Mektupta Berin Menderes'in, darbe yapanların el koyduğu hediyelik eşyaları geri alabilmek için Tito'dan kendilerine takdim ettiği hediyeliklerin hangisinin "devlet", hangisinin "kişisel" düzeyde olduğunu sorduğu öğrenildi.
Sırbistan'ın başkenti Belgrad'da bulunan Yugoslavya Tarih Müzesi'nde 30 yıldır görev yapan Momo Cviyoviç, müzede özellikle eski Yugoslavya'nın efsanevi lideri Tito'ya ait çok sayıda kişisel eşyanın bulunduğunu ifade etti. Müzede yer alan eserler arasında Tito'ya takdim edilen paha biçilmez hediyeler bulunduğunu belirten Cviyoviç, bunlar arasında İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth, İran Şahı Rıza Pehlevi, Yunanistan Kralı Pavlo, Kamboçya Prensi Norodom Sihanouk, Habeşistan (Etiyopya) Kralı Hayle Selassiye'nin de aralarında bulunduğu çok sayıda önemli ismin hediyelerinin yer aldığını bildirdi.
Tito'nun hediye verme konusuna büyük bir hassasiyet gösterdiğini kaydeden Cviyoviç, ''Bir devlet yetkilisi kendini ziyaret etmeden önce, o ülkenin büyükelçiliği üzerinden o kişinin nelerden hoşlandığını öğrenir, ona uygun bir hediye bulurdu" dedi. Cviyoviç, eski Yugoslavya liderinin ülkeyi yönettiği süre içerisinde yaklaşık 350 devlet ve hükümet liderini kabul ettiğini, 73 farklı ülkeye 169 resmi ziyarette bulunduğunu, 4 bin 379 yabancı devlet görevlisine yaklaşık 20 bin hediye takdim ettiğini kaydetti.
MERHUM MENDERES'İN EŞİNİN MEKTUBU
Cviyoviç, görev yaptığı müzenin arşivlerinde eski Başbakanlardan Adnan Menderes'in eşi Fatma Berin Menderes'e ait bir mektup bulduklarını ifade ederek, 4 Ocak 1962 yılında kaleme alınan mektubun eski Yugoslavya'nın Ankara Büyükelçiliği aracılğıyla Tito'ya ulaştırıldığını bildirdi.
Berin Menderes'in, mektupta, eşi Adnan Menderes'in idamından sonra, kendilerine takdim edilen hediyelere "devlet malı" olduğu gerekçesiyle el konulduğunu ifade ettiğini belirterek, şu bilgileri verdi:
''Arşivlerimizde, Tito'ya gönderilmiş olararak bulduğumuz mektupta, Tito'dan, Türkiye'ye yaptığı ziyaret sırasında takdim ettiği hediyelerin 'hangilerinin devlet düzeyinde hangilerinin kişisel hediyeler olduğu' soruluyor. Tito, bu mektuba bizzat kendisi cevap vermiş ve Adnan Menderes'e takdim ettiği iki heykelin devlet düzeyinde olduğunu, ayrıca Menderes'e kişesel olarak altın bir sigara tabakası, eşi Fatma Berin Hanımefendi'ye de biryüzük hediye ettiğini belirtiyor. Malesef, haciz konusunda daha sonra ne yönde gelişmeler olduğunu takip edemedik.''
Bu arada, mektupla ilgili Tito'ya sunulan bilgi notunda ise bayan Menderes'in söz konusu hediyelere el konulması durumunun değişmesini istediği gerekçesiyle Yugoslavya'nın yanı sıra Yunanistan ve ABD'ye de bu yönde mektup gönderdiği ifade ediliyor.
MEKTUBA VERİLEN CEVAP
Berin Menderes'in mektubunun ardından 10 Ocak 1962 yılında eski Yugoslavya Cumhurbşkanlığı Protokol Müdürü Dalibor Soldntiç tarafından kaleme alınan cevapta ise şu ifadeler yer alıyor:
"Devlet Başkanı Tito'nun 1954 yılındaki Türkiye ziyareti sırasında sayın Menderes ve eşine 1 adet altın sigara tabakası, 1 adet altın yüzük şahıslarına hediye olarak verildi. Aynı ziyarette yaralı arkadaşını taşıyan asker heykeli ise devlet düzeyinde sayın Menderes'e takdim edilmiştir. Yine sayın Menderes'in 1955 yılında Yugoslavya'yı ziyaretinde takdim edilen 'özgürlük' adlı heykel de hükümet düzeyinde hediye edilmiştir."
