Alzheimer hastalığı hafızayı ve beynin diğer önemli fonksiyonlarını olumsuz yönde etkileyen, zamanla gelişen ve ilerleyici bir hastalıktır. Nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte bilim adamları Alzheimer hastalığının kişinin genetik özellikleri, hayat tarzı ve çevresel faktörlerin karışımıyla oluştuğuna inanmaktadır. İlerlemiş yaş, ailede bunama veya Alzheimer vakalarının olması, ağır kafa travmaları, kalp hastalıkları ve yüksek tansiyon gibi bazı sağlık koşullarının da Alzheimer riskini arttırdığı kabul edilmektedir. Hastalık beyin hücrelerinde tahribata yol açarak ilerler. Zaman içinde etkilenen beyin hücresi sayısı arttıkça beyin hacmen küçülür. Hücre sayısı azaldıkça hücreler arasındaki iletişim bozulur ve buna bağlı olarak beyin önemli fonksiyonlarını yerine getirememeye başlar. Aşamalarına Göre Alzheimer Belirtileri Alzheimer belirtileri ve aşamaları kişiden kişiye göre farklılıklar gösterebilir. Bazı hastalarda, hastalığa bağlı olarak kaybedilen beyin hücresi diğer hastalara göre daha hızlı artabilir. Bu nedenle bazı hastalarda hastalığın ilerleyiş hızı ve belirtilerin şiddeti farklı olabilir. Alzheimer hastalığının ilerleyişi genel olarak 7 aşamaya ayrılır. Her aşamada görülen belirtiler bir önceki aşamada yaşanan sorunların yoğunlaşması olarak tanımlanabilir. 1. Aşama: Kişide herhangi bir belirti görülmez. Doktor kontrolünde yapılan testlerde unutkanlık veya bunamaya işaret eden bir durum saptanmaz. 2. Aşama: 'Çok hafif bilişsel zayıflama' olarak adlandırılan bu aşamada kişinin bilişsel yeteneği zayıflamaya başlar. Günlük olarak kullanılan objelerin yerini unutma, çok sık gidilen adresleri, mekanları unutma gibi belirtiler görülebilir. Ancak bu tip durumlar belirli bir yaşa gelmiş insanların çoğunda yaşandığı için kişinin bu durumu aile bireyleri, çalışma arkadaşları tarafından yadırganmaz. Hatta bu aşamada bir uzman kontrolüne gidilse dahi Alzheimer'ın belirlenebilmesi oldukça düşük bir ihtimaldir çünkü küçük unutkanlıklar genellikle yoğun çalışma temposu ve stresle ilişkilendirilir. 3. Aşama: Bu aşamada, tümüne olmamakla birlikte bazı Alzheimer hastalarına erken teşhis konabilir. Kaybolma, ödeme yapma gibi parayla ilgili işlemlerde zorlanma, tekrar eden sorular sorma, günlük aktivitelerin normalden daha uzun sürede tamamlanması, karar verme yeteneğinin zayıflaması, eşya kaybetme ve eşyaları garip yerlere koyma, ruh halinde dalgalanmalar ve kişilik değişimleri bu aşamadaki Alzheimer'in belirtileri arasındadır. 4. Aşama: Alzheimer belirtilerinin orta aşaması ve Alzheimer hastalığının erken dönemi olarak kabul edilen bu aşamada hastayla yapılacak dikkatli bir mülakat sonucunda teşhis koymaya yetecek kadar belirti mevcuttur. Yakın tarihte olmuş olayların unutulması, orta düzeyde aritmetik işlemlerin yapılamaması (örnek olarak 100'den geriye doğru 7 çıkartarak saymak gibi), misafirlere yiyecek hazırlamak gibi nispeten kompleks aktiviteler sırasında yaşanan zorluklar, para hesabı yaparken zorlanmak bu aşamanın belirtileri arasındadır. 