri tercih ediyorlar.
Diğer taraftan Tunusluların büyük bir çoğunluğunun düzenli bir şekilde damacana su almaya gücü yetmese bile musluk suyunun kalitesi hakkında duyulan endişelerin artmasıyla damacana suya olan talebin arttığı görülüyor. Spor içecekleri ise pazara yeni giren ürünlerden.
Raporda incelenen son pazar olan Cezayir'in alkolsüz içecek pazarındaki korumacı politikalarının yumuşadığı belirtiliyor. Cezayir'deki tüketici davranışları ise yüksek fiyat duyarlılığının yanı sıra marka farkındalığı ve bağımlılığı ile karakterize ediliyor. Bu nedenle, ülkedeki üreticiler için en büyük sorun, maliyetleri azaltırken yüksek kalite standartlarını korumak oldu. Bu sorunla mücadele edebilmek için üreticiler, piyasada zaten var olan ürünleri daha da küçülterek piyasaya sürmeye başladı; örneğin, 330 ml'lik yaygın ürünlerin yerine ürünleri 240 ml'lik teneke ve 200 ml'lik karton kutuda sundular. Bu strateji, ürünleri daha ekonomik ve erişilebilir yaparken üreticilerin de litre başına birim fiyatı korumalarına olanak sağladı. Spor ve enerji içecekleri pazarı da ülkede son yıllarda hem hacim hem de değer büyümesi olarak artış gösterdi.
Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde incelenen 6 ülke pazarında, alkolsüz içecekler sektörünü büyüten en önemli faktör, ambalaj oldu. Bu yönelimdeki en önemli etken ise tüketicilerin açıkta satılan ürünlere karşı sağlık hassasiyeti geliştirmeleri ve ambalajlı ürünlerin tüketici sağlığının korunmasına katkısı konusundaki farkındalığın artması oldu. Bölge ülkelerinin toplum sağlığını geliştirmek adına önemli politikaları hayata geçirmeye başlamaları, ambalajlı içecek pazarının büyümesinde en önemli rolü oynadı.
