Dünya Sağlık Örgütü'nün, sigarayı bıraktırma mücadelesinde örnek ülke olarak seçtiği Türkiye, şimdi de uluslararası tütün kaçakçılığının önlenmesinde küresel liderliğe soyunuyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) (WHO-World Health Organisation) dünyada her yıl 6 milyon kişinin ölümüne sebep olan sigarayla mücadele için en radikal adımına Türkiye liderlik yaptı. Türkiye, 12-17 Kasım 2012 tarihleri arasında, Güney Kore'nin başkenti Seul'de imzaya açılan Tütün Kontrol Sözleşme Çerçevesi'ne, 12 ülkeyle birlikte aynı anda taraf oldu. Bu imza ile Türkiye, yurda giriş sırasında Free Shop'lardan sigara satışını yasaklamaya hazırlanıyor. Free Shop'larda sadece yurtdışına çıkarken sigara almak mümkün olacak.
SATIŞA SINIRLAMA
Seul'de alınan karara göre ülkelere girişte değil yalnızca çıkışlarda sigara satışına izin verilecek. Türkiye'de bu karara imza atarken, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı uygulama konusunda bazı engelleri aşmaya çalışıyor. Prensipte DSÖ Protokolü'ne uyumda sorun olmadığını bildiren yetkililer, bazı sınır kapılarının yap-işlet-devret modeliyle yenilenmesi için en az 10 yıllık sözleşmelerle TOBB Gümrük ve Turizm İşletmeleri AŞ'ye verildiğine dikkati çektiler. Bu sözleşmelerde free shop gelirlerinin işletmeci şirkete bırakıldığını belirten yetkililer, "Uygulamanın hayata geçirilmesi için siyasi bir karar alınması gerekecek. Bu konuda son sözü Başbakan ve Bakanlar Kurulu söyleyecek. DSÖ'nün protokolü nihai olarak 2014'te yürürlüğe girecek, bu arada çözüm geliştirilir" dediler.
RADİKAL ÖNLEMLER
DSÖ yönetimi, protokolü imzalayan ülkelerden sigaraya yönelik vergi oranlarının artırılmasını tütün ürünlerinin üretimi, fabrikası, dağıtımı, satışına kadar süreci izleyecek ve denetleyecek lisanslamaları zorunlu hale getiriyor. Her sigara paketine ilaçta olduğu gibi sigaranın kimliğini belirleyecek 'Karekod' benzeri barkod/pul uygulaması ve yakalanan kaçak sigaranın imhası da her ülke için zorunlu hale getirilecek. Kaçakçılığa ilişkin bu protokol, uluslararası ticarette dolaşan sigaraların üçte birinin kaçakçılığını engelleyici katı kontrol mekanizmaları içeriyor. Bu kontroller sayesinde kaçakçılara yönelik cezaların artırılacak, malların yasal ve yasa dışı olma durumlarını belirtecek şekilde sahteciliği önleyici işaretler ve vergi ödendiğini gösteren pullar zorunlu olacak.
HAPİS CEZASI GÜNDEMDE
Ayrıca tütün kaçakçılığından yakalanan kişilere para cezasının yanısıra hapis cezasının da verilmesi isteniyor. Sağlık Bakanlığı yetkilileri, Türkiye'nin tütün kaçakçılığı ile mücadele konusunda dünyada örnek birkaç ülkeden biri olduğunu belirterek, "Sigara paketlerinde bandrol/karekod uygulamasını sadece Brezilya ve Türkiye uyguluyor. Sigaranın üretimi ve tüketimi aşaması da lisanslamalarla izleniyor ve sıkı denetleniyor. Sigara vergi oranları Türkiye'de yüzde 80'in üzerinde bulunuyor" dedi.