'Hasta çevresinde gelişen olaylara ilgisiz kalabilir ve sosyal, zihinsel aktivitelerden özellikle uzak durabilir.' 5. Aşama: Bu aşamada hastanın hafızasındaki ve düşünce silsilesindeki boşluklar oldukça belirginleşir. Kişi günlük aktivitelerini gerçekleştirmek için yardıma ihtiyaç duyabilir. Hangi günde veya nerede bulunduğunu unutmaya başlayabilir. Basit sayılabilecek aritmetik işlemleri (örneğin 20'den geriye doğru 2 çıkartarak saymak) yapamayabilir. Bu aşamada hastanın ailesi ve kendisiyle ilgili bazı detayları hatırlaması mümkündür. Tuvalet ve yemek gibi ihtiyaçlarını kendi karşılayabilir. 6. Aşama: Alzheimer nedeniyle kaybedilen beyin hücresi sayısı arttıkça hafıza zayıflamaya devam eder. Kişi içinde bulunduğu ortamdan ve mekandan habersiz davranabilir. İsmini hatırlayabilir ancak kişisel geçmişine ait hatıralar zayıflar. Bazı yüzler tanıdık gelir fakat yakın aile bireylerinin isimlerini hatırlamakta zorlanır. Düzgün ve ortama uygun olarak giyinebilmek için yardıma ihtiyaç duyabilir. Hastanın geceleri uyuyamaması ve gün içinde sinirli olması bu aşamada sık görülür. Tuvalete gitmek için yardıma ihtiyaç duyar ve idrar kaçırabilir. Kişiliğinde ve davranışlarında büyük değişimler gözlemlenir, aşırı şüpheci davranabilir. 7. Aşama: Alzheimer hastalığın 7. aşamasında bilişsel yetenek son derece zayıflar. Bu aşama hasta kadar aile bireyleri, arkadaşları ve bakıcısı içinde zorlayıcıdır Halüsinasyonlar ve hezeyanlar sık görülür, hasta öfkeli, şüpheci ve talepkar olabilir. Beynin büyük bir kısmı hastalığın etkisi altında bulunduğu için yemek yemekten oturma pozisyonunu değiştirmeye kadar aşağı yukarı her fiziksel aktivite için yardım gerekir. Dışkı ve idrar kaçırma, belirgin kilo kaybı, konuşma yeteneğinin yavaş yavaş kaybedilmesi, uzun ve kısa dönemli hafıza problemleri Alzheimer'ın bu son aşamasında görülen diğer belirtilerdir. Bu aşamada hasta kesinlikle tam zamanlı bakım ve gözetim altında bulunmalıdır. Alzheimer İçin Dikkat Edilmesi Gereken 10 Belirti Alzheimer hastalığının çok erken fark edilememesindeki asıl neden hastalığın 1,2,3 ve hatta 4. aşamasında bulunan bir kişinin herkes tarafından ara sıra yaşanan küçük unutkanlıklar yaşamasıdır. Bu unutkanlıklar, dalgınlıklar kişinin yakın veya uzak çevresinde yaygın olarak yaşandığı için yeterince dikkat çekmez ancak bazı kişiler için bu unutkanlıklar Alzheimer'ın ilk dönemlerinin işareti olabilir. 1) Günlük Hayatı Etkileyen Unutkanlıklar: Alzheimer'in en sık görülen belirtisi olan unutkanlık, özellikle yeni edinilen bilginin unutulmasıdır. Buna ek olarak önemli gün ve olayları sık sık unutmak, bir bilgi için devamlı olarak aynı soruları sormak, artan bir biçimde not defteri, ajanda, cep telefonu uygulaması gibi hafıza yardımcılarına ihtiyaç duymak Alzheimer belirtisi olabilir. 2) Planlama ve Problem Çözmede Yaşanan Sorunlar: Daha önce zorlanmadan, rutin olarak yaptığınız hesaplamalarda, planlamalarda zorlanmaya başladıysanız bu Alzheimer belirtisi olabilir. Örneğin daha önce kullanmış olduğunuz bir yemek tarifini uygularken zorlanma, aylık harcamaların hesaplanmasında yapılan hataların artması, bu tip işlemler sırasında genel olarak konsantrasyon kaybı yaşama ve daha önce yapılan rutin hesaplamaların veya aktivitelerin daha uzun sürede tamamlanabilmesi Alzheimer nedeniyle meydana geliyor olabilir. 3) İşte veya Evde Tanıdık İşleri Yaparken Zorlanma: Alzheimer kişinin günlük olarak yaptığı aktiviteler sırasında zorlanmasına yol açar. Örneğin çok bilindik bir adrese arabayla giderken adresi şaşırma veya kaybolma, en sık oynadığı veya seyrettiği oyunun kurallarını hatırlarken zorlanma Alzheimer'in belirtileri arasındadır. 4) Mekan ve Zamanla İlgili Zihin Karışıklıkları: Alzheimer ilerledikçe kişi tarih hesabını unutmaya başlar, hangi günde olduğunu karıştırmaya başlar. Bazen kişi bulunduğu mekanın neresi olduğunu ve oraya nasıl geldiğini unutabilir. 5) Görsel Yeteneklerde Zayıflama: Bazı insanlar için renkleri ayırt etmekte zorlanma, mesafe belirleyememe, okuma güçlüğü ve araç kullanırken yaşanan sorunlar Alzheimer belirtisi olabilir. 6) Yazarken ve Konuşurken Zorlanma: Alzheimer hastaları konuşmaları takip etmekte ve konuşmalara katılmakta zorlanırlar. Bazen konuşma ortasında durarak az önce kurdukları cümleleri unutup aynı cümleleri tekrar edebilirler. Doğru kelimeyi bulmakta zorlanma veya yardım almadan bulamama, objelere farklı isimler verme (örneğin saate zaman gösterici demek gibi) Alzheimer belirtileri arasındadır. 7) Eşyaları Kaybetme, Tuhaf Yerlere Koyma: Eşyaları kaybetme veya örneğin arabanın anahtarını buzdolabına koyma gibi önceden var olmayan garip sorunlar Alzheimer'ın belirtilerindendir. Kişi eşyasını bulamadığı zaman çevresindeki insanları hırsızlıkla suçlayabilir ve bu tip olaylar zamanla sıklaşmaya başlar. 8) Zayıflayan Muhakeme Yeteneği: Kişinin muhakeme yeteneğinin zayıflaması, karar vermede zorlanması veya sık sık yanlış kararlar vermesi Alzheimer'e işaret ediyor olabilir. Örneğin huyu ve ihtiyacı olmadığı halde sürekli televizyondan pazarlanan ürünlerden satın almaya başlayabilir. 9) İş ve Sosyal Hayattan Uzaklaşma: Alzheimer kişinin hobilerinden, sosyal aktivitelerden, iş hayatından ve işle ilgili projelerden, ilgi duyduğu sporlardan uzaklaşmasına yol açar. Örneğin taraftarı olduğu takımın maçlarına ilgisini kaybedebilir. 10) Ruh Hali ve Kişilik Değişimi: Alzheimer'ın etkisiyle birlikte ruh halinde sık değişimler görülebilir ve kişilik değişimi yaşanabilir. Kişinin sürekli korku dolu, şüpheci, depresif ve kaygılı olması Alzheimer belirtisi olabilir. Evde veya işte çok çabuk sinirlenebilir, arkadaşlarıyla sık sık tartışabilir. Yukarıda da söylediğim gibi Alzheimer'ın ilk belirtileri neredeyse tüm insanlarda görülen yaşla birlikte hafızanın zayıflamasıyla karıştırılabilir. Bu nedenle Alzheimer hastalığının teşhisi ancak hastalık belli bir aşamaya geldikten sonra, kişinin yakın çevresinin bariz sorunlar görmeye başlamasıyla mümkün olabilmektedir. Kaynak: www.belirtilerinelerdir.com